ΠΡΟΣΩΠΑ ΤΗΣ ΒΙΒΛΟΥ

ΟΙ ΦΑΡΑΩ ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΑΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ

ΟΙ ΦΑΡΑΩ ΤΗΣ ΑΙΓΥΠΤΟΥ

Τίτλος των βασιλιάδων της Αιγύπτου. Η λέξη είναι αρχαία αιγυπτιακή, προέρχεται από τη λέξη "Pero" που σημαίνει "ανάκτορο", και αργότερα καθιερώθηκε ως τίτλος των βασιλιάδων της Αιγύπτου. Υπάρχουν δώδεκα άτομα στην Αγία Γραφή με τον τίτλο Φαραώ.

Α) Ο ΦΑΡΑΩ ΕΠΙ ΕΠΟΧΗΣ ΑΒΡΑΑΜ

Ο Αβραάμ υπολογίζεται ότι έζησε γύρω στο 2000 π.Χ., αλλά σύμφωνα με τους υπολογισμούς των χρονολογιών της Παλαιάς Διαθήκης ο Αβραάμ θα πρέπει να έζησε περίπου το 2167-1992 π.Χ.. Επίσης ήταν περίπου 75 ετών όταν έφυγε από τη Χαρράν. Επειδή υπάρχει μία σύγχυση με τις χρονολογίες της εποχής αυτής, προτάθηκαν διάφοροι Φαραώ. Σύμφωνα με τους παραπάνω υπολογισμούς θα πρέπει να υποθέσουμε, ότι θα πρέπει να ήταν κάποιος Φαραώ της 11ης δυναστείας, ίσως ο Αντέφ (Ιντέφ) Β' (2105-2057 π.Χ.) ή (2118-2069 π.Χ.).

Επί των ημερών του ο πατριάρχης Αβραάμ επειδή ξέσπασε πείνα στη Χαναάν, κατέβηκε με την οικογένειά του στην Αίγυπτο. Εκεί φοβούμενος, μήπως κακοποιηθούν από τους κατοίκους, παρουσίασε τη Σάρρα ως αδερφή του μόνο από πατέρα και όχι από μητέρα. Η ομορφιά της Σάρρας τόσο πολύ γοήτεψε τους άρχοντες της Αιγύπτου, που την πήραν στα ανάκτορα του Φαραώ, προσφέροντας πλούσια δώρα στον Αβραάμ. Αλλά ο Κύριος χτύπησε με μεγάλες συμφορές το φαραώ και τους αυλικούς του και κάποια νύχτα, ο Φαραώ είδε ένα όνειρο που τον ανάγκασε να δώσει πίσω τη Σάρρα στον Αβραάμ και να τους διατάξει να φύγουν από την Αίγυπτο (Γένεση 12,10-20).

Β) Ο ΦΑΡΑΩ ΕΠΙ ΕΠΟΧΗΣ ΙΩΣΗΦ

Πιθανόν κάποιος της 13ης ή της 14ης δυναστείας (Γένεση κεφ. 41, Πράξεις 7,10-15). Στο συμπέρασμα αυτό οδηγούμαστε γιατί ο Ιωσήφ έζησε περίπου το 1917-1807; π.Χ.) και θα πρέπει να υποθέσουμε ότι θα πρέπει να ήταν περίπου 20-25 ετών, όταν πουλήθηκε στην Αίγυπτο. Από ερευνητές έχει προταθεί ο Σενουστρέτ Β' (1897-1878 π.Χ.) της 12ης δυναστείας, καθώς και ο Σάλατις (1620 με 1630 π.Χ.) της 15ης Δυναστείας. Πιθανόν όμως να ήταν ο Αμενεχμέτ Β' (1919-1885 π.Χ.) της 12ης δυναστείας ή κάποιος άλλος εκεί κοντά.

