ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΑ

Η ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

ΟΡΑΜΑ ΑΛΛΙΩΤΙΚΗΣ ΖΩΗΣ Ή ΟΥΤΟΠΙΑ;

ΤΟ ΟΡΑΜΑ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

Η Αγία Τριάδα

Στη χριστιανική πίστη συχνά γίνεται λόγος για τη Βασιλεία του Θεού. Το ίδιο επισημαίνουμε στη θεία Λατρεία και στην Κυριακή Προσευχή. Ο Χριστός την έθεσε στο κέντρο της διδασκαλίας Του. Επομένως είναι ένα σημαντικό θέμα που σχετίζεται με την ύπαρξη και τη ζωή κάθε χριστιανού, αλλά και με την κοινωνία κάθε εποχής. Γιατί κάθε άνθρωπος και κάθε κοινωνία οραματίζονται και προσδοκούν μια αλλιώτικη ζωή από αυτή που ζουν. Η Βασιλεία του Θεού, όπως την παρουσιάζει ο Χριστιανισμός, είναι πράγματι ένα όραμα αλλιώτικης ζωής ή είναι μια ουτοπία;

Ο Χριστιανισμός προτείνει και προσφέρει τη Βασιλεία του Θεού ως ποιότητα και πληρότητα ζωής ξεκινώντας από την παρούσα ζωή. Ισχυρίζεται ότι το όραμα της Βασιλείας του Θεού, δοκιμασμένο στην ιστορία και ακριβοπληρωμένο με μόχθο και αίμα, είναι θεμελιακό, πάντοτε επίκαιρο, ελπιδοφόρο και πραγματοποιήσιμο.

ΕΣΦΑΛΜΕΝΕΣ ΑΝΤΙΛΗΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

Από άγνοια και από παρερμηνείες κυκλοφορούν μερικές εσφαλμένες αντιλήψεις για τη «Βασιλεία του Θεού». Θα περιοριστούμε σε τρεις:

α) Ο όρος «Βασιλεία του Θεού» δεν έχει σχέση με εξουσία. Δε σημαίνει αυθαίρετη και σε βάρος του ανθρώπου κυριαρχία του Θεού πάνω σε μια ορισμένη γεωγραφική περιοχή ή πάνω σε ολόκληρη την ανθρωπότητα. Σήμερα αποδίδεται με την έκφραση «ο καινούργιος κόσμος του Θεού». Μ' αυτήν νοείται εκείνη η νέα πραγματικότητα και δυνατότητα ζωής, όπου δεσπόζει το πάνσοφο και άπειρης αγάπης θέλημα του Θεού για χάρη του ανθρώπου. Θέλημα που σέβεται απόλυτα την ανθρώπινη οντότητα, ελευθερία και αξιοπρέπεια.

β) Ο Ευαγγελιστής Ματθαίος αντί για «Βασιλεία του Θεού» γράφει σχεδόν παντού «Βασιλεία των ουρανών». Αυτό το κάνει τηρώντας μια παλιά ιουδαϊκή παράδοση που από ευλάβεια απέφευγε να χρησιμοποιεί το όνομα του Θεού. Έτσι αντί «του Θεού» γράφει «των ουρανών», ως τον κατεξοχήν πνευματικό τόπο κατοικίας του Θεού, που όμως πιστεύουμε και ομολογούμε ότι είναι «πανταχού παρών και τα πάντα πληρών». Αυτό «των ουρανών» παρεξηγήθηκε πολύ σε κάποιους να μιλούν ακόμη και σήμερα για τη «Βασιλεία του Θεού» σαν κάτι άπιαστο και φαντασιακό, τοποθετημένο στο άγνωστο υπερπέραν, πολύ μακριά μας, ξένο προς τη ζωή, άσχετο με την ιστορία μας κι απόκοσμο.

