ΠΑΛΑΙΑ ΔΙΑΘΗΚΗ

 

 

ΣΟΦΙΑ ΣΕΙΡΑΧ

 

 

 

 

ΣΟΦΙΑ ΣΕΙΡΑΧ: ΟΝΟΜΑΣΙΑ - ΚΑΝΟΝΑΣ

 

Ο βασιλιάς Σολομών

και ο Σειράχ

Το βιβλίο έχει στους Ο' τον τίτλο «Σοφία Ιησού υιού Σ(ε)ιράχ» ή απλούστερα «Σοφία Σειράχ». Το βιβλίο στον Εβραϊκό Κανόνα δεν έγινε δεκτό και θεωρείται δευτεροκανονικό έργο, ενώ στον Αλεξανδρινό (Ελληνικό) Κανόνα εντάσσεται στη συλλογή των Ποιητικών ή Διδακτικών βιβλίων της Παλαιάς Διαθήκης, τελευταίο στην ομάδα, μετά το βιβλίο «Σοφία Σολομώντος».

Σύμφωνα με τον πρόλογο της ελληνικής μετάφρασης το έργο γράφτηκε πρωτοτύπως στα εβραϊκά και μεταφράστηκε στα ελληνικά από τον εγγονό του συγγραφέα. Το πρωτότυπο χάθηκε, αλλά κατά το 1896 βρέθηκαν κοντά, στο Κάιρο πέντε εβραϊκά χειρόγραφα, που χρονολογούνται από τον 9ο μέχρι τον 11ο μ.Χ. αιώνα και καλύπτουν τα δύο τρίτα περίπου της έκτασης του έργου. Ανάμεσα στα ευρήματα του Κουμράν βρέθηκαν στρ σπήλαιο 2 και δύο εβραϊκά αποσπάσματα της Σοφίας Σειράχ από τα κεφάλαια 1 και 6.

 

 

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ ΚΑΙ ΧΡΟΝΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ

 

Απ' το χωρίο 50,27, όπου λέγεται «παιδείαν συνέσεως και επιστήμης εχάραξα εν τω βιβλίω τούτω, Ιησούς υιός Σειράχ Ελεάζαρ ιεροσολυμίτης, ως ανώμβρησε σοφίαν από καρδίας αυτού», πληροφορούμαστε ότι ο συγγραφέας του βιβλίου υπήρξε κάποιος Ιουδαίος Ιησούς. Εκτός όμως από την πληροφορία αυτή, τίποτε άλλο δεν γνωρίζουμε γι' αυτόν ούτε απ' το φερώνυμο βιβλίο, ούτε από άλλες πηγές.

Σύμφωνα με τις υπάρχουσες χρονολογικές ενδείξεις το εβραϊκό πρωτότυπο κείμενο γράφτηκε περί το 180-175 π.Χ. και η ελληνική μετάφρασή του έγινε από τον εγγονό του συγγραφέα περί το 132 π. Χ.

 

 

ΣΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ

 

Η Σοφία Σειράχ έχει πολλές ομοιότητες με τις Παροιμίες. Και τα δύο βιβλία έχουν εποικοδομητικό χαρακτήρα, είναι ηθικά εγχειρίδια και ανήκουν στη φιλολογία της σοφίας. Ο συγγραφέας της Σοφίας Σειράχ, αν και γράφει με την επίδραση της ελληνικής σκέψης, παραμένει εντούτοις Ιουδαίος στην πίστη και θιασώτης των έργων των πατέρων του. Η σοφία του έχει ως βάση την εμπειρία και ως πηγή τη βιβλική παράδοση. Τα θέματά του αντλεί από την καθημερινή ζωή και τα κύρια σημεία του λόγου του θεμελιώνει στην Αποκάλυψη, για να προσφέρει στους συγχρόνους του ένα δοκίμιο ηθικών παραινέσεων με βάση διδάγματα, παρμένα απ' την Παλαιά Διαθήκη.

Ο συγγραφέας γράφοντας κατά τις παραμονές της Μακκαβαϊκής εξέγερσης, απέβλεπε να κρατήσει τους ομοφύλους του μακριά απ' τον επικίνδυνο εξελληνισμό των χρόνων του και την υιοθέτηση των ελληνικών εθίμων και ιδεών. Η σοφία, κατά το συγγραφέα, ταυτίζεται με το Νόμο και πιστή τήρηση του Νόμου σημαίνει, εκτός των άλλων, ακριβή τέλεση της λατρείας.

