|
|
||||||||||||
|
|
||||||||||||
|
ΠΑΝΑΓΙΑ Η ΓΑΛΑΚΤΟΤΡΟΦΟΥΣΑ |
||||||||||||
|
Ο εικονογραφικός τύπος της Παναγίας της Γαλακτοτροφούσας
Ο εικονιστικός τύπος της Παναγίας της Γαλακτοτροφούσας είναι αξιόλογος, ευρέως γνωστός και λίαν αγαπητός, στην Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία. Ο προικισμένος αγιογράφος που τον δημιούργησε τον εμπνεύστηκε από την ευαγγελική διήγηση της Γέννησης του Χριστού (Ματθ. 2,1-15, Λουκ. 2,1-20), από το ευαγγελικό εδάφιο: «Μακαρία η κοιλία η βαστάσασά σε και μαστοί ους εθήλασας» (Λουκ. 11,27), αλλά και το Πρωτευαγγέλιο του Ιακώβου όπου λέγεται ότι το βρέφος ήλθε και έλαβε μασθόν εκ της μητρός αυτού Μαρίας. Το πρότυπο της Γαλακτοτροφούσας Παναγίας πρωτοεντοπίζεται στις κατακόμβες της Ρώμης τον 2ο αιώνα. Είναι δημιούργημα της προεικονομαχικής περιόδου ενώ από τα τέλη του 13ου αιώνα διαδίδεται ευρύτατα σε βυζαντινίζουσες εικόνες δυτικών εργαστηρίων.
Οι εικόνες της Παναγίας Γαλακτοτροφούσας παρουσιάζουν τη Θεοτόκο να κρατάει στην αγκαλιά της τον νεογέννητο Χριστό και να Τον τρέφει με το γάλα της (να Τον θηλάζει). Για τον λόγο αυτό, οι εικόνες αυτές είναι πολύ αγαπητές στις νέες μητέρες και ιδιαίτερα σε όσες θηλάζουν. Το στήθος τής Παναγίας παρουσιάζεται σαν κολλημένο στον δεξιό της ώμο, ο δε Ιησούς δεν έχει χαρακτηριστικά θηλάζοντος βρέφους, αλλά μικρού παιδιού!
Υπάρχουν παραλλαγές της απεικόνισης της Παναγίας σε αυτόν τον τύπο. Άλλοτε εικονίζεται πρσφέροντας τον αριστερό, συνήθως, μαστό της, άλλοτε τον δεξί της με το δεξί ή το αριστερό χέρι αντίστοιχα. Στις φορητές εικόνες παριστάνεται καθισμένη σε θρόνο. Σπανίως απεικονίζεται κατά τη φυγή στην Αίγυπτο καθισμένη πάνω σε γαϊδουράκι. H πιο πρώιμη απεικόνιση της Παναγίας Γαλακτοτροφούσας είναι ίσως η ανάγλυφη ένθρονη Παναγία Γαλακτοτροφούσα στην εξωτερική επιφάνεια κρατήρα της εποχής του Ουάλεντος (364-378). Έχουμε στην οροφή του ναού των Αγίων Θεοδώρων στην Αίγινα, γνωστού και ως Όμορφη Εκκλησιά, απεικόνιση της Παναγίας Γαλακτοτροφούσας (περίπου 1282). Η Σύναξη της Παναγίας της Γαλακτοτροφούσας εορτάζεται στις 12 Ιανουαρίου και στις 3 Ιουλίου.
