ΑΡΧΑΙΕΣ ΧΩΡΕΣ ΚΑΙ ΛΑΟΙ

ΑΣΣΥΡΙΑ - ΑΣΣΥΡΙΟΙ

Η Ασσυριακή Αυτοκρατορία

Η ΑΣΣΥΡΙΑ

Η Ασσυρία ήταν αρχαία χώρα της Μεσοποταμίας. Βρισκόταν ανάμεσα στον Τίγρη και στον Ευφράτη, όπου σήμερα βρίσκεται το ΒΑ Ιράκ. Το όνομά της προέρχεται από τον γιο του Σημ, τον Ασσούρ, ο οποίος έδωσε τ' όνομά του στην ομώνυμη πόλη-κράτος (Γένεση 10,22). Οι πρώτοι κάτοικοί της ήταν σημίτες από την Αραβία. Η Ασσυριακή αυτοκρατορία έφτασε στη μεγαλύτερη ακμή της μεταξύ του 9ου και 7ου αιώνα π.Χ. Μεγάλες πόλεις οι οποίες υπήρξαν και πρωτεύουσες της Ασσυρίας ήταν η Ασσούρ, η Χαλήλ και η Νινευή.

ΟΙ ΑΣΣΥΡΙΟΙ

Οι Ασσύριοι ήταν σκληροί πολεμιστές, με εξαιρετική στρατιωτική οργάνωση. Άπλωσαν γρήγορα την κυριαρχία τους στη Δυτική Ασία και στην Αίγυπτο.

Σήμερα Ασσύριοι θεωρούνται οι Νεστοριανοί κάτοικοι του Κουρδιστάν, που καταλαμβάνει την έκταση της αρχαίας Ασσυρίας. Στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο πολλοί από αυτούς έπεσαν στα πεδία των μαχών.

Η ΙΣΤΟΡΙΑ

Α) ΠΡΩΤΟ-ΑΣΣΥΡΙΑΚΗ ΕΠΟΧΗ

Πριν εμφανιστούν οι Ασσύριοι, στο χώρο στις Μεσοποταμίας κυριαρχούσαν οι Σουμέριοι. Αυτοί έπαψαν να ελέγχουν την περιοχή με την κατάρρευση της δυναστείας των Ουρ. Από τότε άρχισε να ανεβαίνει η πολιτική δύναμη των Ασσυρίων. Σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξή τους έπαιξε η πλεονεκτική γεωγραφική θέση της χώρας. Από τα εδάφη της περνούσαν οι σπουδαιότεροι δρόμοι του εμπορίου της Ευρώπης με τα κράτη της Ασίας.

Η ιστορία της Ασσυρίας χωρίζεται σε τρεις περιόδους: Η πρώτη φθάνει μέχρι και τον 13ο π.Χ. αιώνα. Πρωτεύουσα της χώρας τότε ήταν η πόλη Ασσούρ. Άλλες μεγάλες πόλεις ήταν η Νινευή και η Αγάδη. Πολλές δυναστείες κυβέρνησαν το βασίλειο της Ασσυρίας. Κατά τη 2η χιλιετηρίδα π.Χ. η Ασσυρία υποτάχτηκε στους Αμορραίους, και κάποια στιγμή πέρασε στα χέρια των Χετταίων.

Β) ΜΕΣΟ-ΑΣΣΥΡΙΑΚΗ ΕΠΟΧΗ

Η δεύτερη περίοδος φτάνει ως τον 8ο π.Χ. αιώνα. Στην περίοδο αυτή γίνονταν σκληροί πόλεμοι με τους Βαβυλωνίους. Οι Ασσύριοι και οι Βαβυλώνιοι βασιλείς διεκδικούσαν τον τίτλο του «βασιλέα του Κόσμου».

Η άνοδος του Τιγλάθ Πελέσερ Α΄ (1112 - 1074 π.Χ. ) στο θρόνο, οδήγησε στην εξάπλωση της Ασσυριακής αυτοκρατορίας. Έτσι το 1100 π.Χ., οι Ασσύριοι κατέλαβαν τη Βαβυλώνα και έφτασαν μέχρι τον Εύξεινο Πόντο και τη Μεσόγειο θάλασσα.

