ΠΟΛΕΙΣ ΤΟΥ ΙΣΡΑΗΛ

ΒΗΘΛΕΕΜ

Η ΒΗΘΛΕΕΜ

H Βηθλεέμ

Η Βηθλεέμ είναι πόλη της Παλαιστίνης, που μέχρι το 1967 ανήκε στην Ιορδανία και σήμερα ανήκει στο κράτος του Ισραήλ.

Είναι χτισμένη στις βόρειες πλαγιές των βουνών της Ιουδαίας και απέχει 8 περίπου χλμ. από την Ιερουσαλήμ. Το όνομά της σημαίνει «Οίκος Άρτου». Στον αρχαίο Ισραήλ υπήρχαν δύο πόλεις με το όνομα Βηθλεέμ.

Η Βηθλεέμ χωρίζεται σε δυο τμήματα: την παλιά πόλη στη δυτική πλευρά και τη μεταγενέστερη, όπου βρίσκεται και η εκκλησία της Γέννησης. Χάρτης C6.

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΒΗΘΛΕΕΜ

Στα χρόνια του Μεσαίωνα κυριεύτηκε διαδοχικά από τους Άραβες, τους Σταυροφόρους το 1099 μ.Χ.,  τους Μουσουλμάνους του Σαλαδίν το 1187 μ.Χ. και τους Τούρκους. Το 1918 καταλήφτηκε από τους Άγγλους Το 1949 αποτέλεσε τμήμα της Ιορδανίας μέχρι το 1967, οπότε την κατάλαβαν οι Εβραίοι.

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

Η ΒΗΘΛΕΕΜ ΣΤΗΝ ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ

(Γένεση 35,16. 48,7. Κριταί 12,8. 19,1. Ρουθ 1,1. Α' Βασιλειών 16,1. Β' Βασιλειών 2,32. 21,19. 23,16)

(Α' Παραλειπομένων 2,24. 2,54. 11,16. 11,26. Β' Παραλειπομένων 11,6)

Η Βηθλεέμ ανήκε στη φυλή του Ιούδα και ονομαζόταν στα βιβλικά χρόνια Εφραθά ή Χαφραθά, που σήμαινε «γόνιμος». Γενάρχης της Βηθλεέμ (Βαιθλαέμ ή Βαιθαλαέν), ήταν ο Εφραθά και ο δεύτερος γιος του ο Σαλωμών, απόγονοι του Χαλέβ (Α' Παραλειπομένων 2,51. 2,54. 4,4). Στον αρχαίο Ισραήλ υπήρχαν δύο πόλεις με το όνομα Βηθλεέμ. Η μία ανήκε στη φυλή Ιούδα, ενώ η άλλη στη φυλή Ζαβουλών. Η Βηθλεέμ ήταν η πατρίδα του Βοόζ και της Ρουθ, αλλά και τόπος γέννησης του Βασιλιά Δαβίδ. Σε αυτή την πόλη γεννήθηκε σε φάτνη ο Ιησούς Χριστός.

Η ΒΗΘΛΕΕΜ ΩΣ ΕΦΡΑΘΑ Ή ΧΑΦΡΑΘΑ

Όταν ο Ιακώβ και η οικογένεια του έφυγαν από τη Βαιθήλ, και ενώ έμενε ακόμα μικρή απόσταση για να φτάσουν στην Εφραθά (Χαφραθά), ήρθε η ώρα της Ραχήλ να γεννήσει το Βενιαμίν. Η Ραχήλ είχε δύσκολη γέννα και μόλις γεννήθηκε το παιδί, πέθανε. Τη Ραχήλ την έθαψαν στο δρόμο προς την Εφραθά, δηλαδή στη Βηθλεέμ. Ο Ιακώβ έστησε πάνω στον τάφο της μια λίθινη στήλη, που σώζεται μέχρι σήμερα και βρίσκεται στο δρόμο προς την Ιερουσαλήμ, ο οποίος αποτελεί προσκύνημα των Ιουδαίων (Γένεση 35,16-21. 48,7).

