ΟΙ ΔΙΚΑΙΟΙ ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΑΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ

 

 

 

ΔΙΚΑΙΕΣ ΛΕΙΑ ΚΑΙ ΡΑΧΗΛ

 

Οι δίκαιες Λεία και Ραχήλ

Η ΔΙΚΑΙΗ ΛΕΙΑ

 

Η Λεία ήταν η μεγαλύτερη κόρη του Λάβαν, αδερφού της Ρεβέκκας, και η πρώτη σύζυγος του Ιακώβ (Γένεση 29,21-30). Δεν ήταν ωραία όπως η αδερφή της η Ραχήλ και είχε πρόβλημα όρασης. Απέκτησε έξη γιους, τους Ρουβήν, Συμεών, Λευί, Ιούδα (Γένεση 29,31-35), Ισσάχαρ, Ζαβουλών (Γένεση 30,17-20) και μία κόρη τη Δείνα (Γένεση 30,21).

Ήταν πιστή και αφοσιωμένη στον Ιακώβ (Γένεση 31,14-16). Δύο από τους γιους της έγιναν πρόγονοι των κυριοτέρων φυλών του Ισραήλ, Λευί και Ιούδα. Από τη φυλή του Ιούδα προήλθε και ο Χριστός.

 

Η ΔΙΚΑΙΗ ΡΑΧΗΛ

 

Η Ραχήλ ήταν η μικρότερη κόρη του Λάβαν, αδερφού της Ρεβέκκας, και η δεύτερη σύζυγος του Ιακώβ (Γένεση 29,21-30). Απέκτησε δύο γιους, τον Ιωσήφ και τον Βενιαμίν (Γένεση 46,19).

 

 

 

Ο ΓΑΜΟΣ ΤΗΣ ΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΡΑΧΗΛ ΜΕ ΤΟΝ ΙΑΚΩΒ

 

Όταν ο Ιακώβ, για να αποφύγει την οργή του Ησαύ, πήγε στη Μεσοποταμία, στον αδερφό της μητέρας του Ρεβέκκας στο Λάβαν. Καθώς πήγαινε είδε ένα πηγάδι, κι εκεί κοντά τρία κοπάδια με ζώα που ξαπόσταιναν. Ο Ιακώβ ρώτησε τους βοσκούς από που είναι και αν γνωρίζουν το Λάβαν, το γιο του Ναχώρ. Εκείνοι απάντησαν ότι τον γνωρίζουν και ότι η κόρη του η Ραχήλ, πλησιάζει με τα πρόβατα.

 

O Ιακώβ και η Ραχήλ στο πηγάδι

Ενώ ακόμα μιλούσε ο Ιακώβ μαζί τους, φτάνει η Ραχήλ με τα πρόβατα του πατέρα της του Λάβαν. Μόλις ο Ιακώβ είδε τη Ραχήλ, την κόρη του Λάβαν, αδερφού της μητέρας του, με τα πρόβατα, πήγε μπροστά, κύλισε το λιθάρι από το άνοιγμα του πηγαδιού και πότισε τα πρόβατα του Λάβαν. Ο Ιακώβ είπε στη Ραχήλ ότι είναι συγγενής του πατέρα της και γιος της Ρεβέκκας, κι εκείνη έτρεξε να το αναγγείλει στον πατέρα της, ο οποίος τον καλοδέχτηκε.

 

Ο Ιακώβ έμεινε κοντά στο Λάβαν και δούλευε ένα μήνα. Μια μέρα ο Λάβαν ρώτησε τον Ιακώβ ποιος θέλει να είναι ο μισθός του. Ο Λάβαν είχε δύο κόρες. Το όνομα της μεγαλύτερης ήταν Λεία και της μικρότερης Ραχήλ. Τα μάτια της Λείας ήταν άτονα, ενώ η Ραχήλ είχε ωραία κορμοστασιά και όμορφο πρόσωπο. Ο Ιακώβ είχε αγαπήσει τη Ραχήλ. Έτσι ο Ιακώβ ζήτησε να του δουλέψει εφτά χρόνια για να πάρει ως γυναίκα τη Ραχήλ, τη μικρότερη κόρη του και ο Λάβαν συμφώνησε.

 

Όταν τα εφτά χρόνια πέρασαν ο Ιακώβ ζήτησε από το Λάβαν τη Ραχήλ για γυναίκα όπως είχαν συμφωνήσει. Τότε ο Λάβαν προσκάλεσε όλους τους ανθρώπους του τόπου και οργάνωσε γιορτή. Όταν νύχτωσε, πήρε την κόρη του τη Λεία και την έφερε στον Ιακώβ, ο οποίος δεν κατάλαβε ότι ήταν η Λεία. Ο Λάβαν έδωσε στη Λεία για δούλη τη Ζελφά, που ήταν δική του δούλη.

