|
|
||||||||||||
|
|
||||||||||||
|
Η ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΣΩΝΥΜΙΩΝ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟY ΕΝΟΤΗΤΑ ΣΤ' - (Π-Ω) |
||||||||||||
|
Η ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΣΩΝΥΜΙΩΝ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ
Αμέτρητες είναι οι προσωνυμίες που έχει δώσει ο λαός μας
στην Υπεραγία Θεοτόκο. Είναι τα πολύτιμα μαργαριτάρια που έχει αφιερώσει ο
πιστός και ευσεβής λαός μας στην Αγία και σεπτή μορφή Της. Όλες αυτές οι
προσωνυμίες σφυρηλάτησαν μέσα στο χρόνο το περίτεχνο και ακριβό διάδημα που
της αφιέρωσε η ευσέβεια και η αγάπη των πιστών.
Στον ελληνικό λαό η επωνυμία Παναγία έχει καθιερωθεί ως η
συνηθέστερη επίκληση της Θεοτόκου Μαρίας, που καθιερώθηκε από τον 3ο
αιώνα ως την αγιώτατη από όλους τους αγίους.
Οι ύμνοι που της έχουν αφιερώσει οι πιστοί δεν είναι
τίποτε άλλο παρά μια θαυμάσια συλλογή των προσωνυμιών Της. Ο
Ακάθιστος Ύμνος
και οι Παρακλητικοί Κανόνες το επιβεβαιώνουν. Οι θεολογικές και λαϊκές
προσωνυμίες Της συναγωνίζονται στην ομορφιά του λόγου, στο βάθος των εννοιών
και η μια συμπληρώνει την άλλη. Και όλες μαζί, λόγιες και λαϊκές,
προσφέρονται στη χάρη Της ως πολύτιμο περιδέραιο.
Οι προσωνυμίες αυτές, πέρα από ποιητικές εκφράσεις και
επικλήσεις των πιστών προς την Παναγία μας, δηλώνουν ιδιότητες και χαρακτηρισμούς
της Θεοτόκου, τόπον προέλευσης ή ευρέσεως της θαυματουργού εικόνας, γιορτή
και αλλά πολλά. Έτσι έχουμε προσωνυμίες της Θεοτόκου που δηλώνουν τόπο, φυτά
ή άνθη, θαυματουργικό τρόπο φανέρωσης, τον κτήτορα ή ένα χαρακτηριστικό
γνώρισμα της εικόνας κ.ά. Είναι αδύνατο να αναφερθούν όλες οι προσωνυμίες της Θεοτόκου σε λίγες σελίδες. Η απλή αναγραφή τους θα απαιτούσε πολυσέλιδο βιβλίο. Γι' αυτό σ’ αυτές που ακολουθούν αναφέρονται μόνο οι γνωστότερες από αυτές με σύντομη αναφορά στο ιστορικό τους.
|
||||||||||||
|
Π
«Παναγία του Πάθους»
Προσωνυμία της Θεοτόκου, που προήλθε από τον εικονογραφικό τύπο
«Η Αμόλυντος» που εικονίζεται η Θεοτόκος με λυπημένο πρόσωπο να κοιτά τον
Χριστό, που τον κρατεί στο αριστερό της χέρι, ενώ στις δύο άνω γωνίες
εικονίζονται εκατέρωθεν δύο άγγελοι που βαστούν τα σύμβολα του πάθους, ο
ένας τον σταυρό και ο άλλος τη λόγχη και το καλάμι με τον σπόγγο.
«Παλαιοκαστρίτισσα ή Παλιοκαστρίτσα»
Λαϊκή προσωνυμία της Παναγίας πού οφείλεται στο γεγονός ότι ο
ναός της βρίσκεται κτισμένος σε παλιό κάστρο. Γνωστό είναι το μοναστήρι της
Παλαιοκαστρίτισσας στην Κέρκυρα. Λέγεται και Παλιοκαστρίτισσα ή
Παλιοκαστρίτσα. Στη Μύκονο λέγεται Παλιοκαστρινή επειδή ο ναός της είναι
χτισμένος στο παλιό Κάστρο.
«Παλαιόχτιστη»
Λαϊκή προσωνυμία της Παναγίας, που δηλώνει την αρχαιότητα του
ναού της σε σχέση με νεώτερο ναό αφιερωμένο πάλι στο όνομά Της.
«Παμμακάριστος»
Ποιητική προσωνυμία της Θεοτόκου. Είναι γνωστός ο ύμνος
«Μακαρίζομέν σε Θεοτόκε Παρθένε...» αλλά και το ευαγγελικό χωρίον «Ιδού γαρ
από του νυν μακαριούσι με πάσαι αϊ γενεαί» (Λουκ. Α' 48). Στην
Κωνσταντινούπολη υπήρχε μεγάλο μοναστήρι αφιερωμένο στην Παναγία την
Παμμακάριστο και σήμερα υπάρχουν πολλά μοναστήρια ανά την Ελλάδα με την
ονομασία αυτή.
«Πανάχραντος»
Ποιητική προσωνυμία της Παναγίας. Η Θεοτόκος είναι η μόνη
Άσπιλος, Αμόλυντος, Άφθορος, Άχραντος «εν γυναιξίν». Με την Ονομασία αυτή
υπήρχε μοναστήρι στην Κωνσταντινούπολη. Είναι γνωστό το μοναστήρι της
Παναχράντου στην Άνδρο. Στη Μύκονο λέγεται «Πανάχρα».
Λογία και ποιητική προσωνυμία της Θεοτόκου, πού δηλώνει ότι είναι
η μόνη Άνασσα = βασίλισσα. Είναι γνωστό το τροπάριο των Καταβασιών της
Πεντηκοστής «Χαίροις άνασσα μητροπάρθενον κλέος», δηλαδή, «χαίρε βασίλισσα ή
δόξα των μητέρων και των Παρθένων». Υπάρχει και εικονογραφικός τύπος της
Θεοτόκου ως «Η Παντάνασσα». Με την ονομασία αυτή υπάρχουν ναοί, όπως στον
Μυστρά, μοναστήρια, όπως στη Θεσσαλονίκη, αλλά και πολλά χωριά, όπως η
Παντάνασσα στο Αμάρι Κρήτης κ.λπ.