Επί των ημερών του ο Ιωσήφ μεταφέρθηκε στην Αίγυπτο από Μαδιανίτες (Ισμαηλίτες) εμπόρους ως δούλος. Μετά την ερμηνεία των οραμάτων του Φαραώ, ο Φαραώ τον κατέστησε ηγετικό στέλεχος, και μάλιστα σε τέτοιο βαθμό που μόνο ο Φαραώ ήταν ανώτερος του (Γένεση κεφ. 41). Όταν ο πατέρας και τ' αδέρφια του Ιωσήφ ήρθαν στην Αίγυπτο, με εντολή του Φαραώ εγκαταστάθηκαν στην περιοχή της Ραμεσσή, στο καλύτερο μέρος της χώρας. Μετά ο Ιωσήφ έφερε τον πατέρα του τον Ιακώβ και τον παρουσίασε στο Φαραώ (Γένεση 47,1-11).

Γ) Ο ΦΑΡΑΩ ΕΠΙ ΕΠΟΧΗΣ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΑΣ ΤΩΝ ΙΣΡΑΗΛΙΤΩΝ ΣΤΗΝ ΑΙΓΥΠΤΟ

Ο Φαραώ, την εποχή της αιχμαλωσίας των Ισραηλιτών στην Αίγυπτο, πιστεύεται πως ήταν ο Ραμσής Β'. Ο Φαραώ αυτός ήταν ο πατέρας της πριγκίπισσας που υιοθέτησε το μικρό Μωυσή. Οι πόλεις Πιθώμ και Ραμεσσή που αναφέρει η Βίβλος πιστεύεται ότι κτίστηκαν από τον Ραμσή Β', ο οποίος για 64 χρόνια ήταν Φαραώ στην Αίγυπτο, διάστημα αρκετό για την ιστορία της Εξόδου των Εβραίων. Ο Ραμσής βασίλευσε από το 1300-1233 π.Χ., την περίοδο που οι ιστορικοί τοποθετούν την Έξοδο.

Άλλοι ιστορικοί πιστεύουν πως ήταν ο Σέσωστρις και κάποιοι άλλοι πως ήταν ο Άμασις ή ο Άχμωσις. Άλλοι όμως ιστορικοί πιστεύουν στηριζόμενοι στο Γ' Βασιλειών 6,1 κατά το οποίο η έναρξη την οικοδομής του Ναού του Σολομώντος έγινε το 968 π.Χ. Έχουν λοιπόν την γνώμη ότι 968+440 από την εποχή της Εξόδου=1408 π.Χ είναι το έτος της Εξόδου. Τότε Φαραώ ήταν ο Αμένωφις. Επομένως επί του πατρός του Τούθμωσις Γ΄ (1515-1461 π.Χ)  έγινε η καταπίεση των Ισραηλιτών και επί του υιού του Αμένωφις πραγματοποιήθηκε η Έξοδος. Το χρονολογικό αυτό ζήτημα παραμένει ανοικτό.

Κατά πάσα πιθανότητα θα πρέπει να είναι κάποιος της 18ης Δυναστείας, ο οποίος βασίλεψε περίπου το 1527-1447 π.Χ., μιας και σύμφωνα με τους υπολογισμούς των χρονολογιών της Παλαιάς Διαθήκης ο Μωυσής θα πρέπει να έζησε περίπου το 1527-1407 π.Χ.. Επειδή ο Μωυσής ήταν 80 ετών όταν οδήγησε τους Ισραηλίτες στη Γη της Επαγγελίας, θα πρέπει ν' αναζητήσουμε όχι έναν Φαραώ, αλλά ποιοι Φαραώ βασίλεψαν τα πρώτα 80 χρόνια της ζωής του Μωυσή. Αυτοί θα πρέπει να ήταν ο Άχμωσις Α' (1534-1508 π.Χ.), ο Αμένωφις Α' (1508-1484 π.Χ.), ο Τούθμωσις Α' (1484-1472 π.Χ.), ο Τούθμωσις Β' (1472-1466 π.Χ.) και η  Χατσεπσούτ (1466-1444 π.Χ.).

Ο Φαραώ της εποχής εκείνης επειδή φοβήθηκε την αύξηση του πληθυσμού των Ισραηλιτών, πρώτα προσπάθησε να τους εξουθενώσει βάζοντάς τους σε καταναγκαστικά έργα. Έτσι χτίστηκαν οι πόλεις Πιθώμ, Ραμεσσή και Ων (Ηλιούπολη) (Έξοδος 1,11). Και επειδή οι Ισραηλίτες αυξάνονταν και γινόντουσαν όλο και πιο δυνατοί, ο Φαραώ έδωσε διαταγή κάθε αρσενικό παιδί των Ισραηλιτών να ρίχνεται στον Νείλο (Έξοδος 1,8-22). Όταν ο Φαραώ έμαθε ότι ο Μωυσής σκότωσε έναν Αιγύπτιο, ζητούσε να τον σκοτώσει. Ο Μωυσής για να αποφύγει την εκδίκηση του Φαραώ,  κρύφτηκε και κατέφυγε στη Μαδιάμ (Έξοδος 2,15).