Άλλοι βασιλείς την περίοδο αυτή ήταν ο Σαλμανασσάρ ο Α' και ο Ασσουρνασιρπάλ. Η αυτοκρατορία έφτασε σε μεγάλη ακμή τον καιρό του Σαλμανασάρ Γ΄ που έζησε στα μέσα του 9ου π.Χ. αιώνα. Οι εκστρατείες του επέκτειναν το κράτος και οι άφθονοι φόροι το πλούτισαν. Οι Ασσύριοι επεκτάθηκαν μέχρι την Κασπία θάλασσα, τα σύνορα της Αιγύπτου και την Ερυθρά θάλασσα. Ο Τιγλάθ Πελέσερ Γ΄ υπόταξε τη Συρία, τη Βαβυλωνία και άλλες γειτονικές χώρες. Αλλεπάλληλες επιδρομές εναντίον των Αιγυπτίων, των Χετταίων και των Κιμμερίων οδήγησαν το κράτος άλλοτε σε εξασθένηση και άλλοτε σε αύξηση της δύναμής του.

Γ) ΝΕΟ-ΑΣΣΥΡΙΑΚΗ ΕΠΟΧΗ

Η Ασσυριακή Αυτοκρατορία

Η τρίτη και τελευταία περίοδος αρχίζει από το 721 π.Χ., όταν βασίλευε ο Σαργών Β' (721 - 705 π.Χ.). Πρωτεύουσα του κράτους έγινε η Νινευή. Ο Σαργόν υπέταξε το κράτος του Ισραήλ και αιχμαλωτίζονται οι Ιουδαίοι. Ακόμη υπέταξε τους Χαλδαίους, τους Χετταίους κ.ά. Στην εποχή του η Ασσυρία γνώρισε μέρες δόξας. Διάδοχός του ήταν ο Εσαρχαδόν (Ασσαριδάν), ο οποίος κατέλαβε τη Βαβυλώνα και έφερε τα όρια του Ασσυριακού κράτους πολύ μακρύτερα, τόσο που ήταν αδύνατο να παρακολουθεί τις στρατιωτικές του επιχειρήσεις.

Ο γιος του Ασουρμπανιμπάλ (688 - 633 π.Χ.), που οι Έλληνες ονόμασαν Σαρδανάπαλο, κατέλαβε την Αίγυπτο, αφού λεηλάτησε τις περίφημες πόλεις της Μέμφιδα και τις Θήβες. Ύστερα, όμως, από το θάνατο του Ασουρμπανιμπάλ το ασσυριακό κράτος εξασθένησε βαθμιαία.

Πολλοί υποδουλωμένοι λαοί ξεσηκώνονται και πρώτα - πρώτα η Αίγυπτος, η οποία απελευθερώθηκε. Στο μεταξύ καινούριοι λαοί, φιλοπόλεμοι και δυνατοί, παρουσιάζονται και χτυπάνε το Ασσυριακό κράτος. Οι Κιμμέριοι, οι Μήδοι και οι Σκύθες έκαναν επιδρομές. Τελικά η χώρα διαμοιράστηκε μεταξύ των Μήδων και Χαλδαίων  και λίγο αργότερα ο Πέρσης βασιλιάς Κύρος διέλυσε το κράτος των Ασσυρίων (605 π.Χ.).

Ο ΑΣΣΥΡΙΑΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Ο πολιτισμός των Ασσυρίων είναι στο μεγαλύτερο μέρος του δανεισμένος από τους Βαβυλωνίους. Το πολίτευμα των Ασσυρίων ήταν η βασιλεία. Ο βασιλιάς θεωρούνταν σταλμένος από το θεό και η διαδοχή ήταν κληρονομική. Ο βασιλιάς περιστοιχιζόταν από ιερείς, αστρονόμους, αστρολόγους, ονειροκρίτες μάντεις. Απόνειμε δικαιοσύνη με τη θεϊκή έμπνευση και θεωρούνταν αντιπρόσωπος του θεού πάνω στη Γη. Ο βασιλιάς ως αρχηγός του στρατού, πολεμούσε πάντα πρώτος στη γραμμή του πολέμου. Ο στρατός τους προέρχονταν από υποχρεωτική θητεία, γεγονός που έχει ύψιστη σημασία γιατί έδινε στις εκστρατείες χαρακτήρα ιερό και βοηθούσε στην επιτυχία και τη νίκη.