«Πάντων Ελπίς»
Ποιητική προσωνυμία της Θεοτόκου. Είναι γνωστό το τροπάριο
(Θεοτόκιο) «Ελπίς του κόσμου αγαθή...». Η Θεοτόκος είναι η ελπίδα όλων των
ανθρώπων. Υπάρχει και εικονογραφικός τύπος της Θεοτόκου ως «Ή Πάντων Ελπίς»
πού αναπτύχθηκε κυρίως την περίοδο της τουρκοκρατίας, ως η μόνη ελπίδα
σωτηρίας των Ελλήνων από τον βάρβαρο κατακτητή.
«Πάντων χαρά»
Λόγια προσωνυμία της Υπεραγίας Θεοτόκου που της απεδόθη για την
γέννηση του Λυτρωτή Ιησού. Στον Ακάθιστο Ύμνο ψάλλουμε προς την Αειπάρθενο
Μαρία «χαράς αίτια χαρίτωσον...». Η Θεοτόκος είναι η αιτία κάθε χαράς και
γέννησε τον αίτιον της χαράς που χάρισε τη χαρά στο ανθρώπινο γένος, τη
σωτηρία του. Λέγεται και θλιβομένων χαρά, γιατί απήλλαξε τον άνθρωπο από την
θλίψη της αμαρτίας και τον θάνατο. Στον Ακάθιστο Ύμνο ψάλλουμε ότι η
Θεοτόκος είναι «θλιβομένων χαρά και αντίληψης».
«Πανύμνητος»
Ποιητική προσωνυμία της Θεοτόκου. Στον Ακάθιστο Ύμνο προσφωνούμε
τη Θεοτόκο: «Ώ Πανύμνητε Μήτερ, η τεκούσα τον πάντων αγίων αγιότατων Λόγον».
Είναι Πολυόμνητος και Πανύμνητος η Παναγία μας, γιατί έτεκε τον Σωτήρα και
Λυτρωτή του κόσμου, τον Ιησού Χριστό.
«Παράκλησις»
Προσωνυμία της Αειπαρθένου, που προήλθε από την παρακλητική στάση
των πιστών χριστιανών, που παρακαλούν την Θεοτόκο, δια των πρεσβειών της
προς τον επουράνιο Πατέρα και Θεό, να τους απαλλάξει των δεινών περιστάσεων
και θλίψεων. Όλοι οι πιστοί στην Παναγία προσφεύγουμε για την ικανοποίηση
των αιτημάτων μας. Στον Μεγάλο Παρακλητικό Κανόνα ικετεύουμε την Υπεραγία
Θεοτόκο και της λέμε: «Παράκλησιν εν ταίς θλίψεσιν οίδα και των νόσων Ιατρόν
σε γινώσκω». Υπάρχει και εικονογραφικός τύπος της Θεοτόκου ως «Η
Παράκλησις».
«Παραπορτιανή»
Λαϊκή ονομασία της Παναγίας στη Μύκονο, επειδή ο ναός της
βρίσκεται κτισμένος πλησίον της μεγάλης Πόρτας. Παρά την πόρτα =
Παραπορτιανή. Προφανώς η πόρτα αυτή να είναι κατάλοιπο της μεγάλης
καστρόπορτας απ’ όπου έμπαιναν και έβγαιναν οι κάτοικοι του κάστρου. Ίσως
και του παραπορτιού, της μικρής δηλ. πόρτας, που χρησιμοποιούταν σε
περιόδους κινδύνου και ανάγκης για τη σωτηρία των κατοίκων του κάστρου.
«Παυσολύπη»
Προσφιλής προσωνυμία της Θεοτόκου στην Κωνσταντινούπολη. Η εικόνα
της Παναγίας ήταν θαυματουργή, ως παύουσα αμέσως την λύπη του πιστού που
κατέφευγε σ' αυτήν, αλλά και η ταχέως παύουσα τις οδύνες των αμαρτιών, των
όσων πονεμένων και αμαρτωλών πιστών προσέτρεχαν στην θεία Σκέπη Της.
«Πελαγία»
Προσωνυμία της Θεοτόκου στο Ακραίφνιο Βοιωτίας, που την προσέλαβε
«εκ του πελάγους του ελέους και της αγάπης» που έχει η Παναγία μας για τους
ανθρώπους. Η Θεοτόκος είναι πέλαγος ευσπλαχνίας για τον άνθρωπο.
«Πελαγονίτισσα»
Τοπωνυμική προσωνυμία της Θεοτόκου, προερχομένη από την πόλη
Πελαγονία της Μακεδονίας.
«Πελεκητή»
Λαϊκή προσωνυμία της Παναγίας, που την οφείλει στο γεγονός ότι ο
ναός της είναι καθ’ ολοκληρίαν από πελεκητές, σκαλιστές πέτρες ή ότι είναι
σκαλισμένος εντός σπηλαίου.
«Περίβλεπτος»
Τοπωνυμική προσωνυμία της Θεοτόκου, την οποία προσέλαβε από την
περίοπτον περίβλεπτον θέση που βρίσκεται κτισμένος ο ναός της στην
Κωνσταντινούπολη, στο Μυστρά, στα Πολιτικά Ευβοίας και άλλου. Ο ναός,
δηλαδή, είναι ορατός από όλα τα σημεία ή κατά το μεγαλύτερο αυτού μέρος.
Π.χ. στον Μυστρά η δυτική όψη είναι κολλημένη στον βράχο και φυσικά ουδόλως
διακρίνεται. Η θέση του ναού όμως είναι σε τέτοιο σημείο που τον καθιστά
ορατό από παντού, περίβλεπτον.
«Πέτρα»
Ποιητική προσωνυμία της Παναγίας προερχομένη από τον στίχο του
Ακάθιστου «χαίρε πέτρα ή ποτίσσασα τους διψώντας την ζωήν». Υπάρχουν όμως ναοί της που είναι
κτισμένοι πάνω σε ογκώδεις βράχους ή σε πλευρές χαράδρας και έχουν προσλάβει
την προσωνυμία αυτή η και ακόμη στην πόλη που είναι κτισμένη ο ναός της όπως
ή Πέτρα της Μακεδονίας, της Βοιωτίας, της Ηπείρου, της Μυτιλήνης κ.ά. Στην
περίπτωση αυτή πρόκειται για τοπωνυμική προσωνυμία της Θεοτόκου.
«Πευκοβουνογιάτρισσα»
Προσωνυμία της Θεοτόκου στην Κερατέα Αττικής, που την προσέλαβε
επειδή το μοναστήρι της, αφιερωμένο στα Εισόδια της Θεοτόκου, βρίσκεται
κτισμένο σε βουνό που είναι κατάφυτο από πεύκα. Είναι γνωστό ότι ο καθαρός
αέρας θεραπεύει πολλές ασθένειες και η Θεοτόκος ως καθαρός πνευματικός αέρας
θεραπεύει - γιατρεύει - τα
σώματα και τις ψυχές των ανθρώπων.