γ) Στο γνωστό διάλογό του με τον Πιλάτο ο Ιησούς είχε πει «ἡ βασιλεία ἡ ἐμὴ οὐκ ἔστιν ἐκ τοῦ κόσμου τούτου» (Ιω. 18,36), που σημαίνει ότι η πηγή και η ουσία της δεν προέρχονται από τα δεδομένα και τις δυνάμεις αυτού του κόσμου, αλλά απ' το Θεό. Από άγνοια υποστηρίχθηκε ότι η «Βασιλεία του Θεού», καθώς και ο Χριστιανισμός και η Εκκλησία, δεν έχουν σχέση με τον κόσμο και δεν πρέπει να αναμειγνύονται στα ζητήματα του κόσμου. Ασφαλώς η «Βασιλεία του Θεού» δεν είναι «ἐκ τοῦ κόσμου τούτου», όμως είναι «ἐν τῷ κόσμῳ τούτῳ». Ο Ιησούς είπε ότι αυτή «ἤγγικε» (πλησίασε, έφτασε), προφανώς εδώ στη γη, στον κόσμο τούτο. Είπε ακόμη ότι είναι «ἐντός ὑμών» (Λουκ. 17,21), δηλαδή μέσα στις υπάρξεις σας και ανάμεσά σας, στις σχέσεις σας. Η «Βασιλεία του Θεού» είναι παντού, αγκαλιάζει τα πάντα, αρχίζει από την παρούσα ζωή και ολοκληρώνεται στη μέλλουσα.

Ο ΙΗΣΟΥΣ ΧΡΙΣΤΟΣ

ΚΗΡΥΚΑΣ ΚΑΙ ΕΝΣΑΡΚΩΤΗΣ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

Ο Ιησούς Χριστός

Επομένως ο όρος «Βασιλεία του Θεού», χωρίς να έχει καμιά σχέση με την έννοια της θεϊκής εξουσίας ή της κυριαρχίας, σημαίνει τον καινούργιο κόσμο του Θεού, τον οποίο κηρύττει, ενσαρκώνει και φανερώνει στον κόσμο ο Χριστός (Μάρκ. 1,14-15).

Κέντρο του κηρύγματος και του έργου του Ιησού Χριστού ήταν η εγκαθίδρυση της Βασιλείας του Θεού για χάρη των ανθρώπων. Στο πρόσωπό του, στη ζωή, στη διδασκαλία και στο όλο έργο του αποκρυπτογραφούμε το νόημα, την προσφορά, το μεγαλείο και τους ορίζοντες αυτού του καινούργιου κόσμου του Θεού. Διαβάζουμε στο Ευαγγέλιο του Μάρκου (1,14-15): «Μετά τη σύλληψη του Ιωάννη, ο Ιησούς ήλθε στη Γαλιλαία και κήρυττε το χαρμόσυνο μήνυμα του Θεού. Έλεγε: Συμπληρώθηκε ο καθορισμένος καιρός και έφτασε ο καινούργιος κόσμος της βασιλείας του Θεού· μετανοείτε και πιστεύετε στο χαρμόσυνο μήνυμα». Σε ελεύθερη εξήγηση: Ο νέος κόσμος του Θεού σας φανερώνεται, η καινούργια ανθρωπότητα ξεκινά. Ενδιαφερθείτε, αξίζει· αλλάξτε νοοτροπία και προσανατολισμό· αποφασίστε να ζήσετε αλλιώτικα, όπως σας δείχνει ο Θεός, όπως σας πρέπει.

Οι προφήτες, εκατοντάδες χρόνια πριν από την έλευση του Χριστού, είχαν προαναγγείλει τον ερχομό αυτού του νέου και αλλιώτικου κόσμου, που θα φανέρωνε και θα εγκαινίαζε ο αναμενόμενος Μεσσίας. Μόνο που καθεμία από τις θρησκευτικές και κοινωνικές ομάδες τον φανταζόταν και τον ήθελε σύμφωνα με τα δικά της μέτρα, κριτήρια και ιδανικά. Βέβαια όλα ήταν σπουδαία, όμως στένευαν το αρχικό όραμα.

Το επίκεντρο της νέας πραγματικότητας που υπόσχεται και προσφέρει ο Χριστός είναι η αγάπη, η οποία διαχέεται στις διανθρώπινες σχέσεις, καθώς και στις σχέσεις του ανθρώπου με το Θεό. Σ' αυτό τον ποθητό νέο κόσμο της Βασιλείας του Θεού ο Ιησούς έδωσε νόημα, περιεχόμενο και πλαίσιο πανανθρώπινο, δυναμικότερο και ριζοσπαστικά ανθρωπινότερο. Αυτά φαίνονται πολύ παραστατικά τόσο στην επί του Όρους ομιλία του όσο και στις παραβολές και τα θαύματά του. Με αυτά φανέρωσε διάφορες πτυχές της, που αρκούν για την κατανόηση, βίωση και δράση σύμφωνα με το πνεύμα της.