Στην Εφραθά έμενε η Αβιά, η δεύτερη γυναίκα του Εσρώμ, η οποία μετά το θάνατο του άντρα της απέκτησε με τον Χαλέβ τον Ασχώδ, πατέρα του Θεκωέ (Α' Παραλειπομένων 2,24).

Η ΒΗΘΛΕΕΜ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΙΣΡΑΗΛΙΤΩΝ ΣΤΗ ΧΑΝΑΑΝ

Ρουθ και Βοόζ

Στην Παλαιά Διαθήκη για πρώτη φορά  η Βηθλεέμ αναφέρεται με τ' όνομα αυτό στους Κριτές 12,8. Από τη Βηθλεέμ καταγόταν ο Κριτής Αβαισσάν (Κριταί 12,8-9). Από τη Βηθλεέμ καταγόταν επίσης ο Ιωνάθαν, ο Λευΐτης ο οποίος δούλευε ως ιερέας στο σπίτι του Μιχαία (Κριταί 17,7).

Από τη Βηθλεέμ καταγόταν και η παλλακίδα του Λευίτη, η ιστορία του οποίου αναφέρεται στο βιβλίο των Κριτών, στα κεφάλαια 19-21. Στην ιστορία αναφέρεται, ότι επειδή ο Λευίτης τσακώθηκε με την παλλακίδα του, εκείνη τον άφησε και γύρισε στο πατρικό της σπίτι, στη Βηθλεέμ. Ο Λευίτης, που έμενε στην ορεινή περιοχή της φυλής Εφραίμ, πήγε να τη βρει, για να τα φτιάξει πάλι μαζί της και να την κάνει να γυρίσει. Εκεί τον καλοδέχτηκαν κι έμεινε μαζί τους τρεις ημέρες. Με την επιμονή όμως του πεθερού του έμεινε άλλες δύο. Επειδή η τελευταία μέρα πλησίαζε στο τέλος της, ο πεθερός του προσπάθησε να τον κρατήσει κι άλλη μέρα. Ο Λευίτης δεν δέχτηκε κι αναχώρησε από τη Βηθλεέμ μαζί με την παλλακίδα του και τον υπηρέτη του. Η νύχτα τους βρήκε στην πόλη Γαβαά, που ανήκει στη φυλή Βενιαμίν. Στην πόλη αυτή η παλλακίδα του Λευίτη βρήκε τραγικό τέλος, καθώς οι άνδρες της πόλης ασέλγησαν πάνω της όλο το βράδυ (Κριταί 19,1-30).

Από την Εφραθά (Βηθλεέμ) καταγόταν ο Ελιμέλεχ και η Νωεμίν, η οποία υπήρξε πεθερά της Ρουθ (Ρουθ 1,4). Επειδή είχε πέσει πείνα στη χώρα, ο Ελιμέλεχ πήγε να μείνει προσωρινά στη Μωάβ μαζί με τη γυναίκα του τη Νωεμίν και τους δύο γιους του, τον Μααλών και τον Χελαιών. Ο Ελιμέλεχ με τους δύο γιους του πέθαναν στη Μωάβ και η Νωεμίν μαζί με τη νύφη της τη Ρουθ εγκαταστάθηκαν ξανά στη Βηθλεέμ, όπου η Ρουθ παντρεύτηκε το Βοόζ και απόκτησαν τον Ωβήδ, που ήταν ο πατέρας του Ιεσσαί και παππούς του Δαβίδ. Οι γυναίκες της Βηθλεέμ μακάριζαν τη Νωεμίν για τη νύφη της (Ρουθ κεφ. 1-4).

