ΠΑΛΑΙΑ ΔΙΑΘΗΚΗ

 

 Η ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗ ΧΑΝΑΑΝ

 

Η ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΙΣΡΑΗΛΙΤΩΝ ΣΤΗ ΧΑΝΑΑΝ

ΟΙ ΙΣΡΑΗΛΙΤΕΣ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΠΟΥΝ ΤΟΝ ΚΥΡΙΟ

 

Οι 12 φυλές του Ισραήλ

Μετά την είσοδό τους στη Γη της Επαγγελίας οι Ισραηλίτες δεν κατέκτησαν αμέσως όλη τη χώρα, αλλά σταδιακά. Αρχικά οι ισραηλιτικές φυλές εγκαταστάθηκαν κυρίως στις ορεινές και πιο άγονες περιοχές, ενώ οι κοιλάδες και οι πεδιάδες παρέμεναν στην κατοχή των Χαναναίων.

 

Μετά το θάνατο του Ιησού, οι Ισραηλίτες έδωσαν κι άλλες μάχες με τους Χαναναίους για να επικρατήσουν στη Χαναάν. Στο μεταξύ όλη εκείνη η γενιά που πολέμησε για την είσοδό της στη Χαναάν άρχισε σιγά σιγά να φεύγει και ήρθε άλλη, που δεν είχε βιώσει προσωπικά τον Κύριο, ούτε τα έργα που είχε κάνει για χάρη των Ισραηλιτών. Έτσι έπαψαν να λατρεύουν τον Κύριο (Κριταί 2,10).

 

Οι Ισραηλίτες στις πολεμικές αυτές διαμάχες δεν εκδίωξαν όλους τους παλιούς κατοίκους της Χαναάν και δεν κατέστρεψαν τα θυσιαστήριά τους, όπως είχε δώσει εντολή ο Κύριος (Κριταί 2,1-5. Ψαλμοί 105,34).

Γρήγορα οι Ισραηλίτες ήρθαν σε επαφή με τον πολιτισμό των Χαναναίων και γνώρισαν τη ζωή των πόλεων. Όπως ήταν φυσικό, η καθημερινή τους ζωή άλλαξε. Από νομάδες και κτηνοτρόφοι έγιναν ιδιοκτήτες γης και γεωργοί. Εγκαταστάθηκαν στις πόλεις, είχαν πια περισσότερα αγαθά και ευημερούσαν. Σιγά σιγά υιοθέτησαν το χαναανιτικό τρόπο ζωής. Έτσι, η λιτότητα και η αυστηρότητα της ερήμου αντικαταστάθηκε από την πολυτέλεια και τη χαλαρότητα της ζωής στην πόλη και η ισότητα των μελών της φυλής από τις κοινωνικές διαφορές.

Όμως και θρησκευτικά επηρεάστηκαν. Η θρησκεία των Χαναναίων ήταν πολυθεϊστική με κύρια χαρακτηριστικά τη μαγεία και τη λατρεία της φύσης. Ως σημαντικότεροι θεοί λατρεύονταν ο Βάαλ, θεός της βλάστησης και της βροχής, και η Αστάρτη, θεά της γονιμότητας. Ζώντας λοιπόν κοντά στους Χαναναίους, οι Ισραηλίτες ξεχνούσαν κάποιες φορές τις παραδόσεις τους και εγκατέλειπαν τον Κύριο, λατρεύοντας το Βάαλ και την Αστάρτη (Κριταί 2,11-13). Το βιβλίο των Ψαλμών αναφέρεται σ' αυτή την απιστία των Ισραηλιτών, όπου οι Ισραηλίτες όχι μόνο λάτρεψαν άλλους θεούς, αλλά θυσίαζαν τους γιους και τις κόρες τους στα είδωλα (Ψαλμοί 105,34-39).