α) Με τη διδασκαλία Του, και ιδιαίτερα με τις υπέροχες παραβολές Του, κυριολεκτικά περιγράφει τον καινούργιο κόσμο της Βασιλείας του Θεού. Στόχος αρκετών παραβολών ήταν να πληροφορήσει μ' αυτές ζωντανά, ποιος είναι ο Θεός και πώς σχετίζεται με τον κόσμο. Οι ακροατές τότε, κι ο καθένας έκτοτε, προβληματίζονται, καλούνται να πάρουν θέση και να αλλάξουν, αν και εφόσον θέλουν, μέσα στη νέα πραγματικότητα που δημιουργείται. Από τα παραδείγματα μερικών παραβολών φανερώνεται ότι η βασιλεία του Θεού:

• Χαρίζεται από το Θεό (Ματθ. 20,1-16: παραβολή για τους εργάτες του αμπελιού).

• Είναι πολύτιμη, ανεκτίμητη και αξίζει κάθε θυσία (Ματθ. 13,44-45: παραβολή του κρυμμένου θησαυρού και του πανάκριβου μαργαριταριού).

• Ξεκινά αφανώς και αθόρυβα, αλλά αυξάνει δυναμικά (Λουκ. 13,18-21: παραβολή για το σιναπόσπορο και το προζύμι).

• Καρποφορεί πολύ, όταν βρει πρόθυμη ανταπόκριση (Μαρκ. 4,1-20: παραβολή του σπορέως).

• Προχωρεί παρ' όλες τις αντιστάσεις και τίποτε δεν μπορεί να τη σταματήσει (Μαρκ. 12,1-12: παραβολή των κακών γεωργών).

• Απαιτεί ετοιμότητα και εγρήγορση (Ματθ. 25,1-13: παραβολή των 10 παρθένων).

• Σ' αυτήν προέχει η έμπρακτη αγάπη προς το συνάνθρωπο, τον οποιοδήποτε, που βρίσκεται σε ανάγκη (Λουκ. 10,25-37: παραβολή του καλού Σαμαρείτη).

• Είναι μεγάλη γιορτή χαράς, στην οποία προσκαλούνται όλοι οι άνθρωποι (Ματθ. 22,1-14: παραβολή των βασιλικών γάμων).

• Είναι η χωρίς προνόμια πατρίδα αγάπης για όλους, προπάντων για τους ναυαγισμένους της ζωής (Λουκ. 15,11-32: παραβολή του σπλαχνικού πατέρα, του «ασώτου», όπως συνήθως ονομάζεται).

β) Και στα θαύματα του Χριστού έχουμε σημάδια και ίχνη της Βασιλείας του Θεού με χειροπιαστά γεγονότα. Αυτά συνδέονται άμεσα με τις παραβολές και το όλο κήρυγμά του για τη Βασιλεία του Θεού, το συνεχίζουν και το προωθούν. Δείχνουν προς αυτήν, φανερώνουν την εγγύτητα και παρουσία της μέσα στις υπάρξεις και στις σχέσεις των ανθρώπων, την πορεία της εδώ στη γη και τη φορά της προς το μελλοντικό πλήρωμα. Εξάλλου με τα θαύματα ο Χριστός παρουσιάζει έμπρακτα τα αγαθά αποτελέσματα της επικράτησης της Βασιλείας του Θεού. Σ' αυτούς που τον δέχονται ως σωτήρα και πιστεύουν στη θεότητά Του προσφέρει την ψυχοσωματική υγεία, ενώ σε άλλους χαρίζει το φώς και τη ζωή. Έτσι:

• Αιχμάλωτοι από τις δυνάμεις του κακού (δαιμονισμένοι) απελευθερώνονται.

• Συντριμμένοι από την ενοχή άνθρωποι παίρνουν συγχώρηση.

• Ασθενείς θεραπεύονται και πεινασμένοι χορταίνουν.

• Σε νεκρούς ξαναχαρίζεται η ζωή.

• Η απειλητική για τον άνθρωπο δύναμη των στοιχείων της φύσης δαμάζεται.

