ΘΕΟΤΟΚΟΣ ΜΑΡΙΑ - ΠΑΝΑΓΙΑ

 ΠΑΝΑΓΙΑ Η ΓΙΑΤΡΙΣΣΑ 

(ΤΑΫΓΕΤΟΣ)

 

Το ιστορικό της Παναγίας της Γιάτρισσας στον Ταΰγετο

 

I.M. Παναγία η Γιάτρισσα

Η Ιερά Μονή της Παναγίας της Γιάτρισσας είναι κτισμένη στην κορυφογραμμή του Ταϋγέτου σε υψόμετρο 1000μ. στα σύνορα των νομών Λακωνίας και Μεσσηνίας. Ανήκει στην Ιερά Μητρόπολη Γυθείου, Οιτύλου και πάσης Μάνης και είναι αφιερωμένη στη Γένεση της Παναγίας που γιορτάζεται στις 8 Σεπτεμβρίου.

 

Το πότε ακριβώς ιδρύθηκε η Μονή της Γιάτρισσας στον Ταΰγετο δεν είναι ιστορικά επιβεβαιωμένο. Σύμφωνα με τον Αρχιμανδρίτη Σωφρόνιο Σαραντόπουλο, Ηγούμενο της Μονής, στα προχριστιανικά χρόνια στο ίδιο σημείο ήταν η θέση ναού αφιερωμένου στην θεά Αθηνά (πιθανόν και αυτή ονομαζόμενη Γιάτρισσα).
Κάποια στιγμή λοιπόν σε αυτή την θέση χτίστηκε ναός αφιερωμένος στην Παναγία.  Η μετατροπή του ναού από παγανιστικό σε χριστιανικό συντελέστηκε αρχικά το 382μ.Χ. όταν ένας από τους ιερείς του Ναού της Αθηνάς ονόματι Βρασίδας πηγαίνοντας στην Πάτρα στην οποία ο Χριστιανισμός αναπτυσσόταν κατά την συγκεκριμένη περίοδο, ασπάστηκε την νέα θρησκεία, μετονομάστηκε σε Βιτάλιο, και επιστρέφοντας προσυλήτισε τους υπόλοιπους ιερείς στον Χριστιανισμό μετατρέποντας τον ναό από της Αθηνάς στο "Γενέσιο της Θεοτόκου" ανεγείροντας εκεί και πόλη, όπως παρατηρούνται λείψανα αρχαίων οικοδομών σε έκταση περίπου διακοσίων στρεμμάτων.

Άλλη εκδοχή που δίνει ο Μητροπολίτης Γυθείου και Οιτύλου Σωτήριος μεταφέρει την ίδρυση της μονής ως Χριστιανικής περίπου 600 χρόνια αργότερα, πιθανολογώντας ως ιδρυτή της τον Όσιο Νίκωνα ο οποίος ίδρυσε πολλούς Ναούς στην περιοχή του Ταϋγέτου και της Λακαιδέμωνος. Εκτός της Μονής στην περιοχή κτίστηκε ολόκληρο συγκρότημα μοναστηριού, γι' αυτό και η περιοχή ήταν γνωστή ως "Καλογερικά".


Ο Ναός ερήμωσε για αρκετά χρόνια, λόγω πολέμων, επιθέσεων πειρατών κλπ., έως και το 1632 περίπου, όταν ο Κυριακούλης Ηλιαφέντης, από πλούσια οικογένεια της Καστάνιας Λακωνίας, και η γυναίκα του Μαρία, 56 ετών και οι δύο, αποφάσισαν να μονάσουν για να αποφύγουν την κατακραυγή όντας άτεκνοι (αποτελούσε όνειδος εκείνη την εποχή, ιδίως για την γυναίκα), και να φτιάξουν μονή και κελιά στα ερείπια του Αρχαίου Ναού. Σύμφωνα μάλιστα με τον θρύλο η Μαρία Ηλιαφέντη έμεινε έγκυος την αμέσως επόμενη χρονιά από την οικοδόμηση του Ναού ενώ γέννησε και δεύτερο παιδί ένα χρόνο αργότερα.
 

 

Η ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΤΗΣ ΓΙΑΤΡΙΣΣΑΣ ΣΤΟΝ ΤΑΫΓΕΤΟ

ΚΑΙ Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΗΛΙΑ ΠΑΝΑΓΟΥΛΑΚΟΥ

 

Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΗΛΙΑ ΠΑΝΑΓΟΥΛΑΚΟΥ 
 

Παναγία η Γιάτρισσα

Το ονομάζουν “Γιάτρισσα” το Μοναστήρι της Παναγίας γιατί έχει πολλή σχέση με αρρώστους. Πολλά χρόνια το επισκέπτονται άρρωστοι ή συγγενείς ασθενών από κάθε γωνιά της Ελλάδος. Για τους ασθενείς και τους συγγενείς τους ήταν το κέντρο της ελπίδας και της ενισχύσεως. Προσέτρεχαν στο ναό της. Γονάτιζαν μπρος στην Εικόνα της Παναγίας. Την παρακαλούσαν, με δάκρυα. Την καθικέτευαν, με παρακλήσεις και προσευχές, για την αποκατάσταση της κλονισμένης υγείας τους. Στο Μοναστήρι έψαλλαν οι άρρωστοι στη “Γιάτρισσα”: “Από των πολλών μου αμαρτιών, ασθενεί το σώμα, ασθενεί μου και η ψυχή προς σε καταφεύγω, την Κεχαριτωμένην ελπίς απηλπισμένων, συ μοι βοήθησον”.

 

Πολλοί από τους προστρέχοντες στη “Γιάτρισσα” θεραπεύονταν. Επέστρεφαν στα σπίτια τους και στους συγγενείς τους και διηγούνταν όσα έκανε σ' αυτούς η Υπεραγία Θεοτόκος. Από το δεσμό, λοιπόν, αυτόν πολλών αρρώστων με το Μοναστήρι και τις πολλές ευεργεσίες και ιάσεις που είχαν λάβει διάφοροι από την Παναγία πήρε το όνομα “Γιάτρισσα”.

Η περίπτωση του αειμνήστου Ηλία Παναγουλάκου δεν είναι η μοναδική. Από τις πολλές επιστολές, που κατά διαφόρους καιρούς, έχουν σταλεί και μέχρι σήμερα στέλνονται στο Μοναστήρι από διαφόρους ξενιτεμένους και φυλάσσονται στα αρχεία της Μονής, σαν μία ζωντανή και αδιάψευστη Ιστορία, φαίνεται ο βαθύς και δυνατός δεσμός πολλών χριστιανών με το Μοναστήρι. Σ' αυτές περιγράφουν τη βοήθεια της Παναγίας, σε δύσκολες περιπτώσεις ασθενειών των ιδίων ή συγγενών τους. Τις επιστολές αυτές τις έχουν γράψει με το χέρι και με τις πτωχές ή πλούσιες γραμματικές τους γνώσεις, είναι όμως περίσσευμα της γεμάτης πίστεως καρδιάς τους. Με αυτές στέλνουν την ευγνωμοσύνη τους, τις ευχαριστίες τους και το δώρο τους στην Παναγία.

 Άλλοι από τους ξενιτεμένους στέλνουν επιστολές και παρακαλούν να γίνει μια παράκληση στην Εικόνα της Παναγίας ή μια λειτουργία ή να αναφθεί μια λαμπάδα στη “Χάρη της”. Όλα αυτά για κάποιον άρρωστο, για κάποια δυσκολία που περνούν ή στενοχώρια που δοκιμάζουν. Πολλοί απ’ αυτούς μάλιστα δεν έχουν ποτέ επισκεφθεί το Μοναστήρι. Απλώς έχουν ακούσει διηγήσεις άλλων γι' αυτό. Έχουν γραφεί από ψυχές πονεμένες σε στιγμές πόνου, που καίεται η καρδιά και ζητάει τη δροσιά από τον Ιησού και την Παναγία Μητέρα του.

 

Το ιερότερο τμήμα του Μοναστηριού της “Γιάτρισσας” και ο ανεκτίμητος θησαυρός του είναι η Ιερή Εικόνα της Παναγίας. Είναι μικρή σε μέγεθος, 51Χ35 πόντους και παλαιά, όπως δείχνει η σημερινή της κατάσταση. Είναι αγιογραφημένη, επάνω σε σκληρό ξύλο από καστανιά, η ωραία σκηνή της Γεννήσεως της Θεοτόκου. Ολόκληρη η Εικόνα είναι καλυμμένη με φύλλο από ασήμι. Έχει επενδυθεί με ασήμι ολόκληρη η μπροστινή επιφάνειά της και φαίνονται μόνο τα Πρόσωπα των Θεοπατόρων, Ιωακείμ και Άννης, του Βρέφους Μαριάμ και τριών άλλων γυναικών.

Η επένδυση της Εικόνας, με ασήμι, έγινε πριν από εκατό τριάντα περίπου χρόνια, το 1863, από τον Ηλία Παναγουλάκο, από το Γύθειο, καθώς μαρτυρείται τούτο από την επιγραφή, που σώζεται στο κάτω μέρος της Εικόνας: «ΔΙΑ ΣΙΝΔΡΟΜΗΣ ΙΛΙΑΣ ΠΑΝΑΓΟΥΛΑΚΟΣ ΚΕ ΔΙΑ ΧΙΡΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΣΠΙΘΑΚΗ 1863 ΚΥΘΗΕ».