Δ) Ο ΦΑΡΑΩ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΕΞΟΔΟΥ ΤΩΝ ΙΣΡΑΗΛΙΤΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΙΓΥΠΤΟ

Ο Φαραώ, την εποχή της Εξόδου των Ισραηλιτών από την Αίγυπτο, πιστεύεται πως ήταν ο Μερνεπτά της 19ης Δυναστείας, δέκατο τρίτο γιο του Ραμσή Β'. Σύμφωνα με τη Βίβλο ήταν πολύ σκληρός (Έξοδος κεφ. 5-11), γι' αυτό και ο Θεός θέλησε να τον τιμωρήσει. Από άλλους πιστεύεται πως ήταν ο Ραμσής Β'. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς των χρονολογιών της Παλαιάς Διαθήκης η Έξοδος θα πρέπει να έγινε περίπου το 1447 π.Χ.. Έτσι ο Φαραώ της Εξόδου θα μπορούσε να είναι ο Τούθμωσις Γ' (1466-1412 π.Χ.) της 18ης Δυναστείας.

Όταν ο Μωυσής κι ο Ααρών πήγαν και του ζήτησαν ν' αφήσει ελεύθερους τους Ισραηλίτες, να πάνε να θυσιάσουν στον Κύριο στην έρημο, τότε αυτός αρνήθηκε, επειδή θα έχανε ένα σημαντικό αριθμό εργατών για την κατασκευή των έργων. Ο Φαραώ έδωσε διαταγή αμέσως να γίνουν πιο βαριές οι δουλειές στους Ισραηλίτες, ώστε να είναι συνέχεια απασχολημένοι και να μην ξεσηκώνονται με παραπλανητικά λόγια. Και μάλιστα τους ανάγκασε να βρίσκουν οι ίδιοι τα υλικά, ενώ μέχρι τότε τους τα έφερναν έτοιμα οι Αιγύπτιοι, και να βγάζουν την ίδια δουλειά όπως πριν (Έξοδος 5,1-13).

Αμέσως μετά ξέσπασαν οι πληγές που κατέστρεψαν την Αίγυπτο, γνωστές ως "10 πληγές του Φαραώ". Αυτές ήταν: ο Νείλος, όλα τα ποτάμια και οι πηγές της Αιγύπτου γέμισαν με αίμα (Έξοδος 7,14-24). Βατράχια σκέπασαν την Αίγυπτο (Έξοδος 7,25-8,11). Σκνίπες σκέπασαν τη χώρα και ορμούσαν στους ανθρώπους και στα ζώα (Έξοδος 8,12-15). Η Αίγυπτος γέμισε με σκυλόμυγες που τσιμπούσαν τους Αιγύπτιους (Έξοδος 8,16-28). Ο Κύριος τιμώρησε με θανατικό όλα τα ζώα των Αιγυπτίων (Έξοδος 9,1-7). Κάτι σαν σκόνη έπεσε πάνω σ' ολόκληρη την Αίγυπτο και προξένησε στους ανθρώπους και στα ζώα εξανθήματα και πληγές (Έξοδος 9,8-12). Μεγάλο χαλάζι έπεσε στη χώρα. Ποτέ στην Αίγυπτο δεν είχε ξαναπέσει χαλάζι τόσο δυνατό, το οποίο σκότωσε όσους ανθρώπους και ζώα βρέθηκαν έξω στα χωράφια. Ακόμη κατέστρεψε πολλά από τα σπαρτά (Έξοδος 9,13-35). Ο Θεός μ' έναν ανατολικό άνεμο έφερε τόσες ακρίδες, ώστε αυτές σκέπασαν όλη την Αίγυπτο, οι οποίες καταβρόχθισαν τα σπαρτά και ότι είχε απομείνει από το χαλάζι (Έξοδος 10,1-20). Βαθύ σκοτάδι σκέπασε ολόκληρη τη χώρα για τρεις ημέρες (Έξοδος 10,21-29).