Όταν ξημέρωσε το πρωί, αποκαλύφθηκε η απάτη. Τότε ο Ιακώβ είπε στο Λάβαν: «Τι ήταν αυτό που μου έκανες; Δε σου δούλεψα για τη Ραχήλ; Γιατί με εξαπάτησες;» Ο Λάβαν απάντησε: «Δεν έχουμε τη συνήθεια στον τόπο μας να δίνουμε τη μικρότερη πριν από τη μεγαλύτερη. Πάρε τη Λεία και θα σου δώσω και τη Ραχήλ αν μου δουλέψεις άλλα εφτά χρόνια».

Ο Ιακώβ συμφώνησε. Μετά ο Λάβαν του έδωσε την κόρη του τη Ραχήλ για γυναίκα. Στη Ραχήλ ο Λάβαν έδωσε για δούλη τη Βαλλά, που ήταν δική του δούλη. Ο Ιακώβ αγαπούσε τη Ραχήλ περισσότερο από τη Λεία. Κατόπιν δούλεψε στο Λάβαν άλλα εφτά χρόνια (Γένεση 29,1-30).

 

 

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΗΣ ΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΡΑΧΗΛ

 

Όταν ο Κύριος είδε ότι η Λεία παραγκωνιζόταν, της έδωσε την ικανότητα να κάνει παιδιά, ενώ η Ραχήλ έμενε στείρα. Η Λεία λοιπόν έμεινε τέσσερις φορές έγκυος και γέννησε γιούς. Τους ονόμασε Ρουβήν, Συμεών, Λευί και Ιούδα. Μετά έπαψε να γεννάει.

Η Ραχήλ επειδή δε γεννούσε παιδιά, ζήλεψε την αδερφή της και έδωσε στον Ιακώβ τη δούλη της τη Βαλλά για γυναίκα, έτσι ώστε να αποκτήσει παιδιά μέσω αυτής. Η Βαλλά έμεινε δύο φορές έγκυος και γέννησε γιούς. Τους ονόμασε Δαν και Νεφθαλί (Νεφθαλείμ).

Η Λεία βλέποντας ότι έπαψε να γεννάει, πήρε τη δούλη της τη Ζελφά και την έδωσε στον Ιακώβ για γυναίκα. Η Ζελφά έμεινε δύο φορές και γέννησε στον Ιακώβ γιούς. Τους ονόμασε Γαδ και Ασήρ.

Κάποια μέρα κατά τον θερισμό των σιτηρών, ο Ρουβήν είχε φέρει από κάποιο αγρό μανδραγόρες στη μητέρα του τη Λεία, από τους οποίους δανείστηκε και πήρε μερικούς και η Ραχήλ, επειδή πίστευε ότι έτσι θα έλυνε το πρόβλημα της στείρωσης.

Κατόπιν η Λεία έμεινε άλλες τρείς φορές έγκυος και γέννησε δύο γιούς και μία κόρη. Τους γιούς τους ονόμασε Ισσάχαρ και Ζαβουλών. Έπειτα γέννησε κόρη και την ονόμασε Δείνα.

Τότε ο Θεός θυμήθηκε τη Ραχήλ άκουσε την προσευχή της και της έδωσε την ικανότητα να ξανακάνει παιδιά. Εκείνη έμεινε δύο φορές έγκυος και γέννησε γιούς. Τους ονόμασε Ιωσήφ και Βενιαμίν (Γένεση 29,31-35 και 30,1-24. Γένεση 35,26).

 

 

Η ΛΕΙΑ ΚΑΙ Η ΡΑΧΗΛ ΣΤΗ ΧΑΝΑΑΝ

 

O Ιακώβ και ο Λάβαν
και δεξιά η Λεία και η Ραχήλ

Όταν ο Ιακώβ και η οικογένειά του έφυγαν ξαφνικά από το Λάβαν, η Ραχήλ πήρε μαζί της τους οικογενειακούς θεούς, τα "θεραφείμ", τα οποία κατά τις συνήθειες της εποχής εκείνης, θεωρούνταν σαν μια αναμφισβήτητη απόδειξη των δικαιωμάτων επί της ιδιοκτησίας της οικογενείας. Έτσι, αφού ο Λάβαν δεν είχε τότε γιους, η Ραχήλ θα ήταν η κληρονόμος και όχι η αδερφή της Λεία.