 

Έτσι οι Ισραηλίτες δυσαρέστησαν με τις πράξεις τους τον Κύριο, το θεό των προγόνων τους, που τους είχε βγάλει από την Αίγυπτο, και λάτρεψαν το Βάαλ και τους θεούς, που λάτρευαν οι γύρω τους λαοί. Τους λάτρευαν στα ιερά δάση, όπου υπήρχαν και οι βωμοί των ειδώλων. Εξόργισαν τον Κύριο και τον εγκατέλειψαν.

Και ο Κύριος ξέσπασε οργισμένος εναντίον τους. Τους παρέδωσε στους γύρω εχθρούς τους, όπως τους Χαναναίους, τους Φιλισταίους, τους Αμμωνίτες, τους Μωαβίτες, τους Εδωμίτες και τους Μαδιανίτες. Αυτοί οι λαοί διεκδικούσαν τις ίδιες περιοχές και ρήμαζαν  τους Ισραηλίτες, οι οποίοι δεν μπορούσαν πια να τους αντιμετωπίσουν. Παντού όπου πήγαιναν να πολεμήσουν, ο Κύριος ήταν εναντίον τους και δε νικούσαν, όπως τους το είχε πει. Κι αυτό τους έριχνε σε βαθιά κατάθλιψη (Κριταί 2,14-15. 3,7. Ψαλμοί 105,40-43).

 

 

Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΩΝ ΚΡΙΤΩΝ 

 

 Τότε ο Κύριος τους έδωσε για αρχηγούς ευσεβείς ηγέτες, τους Κριτές, οι οποίοι τους γλίτωναν από τους επιδρομείς. Αλλά ούτε στους Κριτές τους υπάκουαν, γιατί επιδίδονταν στη λατρεία άλλων θεών και τους προσκυνούσαν. Πολύ σύντομα ξεστράτισαν από το δρόμο των προγόνων τους, οι οποίοι υπάκουαν στις εντολές του Κυρίου (Κριταί 2,16-17).

Ο Κύριος τους λυπόταν, όταν οι γύρω λαοί τους καταπίεζαν και τους έκαναν να στενάζουν. Κάθε φορά που ο Κύριος τους έστελνε έναν Κριτή, ήταν και ο ίδιος μαζί του και γλίτωνε τους Ισραηλίτες από τους εχθρούς τους όσον καιρό ζούσε ο Κριτής.

Όταν όμως πέθαινε ο Κριτής, οι Ισραηλίτες ξανάπεφταν στην απιστία, χειρότερη από κείνη των προγόνων τους. Επιδίδονταν στη λατρεία άλλων θεών και τους προσκυνούσαν. Δεν απαρνούνταν τις κακές τους πράξεις και τη διεστραμμένη τους συμπεριφορά (Κριταί 2,18-19). Γι' αυτό το λόγο ξέσπασε ο Κύριος οργισμένος εναντίον τους και είπε: «Επειδή αυτό το έθνος αθέτησε τη διαθήκη που είχα κάνει με τους προγόνους τους, και δε με υπάκουσαν, γι' αυτό κι εγώ δεν θα διώξω πια από μπροστά τους κανένα από τα έθνη που είχαν παραμείνει στη χώρα τον καιρό που πέθανε ο Ιησούς. Θα χρησιμοποιήσω αυτά τα έθνη για να δοκιμάσω τους Ισραηλίτες αν θα θελήσουν ή όχι ν' ακολουθήσουν το δρόμο μου και να με υπακούσουν, όπως τον ακολούθησαν οι πρόγονοί τους» (Κριταί 2,20-21).

 

Έτσι ο Κύριος άφησε να υπάρχουν στη χώρα τα έθνη εκείνα, που δεν τα είχε παραδώσει στον Ιησού. Τα έθνη αυτά ήταν: Οι Φιλισταίοι, οι Χαναναίοι, οι Χετταίοι, οι Αμορραίοι, οι Φερεζαίοι, οι Ιεβουσαίοι που κατοικούσαν στην Ιερουσαλήμ, οι Σιδώνιοι και οι Ευαίοι, που κατοικούσαν στα βουνά του Λιβάνου.