Ο Μωυσής και ο Ααρών, σύμφωνα με τις οδηγίες του Κυρίου, πήγαν στο Φαραώ και του είπαν ότι τα μεσάνυχτα θα περάσει άγγελος Κυρίου μέσα από την Αίγυπτο. Κάθε πρωτότοκος γιος σε όλη τη χώρα θα πεθάνει, από τον πρωτότοκο του Φαραώ ως τον πρωτότοκο της δούλης, ακόμη και τα πρωτογέννητα των ζώων. Ο Φαραώ όμως, και πάλι δεν τους άφησε να φύγουν (Έξοδος κεφ. 11).

Τα μεσάνυχτα της ίδιας νύχτας, άγγελος του Κυρίου θανάτωσε όλα τα πρωτότοκα αγόρια στην Αίγυπτο. Από τον πρωτότοκο γιο του Φαραώ και διάδοχο του θρόνου, ως τον πρωτότοκο γιο κάθε Αιγυπτίου.  Εκείνη τη νύχτα έπεσε θρήνος μεγάλος στην Αίγυπτο, γιατί δεν υπήρχε σπίτι που να μην είχε νεκρό. Τότε ο Φαραώ κάλεσε το Μωυσή και τον Ααρών μέσα στη νύχτα και τους έδωσε την άδεια να φύγουν και μάλιστα οι Αιγύπτιοι πίεζαν τους Ισραηλίτες να βιαστούν να φύγουν από τη χώρα, γιατί σκέφτονταν ότι όσο έμεναν εκεί, θα πέθαιναν όλοι τους (Έξοδος 12,29-36).

Όταν ανάγγειλαν στο Φαραώ ότι οι Ισραηλίτες ήταν κοντά στην Ερυθρά θάλασσα, τότε αυτός κι οι αξιωματούχοι του άλλαξαν γνώμη. Αμέσως ο Φαραώ έζεψε 600 άμαξες και πήρε μαζί του όλους τους πολεμιστές του. Έτσι ο στρατός των Αιγυπτίων με όλο τους το ιππικό, καταδίωξαν τους Ισραηλίτες και έφτασαν στο στρατόπεδο τους, κοντά στην Ερυθρά θάλασσα. Ο Φαραώ με όλο το στρατό του καταδίωξε τους Ισραηλίτες, καθώς αυτοί περνούσαν μέσα από την Ερυθρά θάλασσα. Όταν οι Ισραηλίτες πέρασαν απέναντι, ο Θεός έκλεισε τη θάλασσα και τα νερά σκέπασαν όλο το στρατό του Φαραώ (Έξοδος κεφ. 14).

Ε) Ο ΦΑΡΑΩ ΠΟΥ ΠΟΛΕΜΗΣΕ ΤΗ ΦΥΛΗ ΕΦΡΑΙΜ ΚΑΙ ΚΑΤΕΛΑΒΕ ΤΗ ΓΑΖΕΡ

Ο Φαραώ αυτός εκστράτευσε εναντίον της Παλαιστίνης, κατέλαβε την περιοχή της φυλής Εφραίμ, την οποία και κατέκαψε, ενώ τους Χαναναίους και τους Φερεζαίους που κατοικούσαν στη Γαζέρ τους φόνευσε (Ιησούς του Ναυή 16,10. Κριταί 1,29. Γ' Βασιλέων 5,14β). Το γεγονός αυτό έγινε κατά την εγκατάσταση των Ισραηλιτών στη Χαναάν. Οι Ισραηλίτες κατά την εγκατάστασή τους δεν μπόρεσαν να καταλάβουν όλη τη Χαναάν. Εάν η Έξοδος θα πρέπει να έγινε περίπου το 1447 π.Χ., η κατάληψη της Γαζέρ θα πρέπει να έγινε περίπου το 1407-1400. Έτσι ο Φαραώ της περιόδου αυτής θα μπορούσε να είναι ο Αμένωφις Β' (1414-1388 π.Χ.) της 18ης Δυναστείας. Υπάρχει όμως και μεγάλη πιθανότητα το γεγονός της κατάληψης της Γαζέρ να έγινε πριν την εγκατάσταση των Ισραηλιτών στη Χαναάν, οπότε ο Φαραώ θα μπορούσε να ήταν ο Τούθμωσις Γ' (1466-1412 π.Χ.), μιας και ήταν ο Φαραώ που έκανε νικηφόρες εκστρατείες προς τη Χαναάν .

