ΑΡΧΑΙΕΣ ΧΩΡΕΣ ΚΑΙ ΛΑΟΙ

ΜΕΣΟΠΟΤΑΜΙΑ

Η ΜΕΣΟΠΟΤΑΜΙΑ

Χάρτης της Μεσοποταμίας

Περιοχή της εγγύς Ανατολής (Δυτική Ασία). Βρίσκεται κατά τη μεγαλύτερη έκτασή της στο Ιράκ, ενώ μικρά τμήματά της ανήκουν στο Ιράν, στην Τουρκία και στην Συρία.

Η περιοχή, όπως δηλώνει και το όνομά της, εκτείνεται μεταξύ δυο ποταμών, του Τίγρη και του Ευφράτη. Η Μεσοποταμία έχει μήκος περίπου 700 χλμ. ενώ το μέσο πλάτος της είναι 200 χλμ. Η επιφάνειά της υπολογίζεται σε 140.000 τ. χλμ.

Η Μεσοποταμία γύρω στο 16ο π.Χ. αι. είχε το σημιτικό όνομα Ναχαρίν, από το ναχρ, που σημαίνει ποταμός. Οι Έλληνες για πρώτη φορά χρησιμοποίησαν την ονομασία Μεσοποταμία στην εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Στην Αγία Γραφή αναφέρεται ως "κήπος της Εδέμ". Οι σημερινοί κάτοικοι την ονομάζουν "Εύφορη Ημισέληνο", γιατί έχει σχήμα μισοφέγγαρου.

Στα βόρεια το έδαφος της Μεσοποταμίας είναι ορεινό. Το νότιο τμήμα είναι πεδινό και εξαιρετικά εύφορο. Αυτό οφείλεται στους δυο ποταμούς, τον Τίγρη και τον Ευφράτη, που ποτίζουν την πεδιάδα. Οι δυο ποταμοί, λίγο πριν από τον Περσικό κόλπο ενώνονται σε μια μεγάλη συμβολή και συνεχίζουν το ρου τους σαν ένας, με την ονομασία Σατ ελ - Αράμπ.

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΟΠΟΤΑΜΙΑΣ

Γύρω στην 4η χιλιετία π.Χ. ένας λαός της ινδοευρωπαϊκής ομοεθνίας, οι Σουμέριοι εγκαταστάθηκαν κοντά στη συμβολή των ποταμών Τίγρη και Ευφράτη και έκτισαν τις πρώτες οργανωμένες πόλεις που είδε ποτέ ο άνθρωπος και τις οργάνωσαν σε πόλεις-κράτη.

Μια από τις αρχαιότερες και πιο ισχυρές υπήρξε η Ουρούκ, η οποία κατά την 3η χιλιετία περιελάμβανε 76 χωριά. Στις περιοχές αυτές, ανάμεσα στους δυο μεγάλους ποταμούς, τον Τίγρη και τον Ευφράτη, δημιουργήθηκαν μεγάλοι πολιτισμοί. Οι πόλεις-κράτη αναπτύχθηκαν ταχύτατα, καλλιέργησαν τα εύφορα εδάφη τους και έγιναν γρήγορα πλούσιες και λαμπερές. Η πόλη Ουρ, "η πόλη του θεού της Σελήνης", υπήρξε από τις σημαντικότερες και πλουσιότερες. Η Ουρ καταστράφηκε στις αρχές της δεύτερης χιλιετίας.

Λίγο αργότερα, ήρθαν στην περιοχή οι Σημίτες και γύρω στο 2400 π.Χ. ίδρυσαν, με αρχηγό το Σαργών, την αυτοκρατορία του Ακάδ, με πρωτεύουσα την ομώνυμη πόλη.

Γύρω στα μέσα της 2ης χιλιετίας π.Χ., κυριάρχησαν οι Χετταίοι, αλλά γρήγορα διώχτηκαν από τους Ασσύριους που βασίλεψαν για τέσσερις αιώνες, με σπουδαιότερο βασιλιά τον Ασουρμπανιπάλ. Στη Μοσούλη υπήρξε κάποτε η Νιμρούντ, η πρωτεύουσα των Ασσυρίων, η οποία ιδρύθηκε τον 13ο αιώνα π.Χ.

Την 1η χιλιετία π.Χ. κατέλαβαν την περιοχή οι Βαβυλώνιοι. Σπουδαιότερος βασιλιάς της υπήρξε ο Χαμουραμπί, γνωστός για το νομοθετικό και πολιτιστικό του έργο. Tο παλάτι του βασιλιά Ναβουχοδονόσορα ήταν ένα από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου. Οι κρεμαστοί κήποι του θεωρήθηκαν ένα επίτευγμα που ξεφεύγει από τα όρια της λογικής, δεδομένου του ότι στη Νότια Μεσοποταμία δεν υπήρξε ποτέ σχεδόν καθόλου βλάστηση.