Από τις επιστήμες πιο πολύ ασχολήθηκαν με τα μαθηματικά και τη γεωμετρία. Έκαναν αρδευτικές εγκαταστάσεις, για να ποτίζουν τα κτήματά τους, και επιβλητικές οικίες, για να μένουν. Τέλος ασχολήθηκαν και με την αστρονομία.

Η ασσυριακή τέχνη είναι στο μεγαλύτερο μέρος της επηρεασμένη από τη βαβυλωνιακή. Γενικά στη γλυπτική οι Ασσύριοι σημείωσαν σημαντική εξέλιξη, με πρωτότυπες δημιουργίες, ανεξάρτητες από τη βαβυλωνιακή επίδραση. Το άγαλμα του βασιλιά τους Ασουρμπανιμπάλ, που διατηρείται σήμερα στο βρετανικό μουσείο, είναι ωραιότατο.

Οι Ασσύριοι βασιλείς έχτιζαν μεγάλα και πολυέξοδα παλάτια. Κύρια χαρακτηριστικά της ασσυριακής αρχιτεκτονικής ήταν: οι μεγάλες διαστάσεις, οι συμπαγείς όγκοι, που τους επέβαλε η αποκλειστική στα διάφορα οικοδομήματα χρήση του πλίθου, μιας και οι πέτρες ήταν δυσεύρετες στη Μεσοποταμία. Τα μονώροφα οικοδομήματα με λίγα και στενά παράθυρα που εξασφάλιζαν δροσιά και περιορισμό του φωτός, πράγμα απαραίτητο στο καυτό ασσυριακό κλίμα και στέγες επίπεδες που αποτελούνταν από ένα μεγάλο δώμα. Το βασικό οικοδομικό σχέδιο ήταν μια αυλή εσωτερική που περιτριγυριζόταν από διάφορες αίθουσες ή υπήρχαν πολλές αυλές κλεισμένες στις 4 πλευρές τους από διάφορους χώρους και ενωμένες όλες σε ένα ενιαίο οικοδομικό συγκρότημα. Εσωτερικά τα ανάκτορα διακοσμούνταν με ανάγλυφες πέτρινες πλάκες ή με σμαλτωμένους πλίθους. Οι παραστάσεις των ανάγλυφων ήταν συνήθως σκηνές από κυνήγια ή μάχες, που αν εξαιρεθεί η έλλειψη προοπτικής που τις χαρακτηρίζει, είναι αξιόλογες για τη ζωηρότητα των κινήσεων και τη ρωμαλεότητα του σχεδίου. Ακόμη στα ανάγλυφα παριστάνονταν και διάφορα ζώα και εδώ πρέπει να σημειωθεί η ποικιλία των θεμάτων. Μπροστά στις πύλες των ανακτόρων έστηναν πελώρια πέτρινα λιοντάρια και φτερωτούς ταύρους, που είχαν ανθρώπινο κεφάλι. Από τα σωζόμενα ακόμα ερείπια διαπιστώνουμε την ύπαρξη ναών, υδραγωγείων, γεφυρών και τεράστιων ανακτόρων. Περίφημο είναι το ανάκτορο της Χορσαμπάντ. Στο ανακτορικό συγκρότημα συμπεριλαμβάνονται ναοί, μια χαρακτηριστική των λαών της Μεσοποταμίας βαθμιδωτή πυραμίδα (Ζικουράτ) και 186 αίθουσες.