 

Μετά από τρεις μέρες όταν ο Λάβαν κατάλαβε ότι ο Ιακώβ είχε φύγει, πήρε μαζί του τους συγγενείς του και καταδίωξε τον Ιακώβ. Μετά από εφτά μέρες τον πρόφτασε όταν εκείνος είχε κατασκηνώσει στα βουνά της Γαλαάδ. 

Ο Λάβαν άρχισε να ρωτάει τον Ιακώβ: «Γιατί έφυγες κρυφά και πήρες μαζί σου τις θυγατέρες μου, σαν να ήταν αιχμάλωτες πολέμου; Γιατί δεν με ειδοποίησες να σε ξεπροβοδίσω με γιορτές και με τραγούδια, με τύμπανα και με κιθάρες; Γιατί δε μ' άφησες να φιλήσω τα εγγόνια μου και τις κόρες μου; Θα μπορούσα να σου κάνω κακό. Αλλά ο Θεός του πατέρα σου μου είπε χτες τη νύχτα: "Πρόσεξε να μην πεις στον Ιακώβ ούτε καλό ούτε κακό". Τώρα λοιπόν έφυγες γιατί νοστάλγησες το σπίτι του πατέρα σου. Γιατί όμως έκλεψες τους θεούς μου;»

 

Ο Ιακώβ αποκρίθηκε στο Λάβαν «Φοβήθηκα και σκέφτηκα ότι θα μου έπαιρνες τις θυγατέρες σου. Αλλά εκείνος στον οποίο θα βρεις τους θεούς σου δε θα ζήσει. Ψάξε εδώ μπροστά στους συγγενείς μας και ότι είναι δικό σου και το έχω, πάρ' το». Αλλά ο Ιακώβ δεν ήξερε ότι η Ραχήλ ήταν που είχε κλέψει τους θεούς.

Ο Λάβαν πήγε στη σκηνή του Ιακώβ, στη σκηνή της Λείας και στη σκηνή των δύο δούλων γυναικών, αλλά δε βρήκε τίποτε. Όταν βγήκε από τη σκηνή της Λείας μπήκε στη σκηνή της Ραχηλ. Η Ραχήλ είχε βάλει τα ειδώλια, κάτω από το σαμάρι της καμήλας και είχε καθίσει από πάνω. Ο Λάβαν έψαξε όλη τη σκηνή αλλά δε βρήκε τίποτα (Γένεση 31,22-35).

 

Ο Ιακώβ και ο Λάβαν έκαναν συμφωνία ειρήνης μεταξύ τους και μετά ο Ιακώβ πρόσφερε θυσία πάνω στο βουνό. Κατόπιν έφαγαν όλοι μαζί και πέρασαν τη νύχτα στο βουνό. Ο Λάβαν το πρωί αφού φίλησε τα εγγόνια του και τις κόρες του, τους ευλόγησε, και κατόπιν έφυγε και γύρισε στον τόπο του (Γένεση 31,36-54 και 32,1).

Μετά τη συμφιλίωση του Ιακώβ με τον Ησαύ, η Λεία και η Ραχήλ ακολούθησαν τον Ιακώβ στη Σουκκώθ και αργότερα στη Συχέμ, που βρίσκεται στη Χαναάν. (Γένεση 33,16-20). Μετά η οικογένεια του Ιακώβ εγκαταστάθηκε στη Βαιθήλ (Γένεση 35,6-7)

 

 

Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΗΣ ΡΑΧΗΛ ΚΑΙ ΤΗΣ ΛΕΙΑΣ

 

Στη συνέχεια ο Ιακώβ και η οικογένειά του έφυγαν από τη Βαιθήλ, και ενώ βρισκόταν στην Χαφραθά, κοντά στην Εφραθά (Βηθλεέμ), ήρθε η ώρα της Ραχήλ να γεννήσει το δωδέκατο γιό του. Η Ραχήλ είχε δύσκολη γέννα και μόλις γεννήθηκε το παιδί, πέθανε. Ο πατέρας του το ονόμασε Βενιαμίν.

Τη Ραχήλ την έθαψαν στο δρόμο προς την Εφραθά, δηλαδή στη Βηθλεέμ. Ο Ιακώβ έστησε πάνω στον τάφο της μια λίθινη στήλη, που σώζεται μέχρι σήμερα (Γένεση 35,16-21. 48,7). Μετά από μερικά χρόνια πέθανε και η Λεία. Ο Ιακώβ την έθαψε στη σπηλιά του αγρού Μαχπελά στη Μαμβρή (Γένεση 49,30-31). Η Λεία και η Ραχήλ εορτάζονται από την Ορθόδοξη Εκκλησία την Κυριακή προ της Χριστού Γεννήσεως (Κυριακή των Προπατόρων).