Η Παναγία η Γαλακτοτροφούσα του Αγίου Όρους
Η σημαντικότερη απ’ τις υπάρχουσες εικόνες της Παναγίας Γαλακτοτροφούσας βρίσκεται στην Ιερά Μονή Χιλανδαρίου του Αγίου Όρους. Η εικόνα αυτή αγιογραφήθηκε στην Παλαιστίνη και ανήκε αρχικώς στη Λαύρα του Οσίου Σάββα του Ηγιασμένου. Επάνω της είναι γραμμένο το ομοθεματικό της τροπάριο: «Χρυσοπλοκώτατε πύργε και δωδεκάτειχε πόλις, ηλιοστάλακτε θρόνε καθέδρα του βασιλέως, ακατανόητον θαύμα πώς γαλουχείς τον Δεσπότη;» Το ιστορικό αναφέρει ότι πριν πεθάνει ο όσιος Σάββας είπε στους συνασκητές του που ήταν γύρω από το κρεβάτι του, ότι κάποτε θα επισκεφθεί τη Λαύρα κάποιος πρίγκιπας που θα έχει το ίδιο όνομα με αυτόν, δηλαδή θα λέγεται και αυτός Σάββας. Σε αυτόν, έδωσε την εντολή, να του δοθεί λοιπόν η εικόνα της Παναγίας Γαλακτοτροφούσης σαν ευλογία. Το γεγονός αυτό σύμφωνα με την παράδοση, δηλαδή η επίσκεψη του πρίγκιπα στην Λαύρα έγινε τον 13ο αιώνα, όταν τη Λαύρα επισκέφθηκε ο άγιος Σάββας ο Σέρβος, (Αρχιεπίσκοπος Σερβίας), κτήτορας της Ιεράς Μονής Χιλιανδαρίου του Αγίου Όρους. Αυτός μετέφερε την αγία αυτή εικόνα στο Άγιο Όρος, και συγκεκριμένα στη μονή την οποία ο ίδιος ίδρυσε. Εικόνες της Παναγίας της Γαλακτοτροφούσας υπάρχουν και σε άλλα μέρη στην κυρίως Ελλάδα όπως στα Τρίκαλα, στην αγία Κυριακή της Θεσσαλονίκης, στο εκκλησάκι των Αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ, στο χωριό Καψαλιανά στην Κρήτη, στην Λεμεσό της Κύπρου και αλλού.
|
||||||||||||
|
ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑ ΤΗΣ ΓΑΛΑΚΤΟΤΡΟΦΟΥΣΑΣ |
||||||||||||
|
Παναγία η Γαλακτοτροφούσα της Κύπρου
Έξω από το κατεχόμενο χωριό Μάνδρες της επαρχίας Αμμοχώστου, σε ένα φαντασμαγορικό τοπίο, στους πρόποδες της πλαγιάς ενός λόφου, μέσα σε κυπαρίσσια, χαρουπιές, σχοινιές και άλλα δέντρα, υπήρχε εξωκλήσι αφιερωμένο στην Παναγία την Γαλακτοτροφούσα,” Παναγία η Γαλακτινή” όπως ονομαζόταν. Το εξωκλήσι πανηγύριζε 2 Φεβρουάριου (ημέρα της Υπαπαντής), εποχή όπου το εξωκλήσι ήταν βουλιαγμένο μέσα στα ανθισμένα κυκλάμινα που ήταν άφθονα στην περιοχή και στις 8 Σεπτεμβρίου αμέσως μετά το πανηγύρι του χωριού στις 2 Σεπτεμβρίου, του Αγίου Μάμαντος, προστάτη του χωριού μας. Δίπλα από το εξωκλήσι υπήρχε μικρός χείμαρρος, στον οποίο σε μικρό κούφωμα υπήρχαν σταλακτίτες οι οποίοι έσταζαν καθ’ όλη την διάρκεια του έτους. Από εκεί έπαιρναν αγίασμα οι γυναίκες που τύχαινε να μην έχουν γάλα, ή όταν αυτό ήταν λίγο και δεν αρκούσε το παιδί τους. Αφού λοιπόν άναβαν κερί μπρος από το εικόνισμα της Παναγίας, προσεύχονταν, έβαζαν το αγίασμα στα στήθη τους και μέχρι να επιστρέφουν στο χωριό τους τα στήθη τους κυριολεκτικά πλημμύριζαν γάλα. Στο εξωκλήσι έρχονταν συχνά και τουρκάλες από τα κοντινά γύρω χωριά, Άγιο Ιάκωβο, Άγιο Ανδρόνικο, Πλατάνι και Άγιο Γεώργιο.