 

Η αιτία για την οποία ο Ηλίας Παναγουλάκος έκανε τη δωρεά αυτή στην Εικόνα της “Γιάτρισσας” είναι ότι είχε προσβληθεί από την τρομερή, για την εποχή του, ασθένεια της φυματίωσης. Κατέφυγε αμέσως στους καλύτερους γιατρούς της Αθήνας. Αυτοί όταν διαπίστωσαν την αρρώστια, του συνέστησαν να αναχωρήσει για την Ελβετία. Η χώρα αυτή διέθετε τότε τους καλύτερους γιατρούς, τα τελειότερα Σανατόρια και τις πιο ευνοϊκές κλιματολογικές συνθήκες για τους φυματικούς. Υπέδειξαν, λοιπόν, οι γιατροί στον Παναγουλάκο να φύγει σύντομα για την Ελβετία.

 

Αυτός όμως δεν συμμορφώθηκε με τις υποδείξεις των γιατρών του και αντί να αναχωρήσει για την Ελβετία, επέστρεψε στο Γύθειο και ανέβηκε στη “Παναγία τη Γιάτρισσα”. Εκεί παρέμεινε αρκετό χρόνο προσευχόμενος μπροστά στην εικόνα της, κάτω από το απαλό φως των καντηλιών.

Περνούσε τις μέρες του μέσα στην καθαρή ατμόσφαιρα του Ταΰγέτου και κυρίως στο πνευματικό περιβάλλον του Μοναστηριού. Το άφθονο οξυγόνο της πίστεως του γέμιζε, με την προσευχή και τη μελέτη της Αγίας Γραφής, τα στήθια του με ελπίδα και έπαιρνε δύναμη για να νικήσει την αρρώστια. Εδώ είχε συνεχή πνευματική υπερτροφία, με την συμμετοχή στο μυστήριο της θείας Ευχαριστίας. Τέλος η “Γιάτρισσα” του χάρισε το πολύτιμο και πολυπόθητο αγαθό, την υγεία.

 

Όταν και πάλι επισκέφθηκε τους γιατρούς του στην Αθήνα, τον βρήκαν απαλλαγμένο από την φυματίωση. Με πολλή ικανοποίηση τον βεβαίωσαν ότι, κανένα ίχνος της ασθενείας του υπήρχε. Είχε τελείως εξαλειφθεί. Τούτο οφειλόταν κατά τους γιατρούς, στη μετάβασή του στην Ελβετία. (Δε γνώριζαν οι γιατροί, ότι ο ασθενής τους παράκουσε στην εντολή τους και δεν πήγε στην Ελβετία). Η ευχάριστη αυτή διαπίστωση των γιατρών τον έκαμε να δακρύσει και να διηγηθεί στους γιατρούς “τα όσα εποίησε” σ' αυτόν η "Παναγία η Γιάτρισσα".

 

Κατόπιν απ' όλα αυτά ο θεραπευθείς Ηλίας Παναγουλάκος ξαναγύρισε, όπως ο καθαρισμένος από τη λέπρα Σαμαρείτης, στο Μοναστήρι της «Γιάτρισσας», για να ευχαριστήσει την Παναγία. Μέσα στο Ναό ευρεθείς και πάλιν, εμπρός στην Εικόνα της Παναγίας, ψέλλισε τον ύμνο του Μεγάλου Παρακλητικού Κανόνα: «Τι σοι δώρον προσάξω, της ευχαριστίας, ανθ' ώνπερ απήλαυσα, των σων δωρημάτων, και της σης αμετρήτου χρηστότητος; Τοιγαρούν δοξάζω, υμνολογώ και μεγαλύνω, σου την άφατον προς με συμπάθειαν». Εν συνεχεία επήρε τη θαυματουργό Εικόνα της Παναγίας και την επήγε στα Κύθηρα όπου την επένδυσε με καθαρό ασήμι, «εις μνημόσυνον αιώνιον» και απέραντη ευγνωμοσύνη.

Όπως μαρτυρά και η ιστορία του Ηλία Παναγουλάκου, το όνομα «Γιάτρισσα» δόθηκε στο Μοναστήρι αυτό από τα αποτελέσματα των προσευχών πολλών ασθενών και ευλαβών προσκυνητών. Τον καλό γιατρό τον επαινούν και τον διαφημίζουν σαν καλό επιστήμονα, χριστιανό άνθρωπο, σωτήρα των ασθενών, χρυσοχέρη στις επεμβάσεις, οι ασθενείς που θεραπεύτηκαν απ’ αυτόν. Και την Παναγία του Ταϋγέτου την ονόμασαν «Γιάτρισσα» όχι Προεδρικά Διατάγματα, μήτε διαταγές και εντολές «άνωθεν» προερχόμενες αλλά οι χριστιανοί. Οι πολλοί άρρωστοι που εζήτησαν και βρήκαν βοήθεια από την Παναγία στο Μοναστήρι της.