Αυτοί οι λαοί χρησίμευαν στον Κύριο για να δοκιμάζει την πίστη των Ισραηλιτών και να βλέπει αν είχαν σκοπό να υπακούσουν στις εντολές που είχε δώσει στους προγόνους τους. Οι Ισραηλίτες πήραν τις κόρες τους για γυναίκες τους, και έδωσαν τις δικές τους κόρες στους γιους εκείνων και λάτρεψαν τους θεούς τους (Κριταί 2,22-23. 3,1-6).

 

 

ΤΙ ΗΤΑΝ ΟΙ ΚΡΙΤΕΣ 

 

Οι Κριτές ήταν χαρισματικοί στρατιωτικοί ηγέτες, δυνατοί και ευσεβείς, που τους καλούσε ο ίδιος ο Κύριος. Το κριτήριο εκλογής τους από το Θεό ήταν η μεγάλη τους εμπιστοσύνη σ’ αυτόν.

Η αποστολή τους ήταν να κυβερνήσουν και να βοηθήσουν το λαό στις κρίσιμες στιγμές της ιστορίας του και να τον οδηγήσουν να απαλλαγεί από τους εχθρούς, που τον καταπίεζαν και τον ταλαιπωρούσαν.

Μετά την αποστολή τους επέστρεφαν στην ιδιωτική τους ζωή ή υπηρετούσαν το λαό ως ισόβιοι άρχοντες, χωρίς όμως να έχουν το δικαίωμα να μεταβιβάσουν το αξίωμα αυτό στα παιδιά τους.

 

Για τους Κριτές μαθαίνουμε από το ομώνυμο βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης. Εκεί αποκαλύπτεται: α) η μεγάλη αγάπη του Θεού προς τον λαό του και β) η αλήθεια ότι ο μόνος που μπορεί να εγγυηθεί για την ελευθερία του λαού είναι ο ίδιος ο Θεός.

Οι πιο γνωστοί από τους Κριτές ήταν ο Γεδεών, ο Σαμψών, ο Ιεφθάε, η Δεββώρα και ο Σαμουήλ. Άλλοι Κριτές ήταν ο Γοθονιήλ, ο Αώδ, ο Σαμεγάρ, ο Βαράκ, ο Θωλά, ο Ιαΐρ, ο Αβαισσάν, ο Αϊλώμ, ο Αβδών και ο Ηλί. Η εποχή της δράσης τους διαρκεί περόπου 150 χρόνια.

 

 

ΠΩΣ ΔΙΟΙΚΟΥΝΤΑΝ ΟΙ ΙΣΡΑΗΛΙΤΕΣ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΩΝ ΚΡΙΤΩΝ

 

Σ’ όλη την ταραγμένη περίοδο των Κριτών οι δώδεκα φυλές των Ισραηλιτών ήταν οργανωμένες σε μια συνομοσπονδία. Κάθε φυλή ήταν εγκατεστημένη στη δική της περιοχή, την οποία διοικούσε και υπερασπιζόταν. Αυτό που έδενε τις φυλές μεταξύ τους ήταν η πίστη στον ίδιο Θεό, με τον οποίο είχαν κλείσει Διαθήκη.

Μια φορά, λοιπόν, το χρόνο οι αρχηγοί των φυλών συγκεντρώνονταν μπροστά στην Κιβωτό της Διαθήκης, που την είχαν εγκαταστήσει στη Σηλώ. Εκεί θυμόντουσαν και διηγούνταν όλα όσα είχε κάνει ο Θεός γι’ αυτούς στο διάβα της ιστορίας τους. Δήλωναν την πίστη τους σ’ αυτόν και αναγνώριζαν τις υποχρεώσεις τους απέναντί του, που πήγαζαν από τη Διαθήκη του Σινά και περιέχονταν στο Νόμο.

Έτσι οι Ισραηλίτες, μετά την εγκατάστασή τους στη Χαναάν, βάσισαν και οργάνωσαν την καθημερινή τους ζωή πάνω στο Νόμο του Θεού. Διάβαζαν τον Νόμο και ανανέωναν την υπόσχεσή τους να τον τηρούν.