Η ΒΗΘΛΕΕΜ ΤΗΝ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΩΝ ΒΑΣΙΛΕΩΝ

Κοντά στον τάφο της Ραχήλ, ύστερα από πρόβλεψη του Σαμουήλ, ο Σαούλ πριν γίνει βασιλιάς του Ισραήλ, συνάντησε δυο ανθρώπους του πατέρα του, οι οποίοι του είπαν, ότι βρέθηκαν τα γαϊδούρια που έψαχνε, αλλά ο πατέρας του έπαψε να νοιάζεται γι' αυτά κι ανησυχούσε για αυτόν, επειδή τα έψαχνε για αρκετές μέρες δίχως αποτέλεσμα (Α' Βασιλειών 10,2).

Η Βηθλεέμ είναι γνωστή από την Παλαιά Διαθήκη, όπου αναφέρεται ως τόπος γεννήσεως του βασιλιά Δαβίδ. Ο Σαμουήλ, ύστερα από εντολή του Κυρίου, πήγε στη Βηθλεέμ, για να χρίσει το Δαβίδ νέο βασιλιά του Ισραήλ. Ο Σαμουήλ δεν θέλησε να φανερώσει τις προθέσεις του προκειμένου να μη το μάθει ο Σαούλ. Έτσι είπε στους κατοίκους, ότι πήγε στην πόλη για να προσφέρει θυσία στον Κύριο και τους κάλεσε όλους στην τελετή. Κάλεσε επίσης τον Ιεσσαί και τους γιους του να εξαγνιστούν και να συμμετάσχουν στη θυσία (Α' Βασιλειών 16,1-5).

Μετά τη θυσία ο Σαμουήλ πήγε στο σπίτι του Ιεσσαί. Αφού είδε και τους εφτά γιους του Ιεσσαί, δίχως να βρει αυτόν που είχε υποδείξει ο Κύριος ως νέο βασιλιά, ρώτησε τον Ιεσσαί εάν έχει άλλα παιδιά. Εκείνος απάντησε, ότι ο μικρότερος βόσκει τα πρόβατα. Ο Σαμουήλ τον κάλεσε κι αυτόν κι όταν ήρθε ο Δαβίδ στο σπίτι, ο Κύριος είπε στο Σαμουήλ: «Σήκω και χρίσε τον Δαβίδ ως βασιλιά, διότι αυτός είναι αγαθός και άξιος ενώπιόν μου». Πήρε λοιπόν ο Σαμουήλ το δοχείο με το λάδι και τον έχρισε βασιλιά του Ισραήλ (Α' Βασιλειών 16,6-13, Α' Παραλειπομένων 11,3). Ο Δαβίδ πήγαινε και υπηρετούσε το Σαούλ αλλά ξαναγύριζε στη Βηθλεέμ, για να βόσκει τα πρόβατα του πατέρα του (Α' Βασιλειών 17,15).

Ο βασιλιάς Δαβίδ

Μετά την πρώτη μάχη του Δαβίδ με τον Ιεβοσθέ, στη Βηθλεέμ στον τάφο του πατέρα του, τάφηκε το σώμα του Ασαήλ, του τρίτου γιου της Σαρουΐας και ανιψιού του Δαβίδ (Β' Βασιλειών 2,32). Αργότερα ο Δαβίδ, για όσο κράτησε ο πόλεμος με τους Φιλισταίους, ο Δαβίδ είχε στήσει το αρχηγείο του στην Κασών, σ' ένα βράχο κοντά στο σπήλαιο της Οδολλάμ. Ένα στρατιωτικό τμήμα των Φιλισταίων είχε στρατοπεδεύσει στην «κοιλάδα των Τιτάνων». Κάποια στιγμή εκδήλωσε την επιθυμία να πιει νερό από το πηγάδι που βρισκόταν στην πύλη της Βηθλεέμ. Τότε τρεις γενναίοι από το σώμα των επιλέκτων, ο Ιεβοσθέ (Ιεσεβάαλ), ο Ελεανάν και ο Σαμαΐα, πέρασαν με κίνδυνο της ζωής τους μέσα από το φυλάκιο των Φιλισταίων που βρισκόταν κοντά στη Βηθλεέμ και έβγαλαν νερό από το πηγάδι. Όταν το έφεραν στο Δαβίδ, εκείνος δεν θέλησε να το πιει και το πρόσφερε σπονδή στον Κύριο (Β' Βασιλειών 23,13-17. Α' Παραλειπομένων 11,15-19).