«Πισωτοιχιώτισσα»
Λαϊκή προσωνυμία της Θεοτόκου στο Ηράκλειο Κρήτης. Προφανώς η
ονομασία οφείλεται στο γεγονός ότι ο ναός της βρίσκεται κτισμένος πίσω από
τμήμα παλαιού τείχους ή τοίχου.
«Πλατανιώτισσα»
Λαϊκή, φυτωνυμική προσωνυμία της Παναγίας στα Καλάβρυτα και το
Αίγιο, που οφείλεται στο γεγονός ότι ο ναός της βρίσκεται εντός μεγάλης
κουφάλας πλατάνου. Κατά την παράδοση εδώ οι πατέρες της μονής Μεγάλου
Σπηλαίου διανυκτέρευσαν με την Παναγία τη Μεγαλοσπηλαιώτισσα σε μία τους
περιοδεία για την ενίσχυση της πίστεως των χριστιανών κατά την περίοδο της
εικονομαχίας. Σύμφωνα πάντα με την παράδοση η μορφή της Θεοτόκου αποτυπώθηκε
στο εσωτερικό του πλατάνου.
«Πλατυτέρα»
Συνηθισμένη προσωνυμία της Υπεραγίας Θεοτόκου που προήλθε από τον
γνωστό εικονογραφικό τύπο της Παναγίας «Η Πλατυτέρα» που εικονίζεται στο
τεταρτοσφαίριο της κόγχης του αγίου Βήματος, με ανοιγμένες τις Θείες αγκάλες
Της. Στον Ακάθιστο Ύμνο ψάλλουμε «Χαίρε σκέπη του κόσμου πλατυτέρα νεφέλης».
Επωνυμία της Θεοτόκου στην Κύπρο. Ονομάστηκε έτσι επειδή είναι αυτή που "πογυρίζει" το κακό, αυτή που στέλνει το κακό μακριά από τους ανθρώπους.
«Πολίτισσα»
Λαϊκή Ονομασία της Αειπαρθένου στο Ηράκλειο Κρήτης, Θεοτόκος
αποκαλείται. Λέγεται και Κυρά Πολίτισσα.
«Πονολύτρια»
Λογία προσωνυμία της Υπεραγίας Θεοτόκου που δηλώνει ότι η
Θεοτόκος είναι εκείνη που λύει, ελευθερώνει τους πιστούς από τους ψυχικούς
και σωματικούς πόνους. Αυτή που θεραπεύει τα ψυχικά και σωματικά άλγη.
Προσφιλής ονομασία της Παναγίας μας στο Άγιον 'Όρος (μονή
Ιβήρων), την οποίαν προσέλαβε από το γεγονός ότι ενώ η Αγία της εικόνα
ετοποθετήτο εντός του Καθολικού της μονής αυτή, κατά τρόπο θαυματουργικό,
βρισκόταν παρά την πόρτα (κυρία είσοδο) της μονής. Για τον λόγο αυτό
ονομάστηκε Πορταΐτισσα, δηλαδή, πυλωρός, φρουρός, φύλακας της μονής, ως
προστατεύουσα από κάθε κίνδυνο το μοναστήρι της.
Τοπωνυμική προσωνυμία της Υπεραγίας Θεοτόκου, την οποία προσέλαβε
από τον τόπον της προέλευσης της θαυματουργού εικόνος της Θεομήτορος, την
Προύσσα ή από το χωρίο Προυσσός, πλησίον του οποίου βρίσκεται, εντός
μαγευτικής και ωραιότατης σύνδενδρης χαράδρας, κτισμένο από το 1100 το
μοναστήρι της.
«Πύλη»
Ποιητική προσωνυμία της Θεοτόκου. Στον Ακάθιστο Ύμνο ψάλλουμε·
«Χαίρε Πύλη μόνη, ην ο Λόγος διώδευσε μόνος». Στην Παλαιά Διαθήκη η Θεοτόκος
προτυπώνεται και συμβολίζεται ως «Πύλη».
«Πυργιώτισσα ή Πυργιανή»
Λέγεται και Πυργιανή (Μύκονο) και Πυργιώτισσα (Αθήνα). Επειδή ο
ναός της βρίσκεται εντός του Πύργου, κάστρου. Στον Ακάθιστο Ύμνο υπάρχει ο
στίχος «Χαίρε της εκκλησίας ο ασάλευτος Πύργος». Όπως οι άνθρωποι την παλιά
εποχή κατέφευγαν στους πύργους και στα κάστρα να σωθούν από τους εχθρούς,
κατά τον ίδιο τρόπο και οι πιστοί καταφεύγουμε στη Μητέρα του Χριστού, την
Παναγία, ως σε πύργον ισχυρόν και απόρθητον, για να σωθούμε από τις
προσβολές του πονηρού.
Προσωνυμία της Παναγίας στη Μονή Βατοπεδίου στο Άγιο Όρος.
Ονομάστηκε έτσι επειδή την εικόνα της τη χτύπησαν με όπλο οι
Τούρκοι.
|
||||||||||||
|
Ρ
«Ρευματοκράτειρα»
Λαϊκή ονομασία της Θεοτόκου. Σημαίνει αυτή που αναχαιτίζει τις
επιδρομές του κάκου, που σταματά και χαλιναγωγεί τα πάθη των ανθρώπων.
«Ρίζα του Ιεσσαί»
Ονομασία που προήλθε από τον εικονογραφικό τύπο της Θεοτόκου.
Στις Καταβασίες των
Χριστουγέννων ψάλλουμε: «Ράβδος εκ της Ρίζης Ιεσσαί και ανθός εξ αυτής
Χριστέ...».
«Ρόδινη»
Λαϊκή ονομασία της Θεοτόκου, που προήλθε από το ρόδινο χρώμα του
προσώπου της Θεοτόκου.
«Ρόδον το Αμάραντον»
Φυτωνυμική και ποιητική ονομασία της Θεοτόκου. Υπάρχει και
εικονογραφικός τύπος της Θεοτόκου με την ονομασία αυτή. Στα υμνολογικά
κείμενα της Θεοτόκου συχνά συναντούμε τις ποιητικές εκφράσεις «Ρόδον το
Αμάραντον», «Ρόδον το εύοσμον», «Ρόδον το ήδυπνοον» κ.λπ. Στον Ακάθιστο Ύμνο
ψάλλουμε «Ρόδον το Αμάραντον, χαίρε η μόνη βλαστήσασα...».
|
||||||||||||
|
Σ
«Σαμακωβιανή» Άλλη ονομασία της Παναγίας της Αρχαγγελιώτισσας στην Ξάνθη. Ονομάστηκε έτσι επειδή κτίστηκε από κατοίκους της συvοικίας Σαμακώβ.