Το 538 π.Χ. η Μεσοποταμία καταλήφθηκε από τους Μήδους και το 331 π.Χ. από το Μέγα Αλέξανδρο. Μετά τον θάνατο του Αλέξανδρου του Μέγα, εκεί ιδρύθηκε το Ελληνιστικό βασίλειο των Σελευκιδών, το οποίο έφτασε στο απόγειό του τον καιρό του Αντίοχου του Μέγα. Οι Έλληνες άποικοι ίδρυσαν στο έδαφος της Μεσοποταμίας πολλές αποικίες, στις οποίες προσήλθαν πολλοί άποικοι από την Ελλάδα. Οι νέοι άποικοι ίδρυσαν πόλεις σε ανάμνηση της ιδιαίτερης πατρίδας τους (π.χ. Μακεδονόπολις, Ιθάκη, Αμφίπολις, Έδεσσα, Ανθεμουσιάς, Ευρωπός κ.ο.κ.), ή κατά διαταγή των βασιλέων (π.Χ. Σελεύκεια, Κτησιφών, Αντιόχεια, Λαοδίκεια, Απάμεια, Ηράκλεια), ή σαν στρατιωτικοί μακεδονικοί συνοικισμοί (π.χ. Κωμόπολις κ.ά.), ενώ περιοχές ονομάστηκαν από την πατρίδα τους, όπως η Μυγδονία της βορειοδυτικής Μεσοποταμίας. Το ελληνικό στοιχείο επέζησε έως και την αραβική κατάκτηση.

Μέχρι τον 7ο μ.Χ. αι. η Μεσοποταμία βρισκόταν άλλοτε στα χέρια των Ρωμαίων και άλλοτε των Πάρθων. Τα επόμενα χρόνια το μοιράστηκαν οι Πέρσες, οι Βυζαντινοί, οι Τουρκομάνοι και οι ορδές των Μογγόλων. Τελικά τον 7ο αι. καταλήφθηκε από τους Άραβες.

Η Βαγδάτη χτίστηκε το 762 μ.Χ. από τον χαλίφη Αλ Μανσύρ. Το όνομά της σήμαινε "δώρο Θεού", μιας και ήταν μια πανέμορφη πόλη με δυο εκατομμύρια κατοίκους, ανάμεσα στους οποίους πολλοί σημαντικοί σοφοί, γιατροί, αρχιτέκτονες και άνθρωποι των γραμμάτων. Στη εποχή της ακμής της υπήρξε το σημαντικότερο κέντρο του αραβικού κόσμου αλλά και ένα από τα μεγαλύτερα εμπορικά κέντρα του τότε κόσμου.

Από το 1516 μέχρι το τέλος του Α' Παγκοσμίου πολέμου η περιοχή ανήκε στους Τούρκους. Από τότε το μεγαλύτερο τμήμα της ανήκει στο Ιράκ.

Η ΜΕΣΟΠΟΤΑΜΙΑ ΣΤΗΝ ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ

Η Μεσοποταμία αναφέρεται στην Παλαιά Διαθήκη. Εκεί ήταν το κέντρο μεγάλων πολιτισμών και αυτοκρατοριών, όπως οι Ασσύριοι και οι Βαβυλώνιοι.

Στην Μεσοποταμία κατοικούσε ο προφήτης Βαλαάμ. Όταν οι Ισραηλίτες κατασκήνωσαν δυτικά της Μωάβ, ο Βαλάκ, βασιλιάς των Μωαβιτών, φοβήθηκε πολύ και έστειλε άρχοντες αγγελιοφόρους στο Βαλαάμ, που ήταν άνθρωπος του Κυρίου και έμενε στη Φαθουρά κοντά στον Ευφράτη, για να καταραστεί τους Ισραηλίτες και να νικηθούν από τους Μωαβίτες (Αριθμοί 22,1-6. Δευτερονόμιο 23,5). 

Οι Ισραηλίτες, την περίοδο των Κριτών, επειδή είχαν δυσαρεστήσει με τις πράξεις τους τον Κύριο και λάτρεψαν άλλους θεούς, γι' αυτό ο Κύριος ξέσπασε οργισμένος εναντίον τους και τους παρέδωσε στον Χουσαρσαθαΐμ, βασιλιά της Μεσοποταμίας κι έγιναν υποτελείς του για οχτώ χρόνια.

Όταν οι Ισραηλίτες μετανόησαν, ο Κύριος τους έστειλε τον Γοθονιήλ, γιο του Κενέζ, για να τους ελευθερώσει. Ο Γοθονιήλ πολέμησε τον Χουσαρσαθαΐμ και τον νίκησε ολοσχερώς (Κριταί 3,7-10).