• Άνθρωποι μεταβάλλονται και γίνονται εντελώς νέες υπάρξεις.

Παρά ταύτα το κακό, η αποτυχία, η ενοχή, η αδυναμία, τα δεινά, η φθορά, ο θάνατος παραμένουν. Όμως με τα θαύματα φανερώθηκε ότι αυτά για τη ζωή δεν έχουν πια την τελευταία και μοιραία λέξη. Η οριστική τους υπερνίκηση άρχισε ήδη μέσα στον καινούργιο κόσμο της Βασιλείας του Θεού.

ΣΚΙΑΓΡΑΦΗΣΗ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

Η Θεία Λειτουργία είναι πρόγευση

της Βασιλείας του Θεού

Από τα παραπάνω μπορούμε να συμπεράνουμε ότι η Βασιλεία του Θεού είναι μια πραγματικότητα πολυδιάστατη και δυναμική. Εμπεριέχονται σ' αυτήν ο Θεός, οι άνθρωποι, ο κόσμος, η ζωή, ο χρόνος και η αιωνιότητα. Με τη βοήθεια και άλλων στοιχείων από τη Βίβλο, από τη ζωή, την παράδοση και τη θεολογική σκέψη της Εκκλησίας θα μπορούσαμε να διατυπώσουμε επιγραμματικά τα παρακάτω για τη μορφή και το περιεχόμενο της Βασιλείας του Θεού:

•  Δώρο του Θεού και αγώνισμα του ανθρώπου (αδιακρίτως για όλους και από όλους).

•  Προσωπική και κοινωνική (επιδρά ανακαινιστικά σε όλους τους χώρους ζωής).

•  Εγκόσμια και μετακοσμική (ψηλαφητή στη γη με φορά προς ένα αλλιώτικο κόσμο).

•  Παρούσα και μέλλουσα (σε κάθε στιγμή και πάντοτε).

Είναι η πραγματικότητα και δυνατότητα της αλήθειας, της χάρης και της ελευθερίας· της συγχώρησης, της συμφιλίωσης και της αγάπης· της ελπίδας, της ομορφιάς και της δημιουργικότητας. Σε όσους την αποδέχονται και ζουν κατ' αυτήν χαρίζει: κοινωνία με το Θεό, αδελφοσύνη και ειρήνη· ισότητα και δικαιοσύνη, χαρά, πληρότητα και ευτυχία.

ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΚΑΙ ΕΚΚΛΗΣΙΑ

Με όσα δίδαξε, έπραξε, υπέφερε και έδειξε ο Ιησούς φανέρωσε στους ανθρώπους ποιος είναι και πώς μπορεί να γίνει ο νέος κόσμος του Θεού. Σ' αυτούς που τον ακολουθούν πιστά και με συνέπεια εμπιστεύτηκε να συνεχίσουν όσα ο ίδιος άρχισε. Αυτοί οι άνθρωποι, με αρχικό πυρήνα τους 12 μαθητές και τον ευρύτερο κύκλο των πρώτων οπαδών του, συγκροτούν το νέο λαό του Θεού, την Εκκλησία. Η Εκκλησία είναι η ανοιχτή προς το Θεό, τον άνθρωπο και τον κόσμο κοινότητα ανθρώπων που πιστεύουν, ζουν, μετανοούν, αγαπούν, ελπίζουν, και αγωνίζονται κατά Χριστόν. Μέσα της φυλάσσεται και αυθεντικά παραδίδεται το μήνυμα της Βασιλείας του Θεού. Καθημερινά η Εκκλησία διαλαλεί: «Ευλογημένη η Βασιλεία του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος».

Η Βασιλεία αποτελεί το όλον. Είναι η ευρύτερη θεανθρώπινη πραγματικότητα. Η Εκκλησία αποτελεί μέρος του όλου της Βασιλείας. Είναι η φανέρωση και η ζωντανή παρουσία της Βασιλείας στον κόσμο, το ορατό και απτό σημείο της πάνω στη γη. Η Εκκλησία δεν ταυτίζεται με τη Βασιλεία του Θεού, αλλά είναι άρρηκτα μ' αυτήν δεμένη και εξαρτάται απ' αυτήν. Μετά το τέλος της ανθρώπινης ιστορίας η Εκκλησία θα αφομοιωθεί μέσα στη Βασιλεία. Όποιος είναι πιστό και άξιο μέλος της Εκκλησίας είναι και «υιός της Βασιλείας».