«Σεμνή»
Ποιητική ονομασία της Παναγίας πού δηλώνει ιδιότητα.
«Σιάτιστας»
Ιδιαίτερα επιβλητικός και γραφικός είναι ο γιορτασμός της
Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο ιστορικό μοναστήρι της Παναγίας Μικροκάστρου στη
Σιάτιστα.
Στο μοναστήρι αυτό εκατοντάδες πιστοί από όλη την Δυτική
Μακεδονία προσκυνούν κάθε χρόνο την θαυματουργή εικόνα της Παναγίας που
χρονολογείται από το 1603. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον αποτελεί η αναβίωση του
εθίμου των προσκυνητών καβαλάρηδων Σιατιστινών οι οποίοι με τα στολισμένα
άλογα τους κατεβαίνουν στο μοναστήρι της Παναγίας και ύστερα επιστρέφουν στη
Σιάτιστα όπου και γίνεται μεγαλοπρεπής η υποδοχή τους από τις αρχές και το
λαό.
Το έθιμο έχει τις ρίζες του στα χρόνια της τουρκοκρατίας όταν το
πανηγύρι του μοναστηριού στις15 Αυγούστου έδινε την ευκαιρία στους κατοίκους
της περιοχής να ζήσουν μια μέρα ελευθερίας.
Οι αδούλωτοι Σιατιστινοί τότε έβρισκαν την ευκαιρία, έφιπποι, με
στολισμένα τα άλογα τους κάτω από τα μάτια των Τούρκων, να δείξουν την
λεβεντιά τους και να διατρανώσουν την ελπίδα για την αποτίναξη του ζυγού της
δουλείας.
«Σκέπη»
Ποιητική ονομασία της Θεοτόκου. Υπάρχει εικονογραφικός τύπος της
Αγίας Σκέπης. Στον Ακάθιστο Ύμνο απαντά η ποιητική φράση «Χαίρε σκέπη του
κόσμου πλατυτέρα νεφέλης». Η Θεοτόκος είναι η σκέπη των ανθρώπων. Σκεπάζει
και προστατεύει τους ανθρώπους και τον κόσμο από κάθε κακό. Οι συνεχείς και
αδιάλειπτες ικεσίες και μεσιτείες της προς τον Υιόν και Θεό της σώζουν τον
κόσμο.
«Σκιαδενή»
Προσωνυμία της Θεοτόκου στη Ρόδο. Είναι
εικόνα του Ευαγγελιστή Λουκά.
«Σκοινιώτισσα»
Φυτωνυμική προσωνυμία της Θεοτόκου στη Μήλο των Κυκλάδων.
Προέρχεται από το θαμνώδες φυτό σκοίνος ή σχοίνος.
«Σκοπιώτισσα»
Προσωνυμία της Θεοτόκου στη Ζάκυνθο.
Η εικόνα βρίσκεται στο χωριό Morsbach στην Ρωμαιοκαθολική
Εκκλησία της St. Gertud της Γερμανίας κατόπιν θαύματος.
Προσωνυμία της Παναγίας στην Καστοριά. Η επωνυμία "Σκουταριώτισσα" αναφέρεται στην "Παναγία την Κουμπελίδικη" και είναι η αρχική των Βυζαντινών χρόνων καθώς αυτή αναγράφεται στη βάση του τυμπάνου του τρούλου.
«Σουμελά»
Τοπωνυμική προσωνυμία της Θεοτόκου που την προσέλαβε από το ορός
Μελά κοντά στην Τραπεζούντα του Πόντου που ήταν κτισμένο το μοναστήρι της
Παναγίας από τον 4ο και σύμφωνα με άλλες εκδοχές τον 9ο ή 10ο αιώνα. Το
θαυματουργό εικόνισμά της πιστεύεται ότι είναι έργο του αποστόλου Λουκά.
Όταν καταστράφηκε το μοναστήρι το 1923 από τους Τούρκους το θαυματουργό
εικόνισμα μεταφέρθηκε στο Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών (1931) και αργότερα, το
1951, στο μοναστήρι που έχτισαν οι Πόντιοι πρόσφυγες στη Βέροια. Η Παναγία
Σουμελά λέγεται και Σουμελιώτισσα. Η ονομασία του όρους Μελά, με την πάροδο
του χρόνου παρετυμολογήθηκε σε Σουμελά με αναγραμματισμό της δεύτερης
συλλαβής της λέξης όρους (Μελά) σε ς(σ)ου (Μελά) Σου + Μελά = Σουμελά.
Τοπωνυμική προσωνυμία της Θεοτόκου που δηλώνει ότι ο ναός της ή
το μοναστήρι της είναι χτισμένο εντός σπηλαίου. Στην πατρίδα μας είναι
αρχαιότατη ή συνήθεια να χτίζουν οι πιστοί ναούς και μοναστήρια μέσα στις
κοιλότητες των βράχων. Κλασσικό παράδειγμα το μοναστήρι του Μεγάλου Σπηλαίου
στα Καλάβρυτα. Τα σπήλαια αυτά έγιναν ονοματοδότες των γειτονικών προς αυτά
χωριών και πόλεων. Η Σπηλαιώτισσα λέγεται Σπηλιανή και Σπηλιώτισσα.
«Στρατηγός»
Ποιητική ονομασία της Θεοτόκου. Λέγεται και Υπέρμαχος Στρατηγός
ως οδηγούσα τα στρατεύματα των βυζαντινών σε νικηφόρες μάχες. Είναι γνωστή η
σωτήριος επέμβαση της Θεοτόκου στο βυζαντινό στρατό (7ος αι.) που έσωσε την
Κωνσταντινούπολη από τους Άραβες όταν ο αυτοκράτορας Ηράκλειος πολεμούσε
τους Πέρσες. Μετά τη νίκη τους οι βυζαντινοί έψαλαν όρθιοι τον Ακάθιστο Ύμνο
και συνέθεσαν το γνωστό σε όλους μας «Τη Υπερμάχω Στρατηγώ τα νικητήρια...».