Ο βλάσφημος αυτοτιμωρείται
Κάποιος άνδρας από το χωριό μας ονόματι Π ‘_ας, χλεύασε τα θαύματα της Παναγίας και ειρωνευόμενος είπε .Να…! Θα βάλω και εγώ από πού λέτε εσείς αγίασμα να δούμε αν θα κατεβάσω γάλα !!! Έτσι και έκανε! Μέχρι όμως να γυρίσει στο χωριό κάπου 1 1/2 χμ. τα στήθη του φούσκωσαν τόσο πολύ, έσταζαν και τον έπιασαν αφόρητοι πόνοι. Έτρεξε λοιπόν και σε ένα άλλο διπλανό χωριό, σε ένα γιατρό, ο οποίος αφού τον εξέτασε τον ερώτησε πως το έπαθε. Εκείνος αφού του διηγήθηκε όλα όσα συνέβησαν, πήρε την αποστομωτική απάντηση που του ταίριαζε. — Εγώ δεν μπορώ να σου κάνω τίποτα. “Εκεί που έφτυσες να πας να γλύψεις”!!! Να πας κακομοίρη μου, να ταπεινωθείς, να ζητήσεις συγχώρεση και να προσευχηθείς να σε συγχωρέσει η Παναγία μπας και γίνεις καλά!!! Χωρίς λοιπόν να χάσει χρόνο, γύρισε στο χωριό και τρέχοντας πήγε στο εξωκλήσι. Γονάτισε μπρος στο εικόνισμα της Παναγίας και σφαδάζοντας από τους πόνους ζήτησε συγχώρηση. Αμέσως άρχισαν να ξεφουσκώνουν τα στήθη του και να υποχωρούν οι πόνοι. Μέχρι να γυρίσει στο χωριό έγινε καλά. Να έχουμε την Βοήθεια Της.
Θετή μητέρα παράγει γάλα!
Άλλο σημαντικό θαύμα ήταν το γεγονός μιας γυναίκας συγχωριανής μας, η οποία πέθανε λίγες μέρες μετά την γέννηση του παιδιού της. Έμεινε έτσι το μικρό αγοράκι ορφανό με την θεία του η οποία δεν είχε άλλο παιδί σε θηλασμό. Σκέφτηκε λοιπόν να ζητήσει την βοήθεια της Παναγίας για να μπορέσει να θηλάσει τον μικρό Δημήτρη, αφού την εποχή εκείνη δεν υπήρχε τεχνητό γάλα. Το θαύμα έγινε και ο τότε μικρός Δημήτρης επιβίωσε. Ζει σήμερα στην Λάρνακα.
Η Παναγία δάκρυσε το 1973
To 1973 τον Σεπτέμβριο, μετά την θεία λειτουργία στο εξωκλήσι της Παναγίας της Γαλακτινής, αφού περιεφέρθει η εικόνα γύρω από την εκκλησία, την τοποθέτησαν σε τρίποδα στην Δυτική πλευρά της εκκλησίας έξω από το ναό για να γίνει παράκληση. Και ενώ γινόταν η παράκληση, παρατήρησα στην εικόνα δυό γραμμές σαν λάδι που γυάλιζε να ξεκινούν από την μέσα γωνιά του δεξιού ματιού και την έξω αριστερή γωνία του αριστερού ματιού Της Παναγίας, όπως ακριβώς είχε γερμένο το κεφάλι στην εικόνα, και κατέβαιναν μέχρι το στήθος Της. Με το πέρας της παράκλησης το ανάφερα στον πατέρα μου ο οποίος το είχε ήδη παρατηρήσει και αυτός και το είπε στο ιερέα του χωριού. Ο μακαριστός ιερέας Παπαδημήτρης Τσαγκάρη, θεώρησε ότι πιθανόν να είναι λάδι από το κανδήλι. Τοποθέτησαν λοιπόν την εικόνα στο εικονοστάσι για να βεβαιωθούν ότι ήταν αδύνατον να είναι λάδι, αφού μπροστά από την εικόνα κρέμονταν 7 ποδιές, αφιερώματα των πιστών γυναικών του χωριού. Ο πατέρας μου τότε είπε στον ιερέα μας. Πάτερ, θα μας πιάσουν οι Τούρκοι, την εκκλησία αυτή θα την χαλάσουν και δεν θα ξαναλειτουργηθεί. Έτσι και έγιναν…!!! Προφητεία;; Την ημέρα εκείνη σκούπισε ο ιερέας την εικόνα με ένα βαμβάκι το οποίο τοποθέτησε πάνω στην αγία τράπεζα. Μετά από μια βδομάδα, όταν πήγε ο νεωκόρος, γέρων Κυριάκος Καραγιάννης, να ανάψει τα κανδήλια, παρατήρησε ότι και πάλιν ήταν δακρυσμένη η εικόνα. Γύρισε λοιπόν στο χωριό κλαίγοντας και λέγοντας… Παναγία μου χωριανοί τι κακό θα μας βρει. Η Παναγία κλαίει πάλαι… (πάλιν)… Πάρα πολλά είναι και άλλα μη διασωζόμενα σε γραπτό λόγο θαύματα της Παναγίας της Γαλακτινής του κατεχόμενου χωριού Μάνδρες Αμμοχώστου.