Είναι προφανές ότι η Βασιλεία του Θεού είναι μια νέα πραγματικότητα, η οποία προσφέρεται μεν από Αυτόν, αλλά απαιτεί και την αγωνιστική συμμετοχή του ανθρώπου. Επομένως έχει προσωπικό και κοινωνικό χαρακτήρα. Αν και αναμένεται ολοκληρωμένη στη μέλλουσα, σχετίζεται ήδη άμεσα με την παρούσα ζωή.

ΠΡΟΤΥΠΑ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΣΤΟΥΣ ΜΑΚΑΡΙΣΜΟΥΣ

Στην αρχή της επί του Όρους ομιλίας του Ιησού, στους λεγόμενους «Μακαρισμούς», έχουμε έναν δειγματοληπτικό πίνακα για το ποιοι είναι μέλη άξια της Βασιλείας του Θεού και ποια η αποστολή τους στον κόσμο (Ματθ. 5,3-16). Τέτοιοι άνθρωποι χαρακτηρίζονται από τον ίδιο «μακάριοι» (ευτυχισμένοι, καλότυχοι) και αναφέρονται οι εξής:

α) «Οἱ πτωχοί τῷ πνεύματι». Στον Ευαγγελιστή Λουκά έχουμε απλώς «οἱ πτωχοί». Αυτοί που νιώθουν τον εαυτό τους φτωχό μπροστά στο Θεό. Αντλούν τη δύναμή τους μόνο από το Θεό και όχι από τον πλούτο ή από άλλη πηγή. Γνωρίζουν τα αληθινά τους όρια και είναι ανοιχτοί προς το Θεό και προς τους άλλους. Είναι γεμάτοι απλότητα, ταπεινοσύνη και καλοσύνη.

β) «Οἱ πενθοῦντες». Οι ευαίσθητοι και πονετικοί. Αυτοί που θλίβονται για το κακό που κυριαρχεί στον κόσμο. Κάνουν δικά τους τα δεινοπαθήματα και το πένθος των συνανθρώπων. Πονούν για τις απώλειες και τις ελλείψεις τις δικές τους και των άλλων.

γ) «Οἱ πραεῖς». Οι ήρεμοι, οι γαλήνιοι, οι πράοι. Αυτοί που είναι επιεικείς, μετριοπαθείς και απεχθάνονται τη βία. Δε τη θεωρούν ως μέσο κατάκτησης της ζωής. Δεν θυμώνουν και δεν φιλονικούν με τους συνανθρώπους τους. Όταν είναι απόλυτη ανάγκη, φτάνουν και στο σημείο να παραιτηθούν από δευτερεύουσας σημασίας δικαιώματά τους.

δ) «Οἱ πεινῶντες καί διψῶντες τήν δικαιοσύνην». Όσοι λαχταρούν και παλεύουν να κυριαρχήσει το θέλημα του Θεού και η δικαιοσύνη στον κόσμο. Ποθούν σφοδρά την επικράτηση της Βασιλείας της αγάπης και της δικαιοσύνης του Θεού, για να είναι δυνατή η σωστή διευθέτηση των ανθρώπινων πραγμάτων, σχέσεων και δικαιωμάτων.

ε) «Οἱ ἐλεήμονες». Αυτοί που δείχνουν έλεος στους άλλους. Οι σπλαχνικοί με τη μεγάλη καρδιά. Γεμάτοι ανθρωπιά και χωρίς διακρίσεις, σκέφτονται και φροντίζουν για όσους έχουν ανάγκη συμπαράστασης, ιδιαίτερα για τους ανήμπορους, τους ταπεινούς και καταφρονεμένους.

στ) «Οἱ καθαροί τῆ καρδία». Αυτοί που έχουν εσωτερική καθαρότητα, αγαθά αισθήματα, ειλικρίνεια και διαφάνεια σε ό,τι είναι και πράττουν. Αυτοί που βρίσκονται μακριά από την υποκρισία, τα προσχήματα και τους εξωτερικούς τύπους. Έχουν αγνά και τίμια κίνητρα.