 

 

ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΚΑΙ Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ

 

Το βιβλίο της Σοφίας Σειράχ, εκτός από τον πρόλογο του, είναι δυνατό να διαιρεθεί σε τρία άνισα μέρη με εντελώς δικό τους περιεχόμενο το καθένα.

 

Πρώτο μέρος (1,1-42,14): Στη συλλογή αυτή, που λόγω του χαρακτήρα της ανήκει στη φιλολογία της σοφίας, παρέχονται χωρίς συστηματική τάξη γνωμικά, συμβουλές, παροιμίες και παραινέσεις, ηθικής κατά το πλείστον φύσης, χρήσιμες για την αντιμετώπιση των προβλημάτων της ζωής. Εδώ υμνείται από κάθε πλευρά η σοφία και απαριθμούνται τα αγαθά της μαζί με τα κακά της μωρίας. Προτρέπεται ο άνθρωπος να επιζητεί την απόκτηση της σοφίας που είναι θείας προέλευσης και ταυτίζεται με τη θεοσέβεια (το φόβο Θεού). Προκειμένου ο συγγραφέας του βιβλίου να καταστήσει το έργο του χρήσιμο ηθικοπλαστικό εγχειρίδιο, δίνει πρακτικές συμβουλές, καθορίζει τα προς τον πλησίον καθήκοντα και εγκωμιάζει τη σύνεση, τη φιλανθρωπία, την εγκράτεια της γλώσσας, τη μετά των σοφών αναστροφή, την προσευχή, τη φιλία και γενικά κάθε ενάρετη πράξη. Παράλληλα όμως καταδικάζει την κακολογία, την αμαρτία, την υπερηφάνεια, τη μωρία, την οκνηρία και ό,τι είναι δυνατό να επιφέρει την τιμωρία του Θεού. Συνεπής προς το σκοπό του πονήματος του ο συγγραφέας βρίσκει την ευκαιρία να αναφερθεί μεταξύ άλλων και στους πλούσιους, τους φτωχούς, τους δούλους, τις γυναίκες, τα τέκνα, τη ζωή και το θάνατο.

 

Δεύτερο μέρος (42,15-43,59): Στο μέρος αυτό ο συγγραφέας υμνεί τη δόξα και το μεγαλείο του Θεού, όπως αυτή παρουσιάζεται στη φύση και τα έργα του δημιουργού στην ιστορία.

 

Τρίτο μέρος (κεφ.44-50): Η τρίτη ενότητα επιγράφεται «πατέρων ύμνος» και αποτελεί το σπουδαιότερο μέρος του βιβλίου. Εδώ μνημονεύονται κατά χρονολογική σειρά όλοι οι μεγάλοι άνδρες της Παλαιάς Διαθήκης. Για τη σοφία και τα Έργα τους υμνούνται μεταξύ άλλων οι Πατριάρχες, ο Μωυσής, ο Ααρών, ο Ιησούς του Ναυή, οι Κριτές και μερικοί βασιλείς, ο Ηλίας, ο Ελισαίος, οι προφήτες Ησαΐας, Ιερεμίας και Ιεζεκιήλ, καθώς και προσωπικότητες της μεταιχμαλωσιακής περιόδου.

Το όλο έργο κατακλείεται με ευχαριστήριο ύμνο (κεφ. 51), στον οποίο ο συγγραφέας του βιβλίου Ιησούς υιός Σειράχ εκφράζει την ευγνωμοσύνη του στο Θεό για τις πλούσιες προς αυτόν ευεργεσίες και ζητάει απ' αυτόν τη θεία σοφία.

 

 

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ «ΣΟΦΙΑ ΣΕΙΡΑΧ»

ΣΤΗΝ ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ, ΣΤΟΥΣ ΠΑΤΕΡΕΣ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ

 

Ούτε οι συγγραφείς της Καινής Διαθήκης ούτε η αρχαία χριστιανική γραμματεία αναφέρονται ή έγραψαν για το βιβλίο της Σοφίας Σειράχ. Στην Εκκλησία επίσης δεν διαβάζονται ενότητες από το βιβλίο.

 

 

 

ΠΗΓΕΣ

Α) "Εισαγωγή στην Παλαιά Διαθήκη"

Δαμιανού Αθ. Δόϊκου, Καθηγητή Α.Π.Θ.

Β) "Η Αγία Γραφή", Ελληνική Βιβλική Εταιρία.

 

 

ΠΟΙΗΤΙΚΑ-ΔΙΔΑΚΤΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ Π.Δ.

ΣΕΙΡΑΧ