Το ίδιο συνέβη και στην εποποιία του 1940-41, που πολλοί στρατιώτες μας
έβλεπαν την Θεοτόκο, ως Υπέρμαχο Στρατηγό να τους οδηγεί στη νίκη.
«Στρατηλάτισσα» Σημαίνει ότι και η προσωνυμία Στρατηγός. Η Θεοτόκος δεν μας οδηγεί μόνο στις κατά των ορατών εχθρών νίκες αλλά και κατά των αοράτων, στις «κατά των δαιμόνων νίκες» αρκεί μόνο να καταφεύγουμε σ' Αυτήν με πίστη και ευσέβεια.
Προσωνυμία της Θεοτόκου στην Κύπρο. Η ονομασία οφείλεται πολύ πιθανόν στη λέξη "στάχυ". Επειδή, φαίνεται οι κάτοικοι ασχολούνταν με τη σιτηροκαλλιέργεια θέλησαν να αφιερώσουν το ναό στην Παναγία για να την έχουν προστάτιδα των δημητριακών από τις ακρίδες, τις φυτικές ασθένειες, κ.λπ.
|
||||||||||||
|
Τ
«Ταξιδιάρα»
Λαϊκή προσωνυμία της Θεοτόκου. Την επικαλούνται τα αγαπητά και
προσφιλή πρόσωπα αυτών που πρόκειται να ταξιδέψουν. Κυρίως όμως την
Ταξιδιάρα Παναγία την επικαλούνται οι οικογένειες των ναυτικών μας για να
έχουν οι δικοί τους άνθρωποι που ταξιδεύουν, αλλά και όλοι οι ναυτικοί, καλά
ταξίδια και γαλήνιες θάλασσες. Είναι γνωστή η φράση «Η Παναγιά μαζί σου». Η
Παναγία μας πάντα συνοδοιπορεί με τους οδοιπόρους και συνταξιδεύει με τους
ταξιδιώτες. Τους σκέπει και τους προστατεύει από κάθε κακό.
«Τατάρνα ή Τατάρνης ή Ταταρνώτισσα»
Προσωνυμία της Θεοτόκου στο Καρπενήσι. Βρίσκεται στην Ιερά Μονή
Τατάρνας στο Καρπενήσι Ευρυτανίας. Λέγεται και Τατάρνης και Ταταρνώτισσα.
«Τζιλά»
Προσωνυμία της Θεοτόκου. Ονομάστηκε έτσι επειδή
τιμωρεί όσους εργάζονται την ημέρα των γιορτών της.
«Τουρλιανή»
Λαϊκή ονομασία της Παναγίας μας, που οφείλεται στην κατασκευή του
ναού της που έχει τρούλο. Από εδώ και η ονομασία της Τρουλιανή ή Τρουλωτή
και με τον αναγραμματισμό πού υπέστησαν οι λέξεις Τουρλιανή και Τουρλωτή.
Τουρλωτός όμως είναι ο φουσκωτός, αυτός πού έχει σφαιροειδές σχήμα, ο
στρογγυλοποιημένος, ο εξογκωμένος. Ο τρούλος μιας εκκλησίας πάντα προεξέχει
από τα αλλά αρχιτεκτονικά και μορφολογικά στοιχεία του ναού και γι' αυτό
είναι εντυπωσιακός. Άλλωστε υπάρχει και ο αρχιτεκτονικός τύπος ναών που
λέγεται Τρουλαία Βασιλική ή Βασιλική μετά τρούλου. Δικαιολογημένα λοιπόν ο
λαός μας έδωσε την προσωνυμία αυτή στην Παναγία μας που οφείλεται ότι ο ναός
της είχε τρούλο ή ήταν τουρλωτός (φουσκωμένος, εξογκωμένος) για να τον
διακρίνουν από άλλο ναό της Παναγίας που δεν είχε τρούλο.
«Τρανή»
Λαϊκή ονομασία της Θεοτόκου που δηλώνει την εξέχουσα θέση της
ανάμεσα στους αγίους. Είναι «η αγία Αγίων μείζων» και η «Υψηλότερα των
ουρανών και καθαρότερα λαμπηδόνων ηλιακών».
«Τριμάρτυρη»
Λαϊκή προσωνυμία της Θεοτόκου που δηλώνει ότι ο ναός της είναι
αφιερωμένος σε τρεις μάρτυρες (έχει τρία ιερά, αγίες τράπεζες). Η ονομασία
αυτή είναι προσφιλείς στα Χανιά και στο Ηράκλειο Κρήτης.
«Τριτιανή»
Λαϊκή ονομασία της Παναγίας μας στη Σαντορίνη. Προήλθε από την
Τρίτη της Διακαινησίμου γιατί συνηθίζεται την ημέρα αυτή να λειτουργούνται
τα εξωκλήσια πού τιμώνται στο όνομα Της. Προφανώς από επίδραση του
εβδομαδιαίου λειτουργικού κύκλου, πού η Τρίτη είναι αφιερωμένη σ' Αυτήν.
Ονομασία της Παναγίας στο Άγιον Όρος (Μονή Χιλανδαρίου).
Ονομάστηκε έτσι γιατί στο εικόνισμα Της εικονίζεται να έχει τρία χέρια. Η
σχετική διήγηση έχει ως έξης. Σύμφωνα με την παράδοση ή εικόνα αυτή ήταν
οικογενειακό κειμήλιο του Αγίου Ιωάννου του Δαμασκηνού. Πριν γίνει, μοναχός
στο μοναστήρι του Αγίου Σάββα του Ηγιασμένου στην Παλαιστίνη, ήταν
πρωτοσύμβουλος του Μουσουλμάνου Χαλίφη της Δαμασκού Ουαλίδ (705 - 715). Την
εποχή εκείνη ξέσπασε η Εικονομαχία. Ο Δαμασκηνός αναδείχθηκε τότε υπέρμαχος
και ένθερμος υποστηρικτής της προσκυνήσεως των αγίων Εικόνων. Ο αυτοκράτωρ
Λέων ο Γ’ ο ‘Ισαυρος ο υποστηρικτής της Εικονομαχίας, κατηγόρησε τον
Δαμασκηνό με δολιότητα στο Χαλίφη, πείθοντας τον ότι ο Ιωάννης επιδιώκει την
πτώση της εξουσίας του. Ο χαλίφης πίστεψε την ψευδοκατηγορία του αυτοκράτορα
Λέοντα και χωρίς να εξετάσει το θέμα τιμώρησε τον Ιωάννη, κόβοντας του το
δεξί χέρι, που είχε γράψει πάρα πολλά για την τιμή των αγίων Εικόνων. Ο
Ιωάννης, κρατώντας το κομμένο του χέρι, προσέπεσε στο εικόνισμα της Παναγίας
μας και με ολονύκτια δέηση την παρακαλούσε να τον θεραπεύσει. Η Παναγία
άκουσε την παράκληση του Ιωάννου και θεράπευσε το χέρι του, το οποίο
προσαρμόστηκε κατά θαυμαστό τρόπο. Σε ένδειξη ευγνωμοσύνης ο άγιος Ιωάννης
ανήρτησε στο κάτω μέρος της εικόνας ασημένιο ομοίωμα του δεξιού χεριού. Από
τότε η εικόνα αυτή ονομάστηκε «Τριχερούσα» γιατί φαίνονται τρία χέρια σ'
αυτήν.