 

Πολλά χρόνια αργότερα κοντά στον τάφο της Ραχήλ, ύστερα από πρόβλεψη του Σαμουήλ, ο Σαούλ πριν γίνει βασιλιάς του Ισραήλ, συνάντησε δυο ανθρώπους του πατέρα του, οι οποίοι του είπαν, ότι βρέθηκαν τα γαϊδούρια που έψαχνε, αλλά ο πατέρας του έπαψε να νοιάζεται γι' αυτά κι ανησυχούσε για αυτόν, επειδή τα έψαχνε για αρκετές μέρες δίχως αποτέλεσμα (Α' Βασιλειών 10,2).

 

 

 

Ο ΘΡΗΝΟΣ ΤΗΣ ΡΑΧΗΛ

 

Η Βρεφοκτονία

Ο προφήτης Ιερεμίας παρουσιάζει τη Ραχήλ ως κοινή μητέρα όλων των Ισραηλιτών, η οποία βγαίνει από το μνήμα της, για να κλάψει τα παιδιά της που μεταφέρονται στη Βαβυλώνα και ποτέ πια δεν θα επιστρέψουν (Ιερεμίας 31,15). Το χωρίο αυτό χρησιμοποιεί και ο ευαγγελιστής Ματθαίος σαν προφητεία για τη σφαγή των αθώων νηπίων από τον Ηρώδη (Ματθαίος 2,18).

Οι ερμηνευτές αναφέρουν ότι η Ραχήλ, σύμφωνα με την προφητεία, θρηνούσε τα «τέκνα» της, δηλαδή τους απογόνους της. Πρόκειται για τις φυλές εκείνες του Ισραήλ που υπέστησαν ταπεινωτικές ήττες από εχθρικούς λαούς, όπως η αιχμαλωσία στους Βαβυλωνίους).
Το βαθύτερο νόημα της ευαγγελικής περικοπής, εντοπίζεται στην αντίσταση κατά της απελπισίας, όταν ο άνθρωπος καθίσταται μάρτυρας του αποτρόπαιου φόνου των νηπιωδών λογισμών του πνευματικού του αγώνα από τον Ηρώδη της πνευματικής ζωής. Ωστόσο ο Κύριος έρχεται, είναι πάντοτε εδώ, ποτέ δεν έλειψε. Επιστρέφει και συντρίβει την αμαρτία για να ανακαινίσει τον άνθρωπο, μετατρέποντας τον θρήνο σε χαρά και σε ύμνους αγαλλιάσεως.
Η ευαγγελική περικοπή, παρά τη θρηνητική της περιγραφή είναι τελικά μια αισιόδοξη παρακαταθήκη για τον άνθρωπο. Αρκεί να βρίσκεται εκείνος πάντοτε έτοιμος να εξέλθει από τον εαυτό του για να συναντήσει τον Κύριο που επιστρέφει για να τον αναγεννήσει.

 

 

ΥΜΝΟΛΟΓΙΑ

 

Κοντάκιον

Ἦχος β’. Αὐτόμελον.
Χειρόγραφον εἰκόνα μὴ σεβασθέντες, ἀλλ' ἀγράφῳ οὐσίᾳ θωρακισθέντες τρισμακάριοι, ἐν τῷ σκάμματι τοῦ πυρὸς ἐδοξάσθητε, ἐν μέσῳ δὲ φλογὸς ἀνυποστάτου ἱστάμενοι, Θεὸν ἐπεκαλεῖσθε· Τάχυνον ὁ Οἰκτίρμων, καὶ σπεῦσον ὡς ἐλεήμων, εἰς τὴν βοήθειαν ἡμῶν, ὅτι δύνασαι βουλόμενος.

 

Κάθισμα


Ἦχος α’. Τὸν τάφον σου Σωτὴρ.
Ὑμνήσωμεν πιστοί, τοὺς Προπάτορας πάντας, Χριστοῦ τοῦ δι' ἡμᾶς, ἐπὶ γῆς ὁραθέντος, δοξάζοντες ἐν ᾄσμασι, τὸν αὐτοὺς θαυμαστώσαντα, ὡς τὴν ἔλευσιν, προεκτυπώσαντας τούτου, καὶ τὴν γέννησιν, τὴν ἐκ Παρθένου ἀφράστως, τῷ κόσμῳ κηρύξαντας.