ζ) «Οἱ εἰρηνοποιοί». Αυτοί που επιδιώκουν την επικράτηση της ειρήνης. Αυτοί που ζουν την ειρήνη εσωτερικά και προσπαθούν να τη μεταδώσουν και στους άλλους. Κινούνται με αλληλοκατανόηση και αγάπη προς τους άλλους. Στους ειρηνοποιούς απονέμεται από τον Ιησού, η ύψιστη θρησκευτική διάκριση και θα ονομαστούν «υἱοί Θεοῦ» (Ματθ. 5,9).

η) Όσοι θα διωχθούν «ἕνεκεν δικαιοσύνης» και «ἕνεκεν Χριστοῦ». Πρόκειται για τους αγωνιστές της πίστης. Είναι αυτοί που βιώνουν τη Βασιλεία του Θεού και μοχθούν για την επικράτησή της, ακολουθώντας στη ζωή τους τον Ιησού και συνεχίζοντας τον αγώνα του. Σ' αυτό τον «καλόν αγώνα» είναι αναπόφευκτο να υποστούν πολλά και άδικα. Θα διωχθούν, θα κακολογηθούν και θα συκοφαντηθούν από τις αντίθεες δυνάμεις.

Η ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΣΤΗ ΛΑΤΡΕΙΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

Α) Προσεκτική ανάλυση της λατρείας της Εκκλησίας μας οδηγεί στη διαπίστωση ότι ο κεντρικός άξονας και ο στόχος της είναι η βίωσή της από τους συμμετέχοντες σ' αυτήν πιστούς. Με τη σκέψη τους, με τη μελέτη, με την εν γένει ζωή τους οι πιστοί μπορούν πολύ συχνά να βιώνουν, δηλαδή να ζουν, το μήνυμα της Βασιλείας του Θεού. Κατεξοχήν αυτό συμβαίνει στη λατρεία της Εκκλησίας, ιδιαίτερα κατά την τέλεση της θείας Ευχαριστίας. Εκεί επικοινωνούν εκ νέου με τον Ιησού και μεταξύ τους. Από τα ακούσματα και όλα τα τελούμενα την ξαναθυμούνται και αναβαπτίζονται στο πνεύμα της. Μπορούν έτσι να πάρουν μια νέα αίσθηση της πραγματικότητας και της ζωής και να αντλήσουν μιαν άλλη δυναμικότητα.

Η θεία Λειτουργία αρχίζει με το «Εὐλογημένη ἡ Βασιλεία...» Η δοξολογική αυτή επίκληση σημαίνει ότι οι πιστοί ανακηρύσσουν τη θεία Βασιλεία ως σκοπό και τέρμα των επιθυμιών και ενδιαφερόντων τους, ως υπέρτατη αξία της ύπαρξης και της ζωής τους, στόχο της αγάπης, του αγώνα και της πορείας τους. Κατά τη «μεγάλη είσοδο» με τα δώρα για την Ευχαριστία ο λειτουργός εύχεται: «Πάντων ἡμῶν μνησθείη Κύριος ὁ Θεός ἐν τῇ Βασιλείᾳ Αὐτοῦ πάντοτε...» Λίγο αργότερα ο λαός απαγγέλλει την Κυριακή προσευχή (το «Πάτερ ἡμῶν»), που συνοψίζει την πεμπτουσία της Βασιλείας του Θεού. Ιδιαίτερα με το αίτημα: «ἐλθέτω ἡ Βασιλεία Σου» ο λαός παρακαλεί να ολοκληρώσει ο Θεός ό,τι άρχισε και να το φανερώσει σε ολόκληρο τον κόσμο.

Ύστερα από κάθε συνειδητή, σωστή και επιτυχημένη συμμετοχή στην εκκλησιαστική λατρεία οι πιστοί επιστρέφουν στην καθημερινότητα, αντανακλώντας το φως, τη χαρά και την ειρήνη της Βασιλείας τόσο στην προσωπική τους ζωή όσο και στην υπηρεσία των συνανθρώπων, ανάλογα με το που είναι ταγμένος ο καθένας. Η εσωτερική αυτή βίωση γίνεται πολύ πιο πρόσφορη, γνήσια και πλήρης, όταν καθημερινά μετατρέπεται σε στράτευση, δηλαδή σε προσπάθεια και αγώνα, για να διαδοθεί και να επικρατήσει η νέα ζωή της Βασιλείας του Θεού παντού στον κόσμο. Βίωση λοιπόν και στράτευση δεν νοούνται η μία δίχως την άλλη.