«Τροοδίτισα»
Τοπωνυμική προσωνυμία της Θεοτόκου, πού οφείλεται στο 'Όρος
Τρόοδος της Κύπρου που είναι κτισμένο το σεβάσμιο μοναστήρι της Τρυπητής.
«Τρυπητή»
Λαϊκή ονομασία της Παναγίας στο Αίγιο. Σύμφωνα με την παράδοση
κάποιος ναυτικός που ναυάγησε στον Κορινθιακό κόλπο στα μέσα του 17ου αι.
είδε ένα φως, που τον ενθάρρυνε ότι κάπου κοντά βρισκόταν η στεριά. Μετά από
πολύ κόπο έφτασε στη στεριά και προχώρησε προς το σημείο που έβλεπε το φως.
Τότε διαπίστωσε πως ήταν ένα σπήλαιο με ένα εικόνισμα της Παναγίας και ένα
καντήλι πού σκορπούσε γύρω του το λιγοστό φως. Ο ναυαγός θεώρησε θαύμα της
Παναγίας τη σωτηρία του και με δικά του χρήματα έκτισε ένα μικρό ναό στο
σημείο αυτό. Αργότερα ο ναΐσκος μετατράπηκε σε ασκητήριο και αργότερα σε
μοναστήρι, το όποιο καταργήθηκε το 1831. Ονομάστηκε Τρυπητή γιατί το
θαυματουργό εικόνισμα της Θεοτόκου βρέθηκε μέσα στην Τρύπα = σπηλιά. Στο
παλιό ασκητήριο, πού σήμερα είναι περικαλλής διώροφος ναός, φυλάσσεται το
θαυματουργό εικόνισμα της Θεοτόκου.
|
||||||||||||
|
Υ
«Υπακοή»
Λαϊκή ονομασία της Παναγίας πού οφείλεται στο γεγονός ότι ακούει
τις προσευχές και τις παρακλήσεις των πιστών. Λέγεται και Υπάκουη και Πάκου.
«Υπαπαντή»
Λαϊκή ονομασία της Θεοτόκου που οφείλεται στην εικονογραφικό τύπο
«Η Υπαπαντή του Κυρίου». Ο πρεσβύτης Συμεών προϋπάντησε το Χριστό στο ναό
και τον κράτησε στα πρεσβυτικά χέρια του και όχι η Θεοτόκος. Η Παναγία
Θεοτόκος μαζί με τον Ιωσήφ έφεραν το «παιδίον Ιησούν» στο ναό να το
αφιερώσουν στο Θεό, εκπληρώνοντας έτσι το Μωσαϊκό νομό. Ο πιστός, όμως, λαός
μας, παρερμηνεύοντας τον εικονογραφικό μας τύπο της Υπαπαντής ονόμασε την
Κυρία Θεοτόκο, Παναγία Υπαπαντή. Η εορτή της Υπαπαντής ονομάζεται και
Φλεβαριανή επειδή γιορτάζει στις 2 Φεβρουαρίου.
«Υπεράγαθος»
Ποιητικό επίθετο της Παναγίας που εκφράζει την ιδιότητα της
αγαθότητας της Θεοτόκου.
«Υπέρμαχος Στρατηγός»
Για την ονομασία αυτή της Θεοτόκου βλέπε στις λέξεις Στρατηγός
και Στρατηλάτισσα.
«Υψενή» Προσωνυμία της Παναγίας στην Ρόδο. Η ονομασία προέρχεται από το ύψος της τοποθεσίας που είναι κτισμένο το μοναστήρι.
«Υψηλή»
Η ονομασία αυτή της Θεοτόκου σημαίνει ότι και η λέξη Τρανή. Είναι
αυτή που βρίσκεται σε περίοπτη θέση.
«Υψηλοτέρα»
Ποιητική ονομασία της Παναγίας που δηλώνει ότι η Θεοτόκος
βρίσκεται τοποθετημένη «πασών των επουρανίων δυνάμεων». Σ' ένα από τα πολλά
μεγαλυνάρια πού της έχει αφιερώσει ο λαός μας, λέμε: «Την Υψηλοτέραν των
ουρανών και καθαρωτέραν λαμπηδόνων ηλιακών...»
|
||||||||||||
|
Φ
«Φανερωμένη»
Προσωνυμία της Θεοτόκου πού δηλώνει πώς το εικόνισμα της ή ο κατεστραμμένος
ναός της έγινε γνωστός, φανερώθηκε στους πιστούς, με θαυματουργικό τρόπο από
την Ίδια.
«Φαρμάκου»
Λαϊκή
ονομασία της Θεοτόκου που οφείλεται στις θαυματουργές επεμβάσεις της, που ως
σωτήριο φάρμακο, λύει τις ασθένειες των ανθρώπων και τις θεραπεύει.
Προσωνυμία της Παναγίας μας στην Κεφαλονιά. Τα χωριά Αργίνα και Μαρκόπουλο
της Κεφαλλονιάς ζουν από τις 6 έως τις 16 κάθε Αυγούστου μια ασυνήθιστη
εμπειρία. Εκατοντάδες μικρά φίδια βγαίνουν από τις φωλιές τους, κυκλοφορούν
στους δρόμους, μπαινοβγαίνουν στις εκκλησίες και κουλουριάζονται πάνω στις
εικόνες. Είναι ακίνδυνα , έχουν μικρούς σταυρούς στο κεφάλι τους και δεν
αποφεύγουν τους ανθρώπους , οι οποίοι τα ονομάζουν "φιδάκια της Παναγιάς".