Μεγάλη ανάπτυξη πήρε και η σφραγιδογλυφία. Οι σφραγίδες χρησιμοποιούνταν για να δηλώσουν, όπως και σήμερα, τη γνησιότητα ενός κειμένου, με τη διαφορά ότι το κείμενο αυτό ήταν χαραγμένο σε μια πλίθινη πινακίδα. Στην εσωτερική επιφάνεια των σφραγίδων, που συνήθως ήταν κυλινδρικές και πέτρινες, χαράσσονταν με πολύ τέχνη το όνομα του ιδιοκτήτη, αφιερώσεις στις θεότητες ή διάφορες θρησκευτικές σκηνές.

Σημαντικές είναι οι πήλινες πινακίδες με διάφορα κείμενα, που αφορούν την καθημερινή και τη δημόσια ζωή των Ασσυρίων. Αυτό που κάνει τις πινακίδες αξιολογότατες είναι πως αποτελούν τις αρχαιότατες γραπτές μαρτυρίες όλου του κόσμου που βρέθηκαν μέχρι σήμερα. Από αυτές μπορούμε ν' αντλήσουμε πολύτιμες πληροφορίες για την κοινωνική και την πνευματική ζωή πριν από το δεύτερο μισό της τελευταίας π.Χ. χιλιετηρίδας. Οι πινακίδες φέρουν κείμενα με σφηνοειδή γραφή.

Η ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΤΩΝ ΑΣΣΥΡΙΩΝ

Ο ναός της Ιστάρ στη Νινευή

Η θρησκεία των Ασσυρίων ήταν ειδωλολατρική. Οι Ασσύριοι, όπως και οι Βαβυλώνιοι, πίστευαν σε πολλούς θεούς που οι περισσότεροι ήταν προσωποποίηση των κοσμικών στοιχείων ή των φυσικών δυνάμεων.

Υπέρτατο θεός ήταν ο Ασσούρ, δημιουργός του ουρανού και της ανθρωπότητας. Η απιστία και η απείθεια της ανθρωπότητας προς τον Ασσούρ έφερε την καταστροφή της. Μεγαλύτερη θεά ήταν η Ιστάρ (Αστάρτη), θεά του έρωτα και της γονιμότητας. Και οι δυο θεοί ήταν πολεμικοί. Ευνοούσαν τις κατακτήσεις, τις λεηλασίες και τις αγριότητες σε βάρος των εχθρών των Ασσυρίων.

Στην ασσυριακή έκδοση του βαβυλωνιακού ποιήματος της δημιουργίας του κόσμου Ενούμα Ελις βλέπουμε ότι ο Ασσούρ δεν διάφερε από το Μαρδούκ, το μεγαλύτερο θεό των Βαβυλωνίων, παρά μόνο στο όνομα.

ΟΙ ΑΣΣΥΡΙΟΙ ΣΤΗΝ ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ

Η Ασσυρία ήταν αρχαία ισχυρή χώρα της βόρειας Μεσοποταμίας. Σύμφωνα με την Αγία Γραφή, ανατολικά της έρεε ο ποταμός Τίγρης (Γένεση 2,14). Το όνομά της προέρχεται από τον γιο του Σημ, τον Ασσούρ (Γένεση 10,22).

Ο Βαλαάμ προφήτευσε στο Βαλάκ, στο όρος Φεγώρ, ότι οι Ασσύριοι θα καταστρέψουν και θα αιχμαλωτίσουν τους Κεναίους, παρά τις στέρεες ορεινές κατοικίες τους. Και στη συνέχεια προφήτευσε την ταπείνωση και την ήττα των Ασσυρίων και των Εβραίων από τα στρατεύματα των Κιτιαίων της Κύπρου (Αριθμοί 24,21-24).

Από το 10ο μέχρι τον 6ο αιώνα π.Χ., η Ασσυρία ήταν η μεγαλύτερη δύναμη στην ευρεία περιοχή της Μεσοποταμίας με σκληρό και απάνθρωπο επιθετικό χαρακτήρα. Στο βιβλίο των Ψαλμών, οι Ασσύριοι βοήθησαν τους απογόνους του Λωτ, τους Μωαβίτες και τους Αμμωνίτες εναντίον των Ισραηλιτών (Ψαλμοί 82,9).