Το μήνυμα της Βασιλείας του Θεού οι πιστοί χριστιανοί αφενός μεν το γνωρίζουν, αφετέρου δε το βιώνουν καθημερινά και κάθε στιγμή στη ζωή τους. Αυτό το μήνυμα δεν έχει θεωρητικό χαρακτήρα, ούτε συνδέεται απλά με το περιεχόμενο της πίστης του χριστιανού. Στην ουσία έχει πρακτικό χαρακτήρα, γιατί εκδηλώνεται έμπρακτα στη ζωή και στη συμπεριφορά του. Διαχέεται σε ολόκληρο το πλέγμα των σχέσεών του με το Θεό, με το συνάνθρωπο του και με τη φύση. Από την ενεργό και συνειδητή συμμετοχή του στη λατρεία της Εκκλησίας ο πιστός αναβαπτίζεται, ενισχύεται και στη συνέχεια δραστηριοποιείται στην κοινωνική του ζωή. Αυτό το τελευταίο στοιχείο είναι απαραίτητο και πρώτης ανάγκης για τον άνθρωπο της εποχής μας, η οποία πάσχει εμφανώς από την έλλειψη των αγαθών της Βασιλείας του Θεού.

Β) Η ιστορία της Εκκλησίας είναι ο αψευδής μάρτυρας της αγωνιστικής προσπάθειας των χριστιανών όλων των εποχών να μεταφέρουν στη ζωή το νόημα και το όραμα μιας αλλιώτικης ζωής, δηλαδή της Βασιλείας του Θεού. Στην ιστορία της Εκκλησίας επισημαίνονται σπουδαίες προσπάθειες από μέρους προσώπων ή ομάδων για οργάνωση και διαμόρφωση της ζωής σύμφωνα με το όραμα και το πνεύμα της Βασιλείας του Θεού. Οι καρποί υπήρξαν εμφανείς. Ας αρκεστούμε εδώ σε λίγα παραδείγματα:

• Τα ήθη εξημερώθηκαν και η αξιοπρέπεια των ανθρώπων ολοένα και περισσότερο γίνεται σεβαστή, μαζί με την ελευθερία και τα λοιπά ανθρώπινα δικαιώματα.

• Μπήκαν φραγμοί στην άγρια εκμετάλλευση των αδυνάτων και βελτιώθηκαν οι συνθήκες εργασίας και αμοιβής.

• Η εξίσωση των δύο φύλων έκανε βήματα σημαντικά. Επίσης αξιόλογα υπήρξαν και τα βήματα για τη μείωση της έντασης στις άγριες φυλετικές διακρίσεις.

• Το παιδί κατακτά όλο και πιο πολύ τη θέση που του πρέπει. Οι ανάπηροι και οι πνευματικά καθυστερημένοι αντιμετωπίζουν σήμερα λιγότερες δυσκολίες και καταβάλλονται προσπάθειες για τη βελτίωση της θέσης τους.

• Αυτοί που τους δέρνει η μοναξιά και η απελπισία βρίσκουν κάποτε συντροφιά , ενδιαφέρον και στοργή. Το ίδιο και οι ηλικιωμένοι.

• Για την ανακούφιση του ανθρώπινου πόνου, για το φωτισμό των ανθρώπων και για προσέγγιση του νοήματος της αληθινής ζωής, ιδρύθηκαν και λειτούργησαν από τα πανάρχαια χριστιανικά χρόνια μέχρι σήμερα αναρίθμητα φιλανθρωπικά, κοινωφελή και μορφωτικά ιδρύματα και αδελφότητες.

Αυτά και πλήθος άλλα, μεγάλα ή μικρά, σημάδια ευαισθησίας και ανθρωπιάς, αποτελούν απτά ίχνη της ευεργετικής παρουσίας και επίδρασης του πνεύματος της Βασιλείας του Θεού στη ζωή και στην ιστορία μας.

Η ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΜΑΣ

Η Εκκλησία ως μια νέα κοινωνία σε πορεία, έκανε πράξη σποραδικά μέσα στην ιστορία τα μηνύματα της Βασιλείας του Θεού. Κι αυτό γιατί στην ουσία ταυτίζονται η μεν στρατευόμενη Εκκλησία με την επίγεια μορφή της Βασιλείας του Θεού, η δε θριαμβεύουσα με τη μέλλουσα, τέλεια και ένδοξη μορφή της.