Μετά τον Δεκαπενταύγουστο εξαφανίζονται. Έτσι ονομάστηκε "Φιδούσα" η εικόνα
της Παναγίας που βρέθηκε στην περιοχή, μέσα σε σκίνο που λαμποκοπούσε. Μια
άλλη παράδοση λέει ότι πήρε το όνομα Φιδούσα , όταν η Παναγία έζωσε με φίδια
το μοναστήρι Της , για να γλιτώσει τις μοναχές από τους περαστικούς.
«Φλεβαριανή»
Λαϊκή
ονομασία της Θεοτόκου και της εορτής της Υπαπαντής του Χριστού γιορτάζει
στις 2 Φεβρουαρίου, γι' αυτό και Φλεβαριανή αποκαλείται. Περισσότερα βλέπε
στην προσωνυμία «Υπαπαντή».
Θαυματουργό εικόνισμα της Θεοτόκου στη μονή Κουτλουμουσίου στο Άγιο 'Όρος με
την ονομασία αυτή. Η Θεοτόκος μας προστατεύει από κάθε «Ορατή και αόρατη
επιβουλή» του Σατανά.
|
||||||||||||
|
Χ
«Χάρου»
Λαϊκή
ονομασία της Παναγίας στο νησί Λειψοί της Δωδεκανήσου. Η εικόνα της Παναγίας που κρατά τον Εσταυρωμένο Χριστό
είναι μοναδική. Την ονόμασαν "Παναγία του Χάρου" , επειδή κρατά το γιό Της
όχι - όπως συνήθως - ως βρέφος, αλλά επάνω στο Σταυρό, αφού εκεί έχει πια
ξεψυχήσει. Βρίσκεται στο ομώνυμο μοναστήρι στους Λειψούς και χρονολογείται
από το 1600 μ.Χ. . Κάθε άνοιξη την στολίζουν με ευωδιαστά κρινάκια που
ξεραίνονται, αλλά στις 23 Αυγούστου στα εννιάμερα της Παναγίας που
γιορτάζει, τα κρινάκια πετάνε καινούργια μπουμπούκια.
«Χελιδονού»
Προσωνυμία της Παναγίας στην Αθήνα. Οι παλιοί Αθηναίοι μπορεί και να
θυμούνται ένα από τα ωραιότερα ρέματα της Αττικής, αυτό της Χελιδονούς, στο
δρόμο που οδηγεί από Μενίδι στην Κηφισιά. Κατάφυτο από πεύκα και πλατάνια
και με ένα μικρό σπήλαιο περιτριγυρισμένο από τρεχούμενα νερά, υπήρξε στην
αρχαιότητα χώρος λατρείας των νυμφών , του τραγοπόδαρου Πάνα και της θεάς
Αρτέμης.
Από παλιά
πίστευαν ότι στο ρέμα της Χελιδονούς κατοικούσαν νεράιδες και δράκοι. Κάποτε
, ένας μοναχός έφραξε την είσοδο της σπηλιάς για να πεθάνουν. Αλλά μια
γυναίκα ντυμένη στα μαύρα μπήκε στη φυλακή τους, τις σκέπασε με το πέπλο της
και βγήκε μαζί τους έξω. Όταν το ξεδίπλωσε , αντί για νεράιδες, πλήθος
χελιδόνια πέταξαν στον ουρανό. Ήταν η Παναγιά η Χελιδονού. Μια άλλη παράδοση
λέει ότι κάποτε οι κάτοικοι της περιοχής κινδύνευσαν να παγιδευτούν από
επίδοξους κατακτητές. Τη στιγμή που ένα χελιδόνι φτερούγισε μέσα από την
σπηλιά προς την ελευθερία, πήραν θάρρος και νίκησαν. Έτσι έχτισαν το
εκκλησάκι και το ονόμασαν Παναγιά η Χελιδονού.
Τέλος μια
τρίτη εκδοχή λέει ότι η Παναγία μεταμόρφωσε σε χελιδόνια τις μοναχές που
ζούσαν εκεί, ύστερα από παράκλησή τους, όταν το μοναστήρι τους κινδύνεψε με
αφανισμό εξαιτίας ενός τούρκου πασά.
«Χιλιαρμενίτισσα ή Χιλιάρμενος»
Λαϊκή
ονομασία της Παναγίας στην Κρήτη. Ονομάστηκε έτσι, γιατί σύμφωνα με την
παράδοση, βύθισε χίλια άρμενα (καράβια) των πειρατών. Η παράδοση προφανώς
αναφέρεται στην περίοδο της αραβοκρατίας στο νησί.
Ονομασία
θαυματουργής εικόνας της Θεοτόκου, πού βρίσκεται στο μοναστήρι της Παναγίας
Χοζοβιωτίσσης στην Αμοργό. Σύμφωνα με την παράδοση η θαυματουργή εικόνα ήλθε
στα βράχια του νησιού, εδώ που σήμερα είναι κτισμένο το σεβάσμιο μοναστήρι
της, από το μοναστήρι του Χοζεβά της Παλαιστίνης κατά την περίοδο της
εικονομαχίας. Ονομάζεται και Χοζεβιώτισσα, Χουζεβιώτισσα και Χουζοβιώτισσα.
«Χρυσαληθινή»
Λαϊκή
ονομασία της Θεοτόκου που οφείλεται στο γεγονός ότι η Θεοτόκος γέννησε την
μόνη Αλήθεια, τον Ιησούν Χριστόν. Ο Ιησούς λέγει: «Εγώ είμαι η Αλήθεια και η
ζωή».
«Χρυσαυγιώτισσα»
Λαϊκή
ονομασία της Θεοτόκου. Σημαίνει αυτή που φέρνει τη χρυσή αυγή. Μεταφορικά
αυτή που γέννησε τον νοητό Ήλιο της Δικαιοσύνης, τον Ιησούν Χριστό. Στον
Ακάθιστο ψάλλουμε: «Χαίρε, αυγή
νοητού ηλίου», «..τον ήλιον φέρουσα Χριστόν».
«Χρυσαφίτισσα»
Λαϊκή
ονομασία της Παναγίας, που δηλώνει πως το θαυματουργό εικόνισμά της ήταν
επενδυμένο με χρυσό πουκάμισο (κάλυμμα).
«Χρυσαφιώτισσα»
Τοπωνυμική ονομασία της Θεοτόκου, που οφείλεται στο χωριό Χρύσαφα της
Σπάρτης.
«Χρυσιώτισσα»
Λαϊκή
ονομασία της Παναγίας, πού σημαίνει ότι και η προσωνυμία Χρυσαφίτισσα.