Το Θαύμα της Παναγίας στο Παλαίκυθρο της Κύπρου
Το Παλαίκυθρο είναι τουρκοκρατούμενο χωριό της επαρχίας Λευκωσίας το οποίο καταλήφθηκε με τη δεύτερη εισβολή των Τούρκων στις 16 Αυγούστου 1974. Πριν την εισβολή στο χωριό κατοικούσαν Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι. Η Γαλακτοτροφούσα βρίσκεται στο κέντρο του χωριού και η εικόνα αυτή της Παναγίας ήταν ιδιαίτερα θαυματουργή σε περιπτώσεις γυναικών που δεν είχαν γάλα να θηλάσουν τα παιδιά τους. Αξιοσημείωτο είναι το θαύμα της Παναγίας σε μια Τουρκάλα η οποία είχε υιοθετήσει ένα βρέφος και όπως ήταν φυσικό αφού δεν είχε προηγηθεί τοκετός, δεν είχε γάλα να το θηλάσει. Παρακάλεσε, τότε, θερμά την Παναγία να αποκτήσει γάλα για να θηλάσει το παιδάκι ώστε να μην πεθάνει από την πείνα αφού τόσο τα έτοιμα γάλατα όσο και οι παιδικές τροφές ήταν ανύπαρκτα εκείνη την εποχή. Η Παναγία εισάκουσε το αίτημα της βραβεύοντας την πίστη και την ανιδιοτελή αγάπη της για το βρέφος. (Μαρτυρία Π. Αναστασίου)
|
||||||||||||
|
Η πηγή αγίασμα της Παναγίας της Γαλακτοτροφούσας στη Μικρά Ασία
Σε ένα ακόμα θαύμα αποκάλυψης ελληνορθόδοξων ιερών τόπων της Μικράς Ασίας έγιναν μάρτυρες οι Τούρκοι, καθώς, όπως αναφέρει σε αποκλειστικό της δημοσίευμα η τουρκική εφημερίδα, Vatan, στα υπόγεια τούνελ που ερευνώνται στην παλιά αγορά της Σμύρνης ανακαλύφθηκε η μυθική, όπως χαρακτηρίστηκε, «πηγή αγίασμα» της Παναγίας της Γαλακτοτροφούσας. Όπως αναφέρει η τουρκική εφημερίδα, ανάμεσα στην παλιά αγορά της Σμύρνης και στο κάστρο του Kadifekale, υπήρχε εδώ και αιώνες ένα σύστημα υπογείων τούνελ που συνδέανε τα δυο αυτά μέρη. Σε ένα από αυτά τα τούνελ και κάτω από ένα σπίτι, βρέθηκε μια πηγή από ένα κανάλι που όπως αναφέρεται πρέπει να είναι η μυθική πηγή της Παναγίας της Γαλακτοτροφούσας. Η πηγή αυτή σύμφωνα με κάποια παράδοση ανέβλυσε το γάλα της Παναγίας και στα μετέπειτα χρόνια δεν άφησε να διψάσουν οι κάτοικοι καθώς πάντα τους προσέφερε το αγιασμένο νερό της. Οι Τούρκοι αρχαιολόγοι που διενεργούν τις ανασκαφές στο σημείο αυτό έχουν μείνει, όπως αναφέρεται, έκπληκτοι από αυτό το υπόγειο σύστημα των τούνελ που