Από τη Βηθλεέμ καταγόταν ο Ελεανάν, γιος του Δωδωέ ή του Αριωργίμ (Ιαΐρ), ο οποίος ανήκε στο σώμα των επιλέκτων και ανδρείων του στρατού του Δαβίδ (Β' Βασιλειών 21,19. Α' Παραλειπομένων 11,26. 20,5).

Αργότερα, ο εγγονός του Δαβίδ, ο βασιλιάς Ροβοάμ, ανοικοδόμησε και οχύρωσε τη Βηθλεέμ, όπως κι άλλες πόλεις του βασιλείου του Ιούδα. Αυτές τις πόλεις τις οχύρωσε με τείχη και εγκατέστησε σ' αυτές φρούραρχους. Τις εφοδίασε με ασπίδες και δόρατα και γέμισε τις αποθήκες τους με τρόφιμα, όπως λάδι και κρασί, κι έτσι τις κατέστησε πολύ ισχυρές (Β' Παραλειπομένων 11,5-12).

Η ΒΗΘΛΕΕΜ ΣΤΗΝ ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ

Κυρίως όμως είναι ιερή πόλη για τους Χριστιανούς, γιατί εκεί γεννήθηκε, σύμφωνα με τα κείμενα των Ευαγγελιστών Ματθαίου και Λουκά, ο Ιησούς Χριστός, σε ένα σπήλαιο στα περίχωρα της πόλης. Στη θέση αυτού του σπηλαίου έχτισαν ο Άγιος Κωνσταντίνος και η Αγία Ελένη μια ωραιότατη εκκλησία, που καταστράφηκε το 1236 από τους Τούρκους και ξαναχτίστηκε από τους Σταυροφόρους. Αυτός είναι ο Ιερός Ναός του Σπηλαίου της Γέννησης, η Βασιλική της Γεννήσεως όπως ονομάζεται, πλαισιωμένη αριστερά από Μοναστήρι της Καθολικής Εκκλησίας και δεξιά της λιθόστρωτης πλατείας τον Πύργο των Ελλήνων (Ορθοδόξων) και δεξιότερα το Αρμενικό μοναστήρι. Σήμερα από τον αρχικό ναό σώζονται μόνο τα θεμέλια. Κάτω από το Άγιο Βήμα βρίσκεται η Σπηλιά με τη Φάτνη υπό μορφή κρύπτης και σε ένα άλλο σημείο του ναού σώζεται ο τάφος της Ραχήλ.

Σήμερα, ελάχιστοι από τους περίπου 22.000 κάτοικους της Βηθλεέμ είναι Χριστιανοί. Στη πόλη υφίστανται εκτός του Ιερού Ναού της Γέννησης με το «Θεοδέγμον Σπήλαιον» και άλλα προσκυνήματα όπως το χωριό των Ποιμένων, το οποίο σήμερα είναι συνδεδεμένο με την πόλη, το κάθισμα της Παναγίας, καθώς και άλλες μικρότερες τοποθεσίες που συσχετίζονται παραδοσιακά με την νηπιακή ζωή του Χριστού. Επίσης στη Βηθλεέμ υπάρχουν πνευματικά ιδρύματα του Ορθόδοξου Πατριαρχείου Ιεροσολύμων όπως Ναοί και Εκπαιδευτική Σχολή.

Βηθλεέμ- Ο Ναός της Γεννήσεως