ΣΤ) Ο ΦΑΡΑΩ ΠΟΥ ΕΔΩΣΕ ΚΑΤΑΦΥΓΙΟ ΣΤΟΝ ΑΔΕΡ ΤΟΝ ΙΔΟΥΜΑΙΟ

Κατά τη βασιλεία του Δαβίδ, όταν ο αρχιστράτηγος Ιωάβ και οι Ισραηλίτες θανάτωσαν όλο τον ανδρικό πληθυσμό της Εδώμ, ο Άδερ ο Ιδουμαίος, ο οποίος ήταν μικρό παιδί και καταγόταν από βασιλικό γένος, μαζί με άλλους άνδρες του βασιλικού περιβάλλοντος του πατέρα του, διέφυγαν τη σφαγή και κατέφυγαν στην Αίγυπτο. Ο Άδερ παρουσιάστηκε ενώπιον του Φαραώ, ο οποίος του παραχώρησε μέρος για να μείνει και τον εφοδίασε με τρόφιμα (Γ' Βασιλέων 11,17-18).

Μάλλον δεν θα πρέπει να συγχέεται ο Φαραώ που έδωσε καταφύγιο στον Άδερ που ήταν μικρό παιδί με τον Φαραώ, ο οποίος έδωσε στον Άδερ ως γυναίκα την αδερφή της συζύγου του και μεγαλύτερη αδερφή της βασίλισσας Θεκεμίνας. Κι αυτό γιατί η βασιλεία του Δαβίδ, σύμφωνα με τους υπολογισμούς των χρονολογιών της Παλαιάς Διαθήκης, πρέπει να τοποθετείται περίπου το 1011-971 π.Χ.. Ο πόλεμος των Ισραηλιτών με τους Εδωμίτες τοποθετείται σχετικά στα πρώτα χρόνια της βασιλείας του Δαβίδ, περίπου το 1005-1000 π.Χ., οπότε ο Φαραώ που υποδέχτηκε τον Άδερ πρέπει να ήταν ο Ψουσέννης Α' (1039-991 π.Χ.) της 21ης Δυναστείας.

Ζ) ΦΑΡΑΩ, Ο ΣΥΖΥΓΟΣ ΤΗΣ ΘΕΚΕΜΙΝΑΣ

Λίγα χρόνια αργότερα ο Άδερ απέκτησε την ευμένεια του Φαραώ, ο οποίος του έδωσε ως γυναίκα την αδερφή της συζύγου του και μεγαλύτερη αδερφή της βασίλισσας Θεκεμίνας. Μερικά χρόνια αργότερα, όταν ο Άδερ πληροφορήθηκε το θάνατο του Δαβίδ και του Ιωάβ, ζήτησε την άδεια του Φαραώ να επιστρέψει στην πατρίδα του. Ο Φαραώ προσπάθησε να τον μεταπείσει να παραμείνει στην Αίγυπτο, αλλά τελικά του έδωσε την άδεια και ο Άδερ επέστρεψε στην πατρίδα του και ανακηρύχτηκε βασιλιάς (Γ' Βασιλέων 11,19-22).

Η βασιλεία του Δαβίδ τοποθετείται περίπου το 1011-1000 π.Χ.. Εάν ο πόλεμος των Ισραηλιτών με τους Εδωμίτες τοποθετείται περίπου το 1005-1000 π.Χ., εδώ ο Άδερ είναι ώριμος σε ηλικία. Επομένως ο Φαραώ, ο σύζυγος της Θεκεμίνας, την αδερφή της οποίας παντρεύτηκε ο Άδερ πρέπει να είναι ο Ψουσέννης Α' (1039-991 π.Χ.) της 21ης Δυναστείας.