βρίσκεται κάτω από την παλιά αγορά της Σμύρνης αλλά και από την διαπίστωση ότι βρεθήκαν μπροστά στην μυθική αυτή πηγή. Ο δήμαρχος του Konak της Σμύρνης, Hakan Tartan, που επισκέφτηκε το μέρος αναφέρει ότι κάτω από ένα gecekondu, δηλαδή μια αυθαίρετη οικία, υπάρχει μια πηγή που σύμφωνα με την παράδοση πρέπει να είναι η μυθική πηγή της Παναγίας Γαλακτοτροφούσας, ένα μέρος με μεγάλη θρησκευτική αξία. Ο δήμαρχος του Konak υποσχέθηκε ότι θα δοθεί μεγάλη μερίμνα στο να μην καταστραφεί το μέρος αυτό της πηγής, ενώ όλη η περιοχή που έχει και αρχαιολογική αξία, θα δοθεί μετά από τις απαραίτητες εργασίες ανακαινίσης για επίσκεψη στο κοινό και στους τουρίστες που θα θελήσουν να επισκεφτούν το μέρος αυτό. Προφανώς η νέα ανακάλυψη αυτή των Τούρκων με ελληνορθόδοξο χαρακτήρα, αναφέρεται σε κάποια πολύ παλιά πηγή-αγίασμα της Παναγίας, με την επωνυμία της Γαλακτοτροφούσας, που ήταν θαμμένη ανά τους αιώνες σε κάποιο υπόγειο τούνελ της παλιάς αγοράς της Σμύρνης στην περιοχή του Basmane.
|
||||||||||||
|
ΥΜΝΟΛΟΓΙΑ |
||||||||||||
|
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος α’. Τῆς
ἐρήμου πολίτης. Κοντάκιον
Ἦχος β’. Τὴν
ἐν πρεσβείαις. Μεγαλυνάριον Γαλακτοτροφούσης τὴν ἱεράν, καὶ σεπτὴν Εἰκόνα, προσκυνήσωμεν ἀδελφοί· χάριν γὰρ βλυσταίνει, ἀρρήτου συμπαθείας, καὶ θάλπει τὰς καρδίας, καὶ τὰς ψυχὰς ἡμῶν.
Θεοτοκίον Φέρεις τον τα πάντα φέροντα, και γαλουχείς τον πάσι τροφήν παρέχοντα μέγα και φρικτόν το υπέρ νου σου μυστήριον, κιβωτέ του σεπτού αγιάσματος, Παρθένε Θεοτόκε όθεν σε πίστει μακαρίζομεν.
Τροπάριο του
Ακάθιστου Ύμνου, Κείμενο Νηδύϊ τὸν Λόγον ὑπεδέξω, τὸν πάντα βαστάζοντα ἐβάστασας· γάλακτι ἐξέθρεψας, νεύματι τὸν τρέφοντα, τὴν οἰκουμένην ἅπασαν, Ἁγνή, ᾧ ψάλλομεν· Τὸν Κύριον ὑμνεῖτε τὰ ἔργα, καὶ ὑπερυψοῦτε εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας. Σε νεοελληνική απόδοση: Στην κοιλιά σου δέχθηκες τον Λόγο, και κράτησες αυτόν που κρατάει τα πάντα. Με το γάλα έθρεψες αυτόν που μ’ ένα του νεύμα τρέφει όλη την οικουμένη. Σ’ αυτόν ψάλλουμε «Τα έργα ας υμνούν τον Κύριο κι ας τον ανυψώνουν σε όλους τους αιώνες». |
||||||||||||