«Χρυσοβουνιώτισσα»
Λαϊκή
προσωνυμία της Θεοτόκου. Στην Παλαιά Διαθήκη η Θεοτόκος προεικονίζεται ως
Όρος = βουνό και Όρος αλατόμητον = βουνό αλάξευτο.
«Χρυσογαλατούσα»
Λαϊκή
προσωνυμία της Θεοτόκου, που δηλώνει πως η Θεοτόκος ανέθρεψε τον Ιησού
Χριστό με χρυσό γάλα.
«Χρυσογαλούσα»
Λαϊκή
προσωνυμία της Παναγίας, που δηλώνει ότι η Θεοτόκος γαλούχησε το Χριστό με
χρυσούς τρόπους.
«Χρυσοδαφνιώτισσα ή Χρυσοδαφνίτισσα»
Λαϊκή
ονομασία της Θεοτόκου στο μοναστήρι του Δαφνιού στην Αθήνα. Η ονομασία
προήλθε από τα χρυσά ψηφιδωτά που είναι στολισμένος ο ναός της. Είναι γνωστό
το παλιό Αθηναϊκό δίστιχο:
«Κυρά
Χρυσοδαφνιώτισσα μεγάλη σου 'ν ή χάρη,
με το
ψηφί. με το 'ριγλί, με το μαργαριτάρι ».
«Χρυσοπηγή»
Λαϊκή και
ποιητική ονομασία της Θεοτόκου. Η Θεοτόκος ως πηγή παρέχει αφθόνως τα ιάματα
στους μετά πίστεως και ευλαβείας προσερχόμενους σ' Αυτήν. Με την ονομασία
αυτή υπάρχουν πολλά μοναστήρια στην πατρίδα μας. Ο χρυσός είναι το
πολυτιμότερο μέταλλο. Και η Παναγία μας παρομοιάζεται από τους πιστούς ως
πηγή πού αναβλύζει χρυσάφι. Έτσι αναβλύζουν και τα θαύματα της.
«Χρυσοποδαρίτισσα»
Λαϊκή
προσωνυμία της Θεοτόκου, που δηλώνει ότι έχει χρυσά πόδια. Με το όνομα αυτό
υπάρχει μοναστήρι κοντά στα Ναζερά των Πατρών. Σύμφωνα με την παράδοση το
εικόνισμα μετακινήθηκε όταν επρόκειτο να κτιστεί το μοναστήρι,. Σύμφωνα με
άλλη παράδοση την προσωνυμία προσέλαβε από αφιέρωμα χρυσού ποδιού που
πρόσφερε στην Παναγία θεραπευμένος άρρωστος. Μπορεί όμως και να σημαίνει το
εικόνισμα της Θεοτόκου που έχει χρυσά ποδιά, δηλαδή είναι επικαλυμμένα με
χρυσή επένδυση.
«Χρυσοπολίτισσα»
Λαϊκή
προσωνυμία της Παναγίας, που δηλώνει τον τόπο προέλευσης της εικόνας. Είναι
η Χρυσή πόλη, δηλαδή, η Κωνσταντινούπολη.
«Χρυσορροϊάτισσα ή Χρυσορροΐτισσα»
Λαϊκή
ονομασία της Θεοτόκου, που δηλώνει ότι η Παναγία μας είναι χρυσή ιατρός,
δηλαδή, ότι θεραπεύει πάσαν ασθένεια. Είναι θαυματουργός. Σήμερα
χρησιμοποιούμε τη φράση «αυτός ο γιατρός έχει χρυσά χέρια», δηλαδή ότι κάνει
θαύματα. Εδώ, προκειμένου για την Παναγία μας σημαίνει ότι ως χρυσάφι ρέουν
οι θεραπείες της. Με το όνομα αυτό υπάρχει μοναστήρι στην Κύπρο. Λέγεται και
Χρυσορογιάτισσα.
«Χρυσοσκαλίτισσα»
Λαϊκή
προσωνυμία της Θεοτόκου, που σημαίνει ότι ο ναός της η το μοναστήρι της έχει
χρυσές τις σκάλες. Με το όνομα αυτό υπάρχει μοναστήρι στο νοτιοδυτικό άκρο
της Κρήτης (Νομός Χανίων).
«Χρυσοσπηλιώτισσα»
Λαϊκή
ονομασία της Παναγίας, που σημαίνει ότι και η προσωνυμία Χρυσοσπηλαιώτισσα.
Είναι γνωστός ο ναός της Παναγίας της Χρυσοσπηλιώτισσας που υπήρχε μέσα στο
σπήλαιο στους νότιους πρόποδες της Ακροπόλεως, πάνω από το αρχαίο θέατρο του
Διονύσου.
«Χρυσοχεριά»
Λαϊκή
προσωνυμία της Θεοτόκου στην Κάλυμνο, που δηλώνει ότι η Παναγία μας με
απλοχεριά παρέχει στους πιστούς τις δωρεές της. Σημαίνει όμως πως το
θαυματουργό της εικόνισμα (τα χέρια Της) είναι καλυμμένα με χρυσή επένδυση,
δωρεά, προφανώς, ευεργετιθέντος πιστού.
«Χρυσοσπηλαιώτισσα»
Λαϊκή
ονομασία της Θεοτόκου, που δηλώνει ότι ο ναός της ευρίσκεται εντός σπηλαίου
ή ότι το θαυματουργό εικόνισμα της βρέθηκε μέσα σ' αυτή. Επειδή τα σπήλαια
είναι πάντα φτωχά και λιτά πρόκειται για σχήμα λιτότητας. Όμως επειδή το
μέσα σ' αυτό ερεθέν εικόνισμα της είναι πολυτιμώτερον «αργύρου ή χρυσίου»
ονομάστηκε Χρυσοσπηλαιώτισσα.
|
||||||||||||
|
Ψ
«Ψεριμιώτισσα»
Τοπωνυμική ονομασία της Θεοτόκου,
που δηλώνει που βρίσκεται, το θαυματουργό εικόνισμα της ή ο ναός της. Η
Ψέριμος είναι νησίδα του συμπλέγματος της Δωδεκανήσου κοντά στην Κάλυμνο.
«Ψηλιανή»
Λαϊκή προσωνυμία της Θεοτόκου,
που σημαίνει ότι και η ονομασία Υψηλή.
«Ψυχοσώστρα»
Λαϊκή προσωνυμία της Θεοτόκου,
που προέρχεται από τις συχνές ικεσίες των πιστών προς Αυτήν «σώσον τας ψυχάς
ημών».
|
||||||||||||
|
|