• Επομένως η πρόσκληση της Εκκλησίας για την ενεργό συμμετοχή μας στη νέα πραγματικότητα της Βασιλείας του Θεού δεν είναι μια ουτοπική πρόσκληση, αλλά μια λυτρωτική πρόκληση για το σύγχρονο άνθρωπο, ο οποίος διψά και εναγωνίως αναζητεί τα αγαθά της Βασιλείας του Θεού: εσωτερική γαλήνη, ειρήνη, ελευθερία, δικαιοσύνη, ισότητα, πνευματική πληρότητα, αγαπητικές σχέσεις, απελευθέρωση από το κακό, το θάνατο, τη φθορά.

Όπως πάντοτε έτσι και στην εποχή μας το μήνυμα για τη Βασιλεία του Θεού, ως προσφορά και ως κάλεσμα, απευθύνεται προς κάθε άνθρωπο για μελέτη, για αυτοκριτική, για τοποθέτηση. Όσοι θέλουν και προσπαθούν γι' αυτό, γνωρίζουν βέβαια τις δυσκολίες, γιατί «διὰ πολλῶν θλίψεων δεῖ ἡμᾶς εἰσελθεῖν εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ» (Πράξ. 14,22), αλλά ο θεμελιωτής και ενσαρκωτής της τους διαβεβαιώνει και τους ενισχύει λέγοντας: «ἰδοὺ γὰρ ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ ἐντὸς ὑμῶν ἐστιν» (Λουκ. 17,21).

• Έχει λοιπόν η Βασιλεία του Θεού αμεσότατη σχέση με τη γη και τους ανθρώπους, με τους πόθους και τα όνειρά τους, με τα προβλήματα και τις ανάγκες τους. Όσοι τη γνώρισαν από πείρα ζωής, ξέρουν ότι είναι μια υπόθεση δυαμική αλλά και συναρπαστική που διεισδύει παντού. Φέρνει κρίση στις κατεστημένες συνθήκες ζωής. Αναποδογυρίζει λαθεμένες εκτιμήσεις και κριτήρια. Ξεσκεπάζει, αμφισβητεί και απομυθεύει ό,τι είναι αρνητικό, αντιανθρώπινο και αντικοινωνικό. Από την άλλη μεριά: φωτίζει, απελευθερώνει, ενώνει και αγιάζει. Κινητοποιεί για τη δημιουργική μετάπλαση των πάντων σε «καινή κτίση», δηλαδή σε καινούργιο και αλλιώτικο κόσμο, μέσα μας και γύρω μας.

• Όσο πιο πολλά γίνονται κατά το νόημα και το πνεύμα της Βασιλείας του Θεού τώρα, τόσο πιο πολύ κερδίζει έδαφος και ρίζες μέσα στις υπάρξεις και παντού στον κόσμο. Από την πραγματικότητά της εκπηγάζουν νέες αλήθειες ζωής, νέες σχέσεις, νέοι οραματισμοί, νέοι τρόποι πίστης, ελπίδας, αγάπης και στράτευσης. Οι άνθρωποι που τη ζουν έχουν γαλήνη, νηφαλιότητα, βεβαιότητα, αισιοδοξία, αλλά και θάρρος και αγωνιστικότητα.

Τελικά, η Βασιλεία του Θεού είναι όχι μόνον όραμα αλλιώτικης ζωής, αλλά και ψηλαφητή πραγματικότητα και βέβαιη ελπίδα για όλους τους ανθρώπους, τις κοινωνίες και τους λαούς. Το πλήρωμά της, όταν θα φανερωθεί μετά το τέλος της ιστορίας σε όλο το βάθος και την έκτασή του, θα ξεπεράσει κάθε όραμα, κάθε προσδοκία και φαντασία, σύμφωνα με τη βιβλική πίστη που λέει «Αλλά καθώς είναι γραμμένο: Αυτά που οφθαλμός δεν είδε και αυτί δεν άκουσε και σε καρδιά ανθρώπου δεν ανέβηκαν, αυτά ετοίμασε ο Θεός για όσους τον αγαπούν» (Α' Κορ. 2,9).