Κατά την περίοδο των Κριτών υποδούλωσαν το Ισραήλ. Πρώτα ο βασιλιάς Φαλώχ και μετά το 733 π.Χ. ο βασιλιάς Θαγλαθφαλλασάρ (Τιγλάθ-Πελέσερ), 745 - 728 π.Χ.) ή Φουλ (Δ' Βασιλειών 15,19. Α' Παραλειπομένων 5,26), κατέλαβαν τη Γαλιλαία, τη πεδιάδα Σαρών και τη Γαλαάδ, και έκανε τα βασίλεια του Ισραήλ και του Ιούδα υποτελείς σε φόρο (Δ' Βασιλειών 15,19-29). Τότε έπιασε αιχμάλωτο και τον Βεήλ, που υπήρξε ένας από τους αρχηγούς της φυλής του Ρουβήν και οδήγησαν τους Ισραηλίτες στη Χαλάχ (Χελάχ), στη Χαβώρ και στον ποταμό Γωζάν (Α' Παραλειπομένων 5,6. 5,25-26).

Ο βασιλιάς Σαλμανασάρ επιτέθηκε επίσης εναντίον του Ισραήλ, και εξανάγκασε τον βασιλιά του Ωσηέ να πληρώνει ετήσιο φόρο (Δ' Βασιλειών 18,9). Αργότερα ο Ωσηέ συμμάχησε με τον Αιγύπτιο βασιλιά Σω, για να απαλλαγεί από τους φόρους, όμως ο Σαλμανασάρ επιτέθηκε ξανά κατά του Ισραήλ, κατέλαβε τη Σαμάρεια, συνέλαβε και φυλάκισε τον Ωσηέ, και μετέφερε το λαό στην Ασσυρία (Δ' Βασιλειών 17,6-14). Το 701 π.Χ. ο βασιλιάς Σενναχειρείμ (Σενναχηρίμ, 704-681 π.Χ.) επιτέθηκε στις πόλεις του Ιούδα και τις κατέλαβε (Ησαΐας κεφ. 36,37), ενώ μετέφερε την πρωτεύουσα στη Νινευή. Στη συνέχεια όμως, μετά από ενέργεια αγγέλου του Κυρίου, οι Ασσύριοι έχασαν 185.000 στρατιώτες (Δ' Βασιλειών 19,35), και φονεύτηκε ο βασιλιάς από τους δύο γιους του (Δ' Βασιλειών 19,37). Τον διαδέχθηκε ο γιος του Εσαραδδών (Δ' Βασιλειών 19,37), ο οποίος επιτέθηκε κι αυτός στο βασίλειο του Ιούδα (Β' Παραλειπομένων 33,11-13), συλλαμβάνοντας το βασιλιά Μανασσή και μεταφέροντάς τους στη Βαβυλώνα.

Μετά από όλα αυτά άρχισε η εκπλήρωση της προφητείας του Ησαΐα, για την πτώση και τη καταστροφή της Ασσυρίας (Ησαΐας 10,12-15). Προς το τέλος του 7ου π.Χ. αιώνα η Ασσυρία έχασε τη δύναμή της. Η πόλη Ασσούρ κατελήφθη στα 614 π.Χ.. Δύο χρόνια αργότερα, το 612 π.Χ., κατελήφθη και η πρωτεύουσα Νινευή μετά από πολιορκία τριών ετών, και καταστράφηκε ολοσχερώς, ενώ όλη η Ασσυριακή αυτοκρατορία υποδουλώθηκε στη Βαβυλώνα.

Οι εκστρατείες των Ασσυρίων περιγράφονται στα βιβλία Δ' Βασιλειών (κεφ. 15,19 - κεφ. 19), Β' Παραλειπομένων (κεφ. 32), και Ησαΐας (κεφ. 36-39). Αρκετές αναφορές υπάρχουν και στους προφήτες (Μιχαίας κεφ. 1-3, Αμώς, Σοφονίας, Ωσηέ και Ναούμ). Ο Ψαλμός 79 αναφέρεται στους Ασσύριους, οι οποίοι αποτελούσαν μόνιμη απειλή για τους Ισραηλίτες.