ΘΡΗΣΚΕΙΟΛΟΓΙΑ |
||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||
|
Η ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΣΥΡΙΑΣ ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΗΣ |
||||||||||||||||||||||||
|
Η ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΣΥΡΙΑΣ ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΗΣ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΑΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ
Οι πληροφορίες που είχαμε μέχρι πριν λίγες δεκαετίες για τη θρησκεία στο χώρο της Συρίας - Παλαιστίνης ήταν όχι μόνο σχετικά λίγες αλλά και κατά το πλείστον έμμεσες. Μερικά αιγυπτιακά κείμενα, οι Επιστολές της Αμάρνα, φοινικικές επιγραφές, ελληνικά αποσπάσματα, άλλα ευρήματα και κυρίως η Παλαιά Διαθήκη ήταν οι βασικές πηγές που φώτιζαν τη θρησκευτική ιστορία της Παλαιστίνης. Μετά την ανακάλυψη των κειμένων της Ρας Σιάμρα (Ουγαρίτ) έχει η επιστήμη στη διάθεση της και νέα πολύτιμα στοιχεία σχετικά με τη θρησκεία των κατοίκων της περιοχής. Συνδυάζοντας μάλιστα τις μέχρι τώρα γνωστές μαρτυρίες με το μυθολογικό υλικό της Ρας Σιάμρα (= Ουγαρίτ) είμαστε σε θέση να περιγράψουμε στα βασικότερα στοιχεία της την πολύμορφη θρησκεία της Χαναάν.
Η χαναανιτική θρησκεία ήταν πολυθεϊστική. Επικεφαλής του χαναανιτικού πανθέου ήταν ο Ελ (Θεός), ο οποίος όμως δεν πρωταγωνιστεί και τόσο στις μυθολογικές αφηγήσεις. Θεωρείται πατέρας των θεών και δημιουργός του σύμπαντος. Είναι παντοδύναμος βασιλιάς, υπέρτατος κριτής, σοφός και δίκαιος. Ως γυναίκα του Ελ φέρεται η θεά Ασερά (ευτυχία;). Είναι η μητέρα δεκάδων παιδιών - θεών και πάρεδρος του Ελ σε σημαντικές αποφάσεις. Επειδή είναι «μητέρα των θεών» είναι και η πηγή της ζωής και της δύναμης.
Δεσπόζουσα θέση στο χαναανιτικό πάνθεο κατέχει ο θεός Βάαλ (Κύριος), ο Αδάδ των Βαβυλωνίων. Είναι γιος ή εγγονός του Ελ και στο λόγο του ενεργούν οι αγαθές δυνάμεις και τα φυσικά φαινόμενα. Με την προσωνυμία Ελιγιάν - Βάαλ είναι θεός της δύναμης και κύριος του ουρανού και της γης. Ο Βάαλ θεωρείται ο χορηγός της βροχής και ο αίτιος της βλάστησης και της καρποφορίας. Βρίσκεται σε ανταγωνισμό με το θεό Μωτ (θάνατος), ο οποίος προσωποποιεί τη φθορά, την ξηρασία και την ερήμωση, και το Γιαμ (θάλασσα). Ο ανταγωνισμός τους είναι συνεχής και μέχρι την τελική επικράτηση του ενός ή του άλλου. Όταν ο Βάαλ υποτάσσεται στο Μωτ, τότε παρασύρει μαζί του στο θάνατο όλη τη φύση, και όταν πάλι ξαναζεί ο Βάαλ, τότε όλη η φύση ανασταίνεται μαζί του. Υπόκειται δηλαδή στο μύθο αυτό το αιώνιο θέμα που συναντούμε και σε άλλες θρησκείες της θνήσκουσας και αναζωογονούμενης φύσης. Ένας άλλος διεκδικητής της βασιλικής εξουσίας μεταξύ των θεών είναι ο Γιαμ, ο οποίος κατορθώνει να επικρατήσει προσωρινά, αλλά τελικά κατατροπώνεται από το Βάαλ. Η Ανάθ είναι αδελφή και γυναίκα του Βάαλ. Είναι η αγαπημένη του. Θεωρείται θεά της ζωής, της αγάπης, της θηλυκότητας, της γονιμότητας, αλλά και του πολέμου. Αγωνίζεται μαζί με το Βάαλ εναντίον του Μωτ και χαίρεται για τη νικηφόρα έκβαση του αγώνα που συμβολίζει τη νίκη κατά της ξηρασίας και της φθοράς.
Η Αστάρτη, δηλαδή η βαβυλωνιακή θεά Ιστάρ, που δύσκολα ξεχωρίζεται από την Ασερά και την Ανάθ, είναι η θεά της καρποφορίας και της γονιμότητας. Απαντά στα λατρευτικά ουγαριτικά κείμενα, και σε πολλά βιβλικά χωρία, πράγμα που σημαίνει ότι η λατρεία της ήταν πολύ διαδεδομένη. Εκτός από τις θεότητες αυτές στα κείμενα αναφέρονται και μερικές δεκάδες άλλοι μικρότεροι θεοί, όπως οι Ρεσέφ, Σουλάν (Σαλίν), Κοσάρ-Χασίσου, Τσέδεκ κλπ., οι οποίες όπως φαίνεται ήταν μάλλον τοπικές θεότητες.
Σ' αυτήν την «επίσημη» θρησκεία του συροπαλαιστινού χώρου ενσωματώθηκαν προκειμένου για τη Χαναάν και παλαιότερα γηγενή ειδωλολατρικά στοιχεία, για να διαμορφωθεί τελικά η χαναανιτική λαϊκή πίστη και λατρεία με το δικό της χαρακτήρα. Ο Ελ, ο Βάαλ, η Ασερά και κυρίως η Αστάρτη λατρεύονταν οργιαστικά με χορό και οινοποσία σε τοπικά ιερά, σε υψηλούς τόπους, κοντά σε ιερές πηγές και κάτω από βαθύσκια δένδρα. Λίθινες και ξύλινες ιερές στήλες, μαγεία, δαιμονολατρία, νεκρομαντεία, ιερή πορνεία και ανθρωποθυσίες με τη μορφή της θυσίας παιδιών ήταν μεταξύ άλλων τα ουσιώδη στοιχεία της χαναανιτικης πίστης - λατρείας κατά την εποχή των Ισραηλιτών και τους αιώνες που ακολούθησαν. Όμως η διαθήκη του Σινά με το πνευματικό της μήνυμα που θεμελιώνεται στην ηθική μονοθεΐα ήταν κάτι το ριζικά ασυμβίβαστο με την ανήθικη ειδωλολατρία των Χαναναίων. Γι' αυτό και ο αγώνας των μεγάλων μορφών του Ισραήλ κατά της χαναανιτικης θρησκείας ήταν συνεχής και ο πόλεμος τους κατά της λατρείας της αμείλικτος.
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
||||||||||||||||||||||||