Η) ΦΑΡΑΩ, Ο ΠΕΘΕΡΟΣ ΤΟΥ ΣΟΛΟΜΩΝΤΑ

Ο Σολομώντας πήρε την κόρη του Φαραώ για σύζυγο, η οποία πήρε ως προίκα από τον πατέρα της την πόλη Γαζέρ (Ιησούς του Ναυή 16,10. Γ' Βασιλέων 2,35γ. 3,1. 5,14α). Η Βασιλεία του Σολομώντα σύμφωνα με τους υπολογισμούς των χρονολογιών της Παλαιάς Διαθήκης τοποθετείται περίπου το 971-931 π.Χ.. Ο Φαραώ που έζησε αυτή την περίοδο και πρέπει να ήταν ο πεθερός του Σολομώντα ήταν ο Σιαμόν Νετερκέπερε (978-959 π.Χ.) της 21ης Δυναστείας.

Θ) O ΦΑΡΑΩ ΣΙΣΑΚ (ΣΟΥΣΑΚΙΜ)

Είναι ο Σόσενγκ Α' (945-924 π.Χ.), ο πρώτος βασιλιάς της 22ης Δυναστείας, ο οποίος ονομάζεται Σισάκ ή Σουσάκ (Σουσακίμ). Στον Σισάκ (Σουσακίμ) κατέφυγε ο Ιεροβοάμ, μετά τη συνάντησή του με τον προφήτη Αχιά, για να γλιτώσει από την οργή του Σολομώντα κι έμεινε εκεί μέχρι που πέθανε ο Σολομών (Γ' Βασιλέων 11,40). Όταν ο Σισάκ (Σουσακίμ), ο βασιλιάς της Αιγύπτου, μπήκε στην Ιερουσαλήμ, τον καιρό που κυβερνούσε ο Ροβοάμ, ο γιος του Σολομώντα, πήρε ως λάφυρα τα χρυσά αντικείμενα που ο Δαβίδ είχε πάρει από τους στρατιώτες του Αδρααζάρ, το βασιλιά της Σουβά (Σωβά), όταν τον νίκησε (Β' Βασιλειών 8,7).

Θ) Φαραώ Σω.

Ι) Φαραώ επί εποχής Εζεκία. Σ' αυτόν στηρίχθηκε ο Εζεκίας κατά την επίθεση του Σενναχειρείμ (Σενναχηρίμ) βασιλιά των Ασσυρίων (Β' Βασιλέων 18:19-21). Ίσως να ήταν ο Σήθων, το 710 π.Χ.

ΙΑ) Φαραώ, ο πατέρας της Βυθίας. Το μόνο που είναι γνωστό γι αυτόν είναι πως έδωσε την κόρη του Βυθία για σύζυγό στον Ιουδαίο Μερέδ (Α' Χρονικών 4:17,18).

ΙΒ) Φαραώ Νεχαώ (Νεχώ). 

ΙΓ) Φαραώ Ουαφρή (Χωφρά). Καλείται Απρίης από τον ιστορικό Ηρόδοτο. Γιος του Νεχαώ (Νεχώ), βασίλευσε μετά τον αδερφό του Ψάμμιν, επί των ημερών του προφήτη Ιερεμία (Ιερεμίας 44:30), ο οποίος είχε μεταβεί μαζί με άλλους Ισραηλίτες στην Αίγυπτο. Επιτέθηκε ενάντια στο βασιλιά της Βαβυλώνας Ναβουχοδονόσορ, ο οποίος πολιορκούσε τότε την Ιερουσαλήμ. Ο Ναβουχοδονόσορ στράφηκε εναντίον του και έφερε τόσες καταστροφές στην Αίγυπτο, ώστε οι Αιγύπτιοι θεωρώντας τον υπεύθυνο, τον δολοφόνησαν και στο θρόνο του ανέβασαν το στρατηγό του Άμαση. Ο Ιερεμίας και ο Ιεζεκιήλ είχαν προαναγγείλει την καταστροφή του (Ιερεμίας 37:5-8, Ιεζεκιήλ 17:11-15).

ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ
Αβραάμ,  Σάρρα,  Ιακώβ,  Ιωσήφ,  Μωυσής,  Σολομώντας,  Άδερ ο Ιδουμαίος,  Φαραώ,  Οι Αιγύπτιοι της Παλαιάς Διαθήκης,  Αίγυπτος.