ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

Η ΠΡΟΣΚΥΝΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΓΩΝ

Η ΠΡΟΣΚΥΝΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΓΩΝ

Η προσκύνηση των μάγων που περιγράφεται στην περικοπή Ματθ. 2,1-13, έγινε στόχος της αρνητικής κριτικής διαφόρων αποθηκευτών, οι οποίοι αμφισβητούν τη διήγηση αυτή. Υπέρ της αξιοπιστίας της διηγήσεως για την προσκύνηση των Μάγων συνηγορεί το γεγονός ότι η διήγηση αυτή αποτελεί μια ενότητα στην οποία είναι φανερός ο ιστορικός χαρακτήρας.

ΠΟΙΟΙ ΗΤΑΝ ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΜΑΓΟΙ

Η λέξη Μάγος, στα σανσκριτικά Maha, χρησιμοποιούνταν για τους σοφούς, τους ιατρούς, τους μελετητές των άστρων, τους ερμηνευτές των ονείρων και τους μορφωμένους των Μήδων, των Περσών, των Χαλδαίων και των Βαβυλωνίων, από τους οποίους προέρχονταν κατά τον Ηρόδοτο (Ιστ. 3,61) οι ιερείς μάντεις, οι οποίοι από παρατηρητήρια των Ναών, στους οποίους ιεράτευαν, παρατηρούσαν τις κινήσεις των ουρανίων σωμάτων. Λόγω των γνώσεών τους είχαν κύρος και επιρροή στους ηγέτες.

Η ιδιαίτερη πατρίδα των Μάγων, που προσκύνησαν το Θειο Βρέφος, δεν αναφέρεται. Απλώς γίνεται αναφορά ότι ήρθαν από την Ανατολή. Η λέξη "Ανατολή" στην Βίβλο σημαίνει α) ολόκληρη την πέρα από του Ιορδάνη περιοχή, β) την απέραντη συριακή και αραβική έρημο, γ) τις περιοχές της Βαβυλωνίας, Ασσυρίας και Περσίας.

Ο Ωριγένης λέει ότι οι Μάγοι προέρχονταν από την Χαλδαία. Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος αναφέρει ως πατρίδα τους την Περσία. Άλλοι αναφέρουν ως προέλευσή τους από την Βαβυλώνα.

Επικρατέστερη είναι η άποψη του αγίου φιλοσόφου και μάρτυρος Ιουστίνου, ο οποίος στο έργο του "Διάλογος πρός Τρύφωνα" πολλές φορές αναφέρει ότι οι Μάγοι προέρχονταν από την Αραβία.

Ανέκαθεν επικράτησε η γνώμη, ότι επειδή τα δώρα τους ήταν τρία θεωρήθηκε ότι και οι Μάγοι ήταν τρεις. Τα ονόματά τους κατά την παράδοση ήταν Βαλτάσαρ, Γασπάρ και Μελχιόρ.

Οι προσκυνητές Μάγοι είχαν έρθει πιθανόν σ' επαφή με τους Ιουδαίους, που υπήρχαν στις χώρες της Ανατολής από τους χρόνους της αιχμαλωσίας και είχαν γνωρίσει την Παλαιά Διαθήκη και τις προφητείες των Ιουδαίων για τον Μεσσία. Ίσως γνώριζαν και την προφητεία του Βαλαάμ, η οποία προέλεγε ότι θα ανατείλει άστρο από τον Ιούδα (Αριθμ. 24,17). Είναι πάντως εκπληκτική η ψυχική αντοχή των Μάγων, οι οποίοι επιχείρησαν ένα τόσο μακρινό και κοπιαστικό ταξίδι, για ν' αναζητήσουν, να βρουν και να  προσκυνήσουν Εκείνον, ο Οποίος ήταν η προσδοκία των εθνών. Και μάλιστα  για κάποια στιγμή έχασαν για λίγο τον ουράνιο οδηγό τους και λίγο αργότερα τον ξαναείδαν.

Σύμφωνα με τη βιβλική διήγηση (Ματθ. 2,1-12) όταν ο Ηρώδης έμαθε για τη Γέννηση του Χριστού ταράχτηκε, κάλεσε τους Μάγους να μάθει περισσότερα, και τους είπε να πάνε στη Βηθλεέμ να ψάξουν για το παιδί και όταν το βρουν να τον ειδοποιήσουν ώστε δήθεν, να πάει και ο ίδιος να το προσκυνήσει. Οι Μάγοι έφυγαν από τον Ηρώδη και το άστρο τους οδήγησε στο σημείο όπου βρισκόταν το παιδί.

Πολλοί νομίζουν ότι η προσκύνηση των Μάγων έγινε το ίδιο βράδυ της Γέννησης. Η αλήθεια είναι ότι εκείνη τη νύχτα απλά έλαβαν το μήνυμα για το γεγονός. Οι ετοιμασίες για το μακρύ ταξίδι χρειάζονταν καιρό. Πολύ πιθανόν οι Μάγοι να είχαν αρκετούς συνοδούς με καμήλες και έφτασαν στην οικία της αγίας οικογένειας τουλάχιστον μετά από 3 μήνες. Από το χωρίο Ματθ. 2,16, έχουμε την πληροφορία ότι ο Ηρώδης διέταξε τη θανάτωση των αρσενικών παιδιών από δύο χρονών και κάτω. Από αυτό μπορούμε να συμπεράνουμε, ότι η προσκύνηση των μάγων έγινε λίγους μήνες αργότερα μετά τη Γέννηση του Σωτήρα.

Όταν οι φωτισμένοι σοφοί της Ανατολής έφτασαν στην οικία της αγίας οικογένειας είδαν το Θείο Βρέφος  και με πίστη και ευλάβεια προσκύνησαν. Πρόσφεραν ως δώρα χρυσό, λιβάνι και σμύρνα. Ο χρυσός είναι το ευγενέστατο μέταλλο, που χρησίμευε, εκτός των άλλων, προς διακόσμηση των ναών, των θυσιαστηρίων, των λατρευτικών αντικειμένων και αμφίων. Το αρωματικό λιβάνι προσφερόταν μέσα σε τόπους λατρείας ως σύμβολο της προσφερόμενης προς τον Θεό ψυχής και προσευχής. Η σμύρνα ήταν το πολύτιμο είδος αρωματικής ρητίνης βαλσαμόδενδρου, που την χρησιμοποιούσαν για ν' αρωματίζουν κεφάλια, χέρια, φορέματα, ιερούς χώρους κ.λπ. Έτσι στα δώρα των Μάγων δόθηκαν οι εξής συμβολισμοί: ο χρυσός ως τιμή στο νέο βασιλιά του κόσμου, το λιβάνι ως Θεό και η σμύρνα σ΄ αυτόν που θα θυσιαζόταν για χάρη των ανθρώπων.

Το βαθύτερο νόημα της προσφοράς των δώρων των ειδωλολατρών Μάγων στον Σωτήρα είναι ότι και ο εθνικός κόσμος, που φωτιζόταν από τις ακτίνες της αληθείας του "σπερματικού Λόγου", προσέφερε τα δώρα του στον Χριστιανισμό. Αν οι ποιμένες, που προσκύνησαν το Βρέφος της Βηθλεέμ ήσαν εκπρόσωποι της ισραηλιτικής πίστεως και της απλοϊκής ευσεβείας, οι Μάγοι εκπροσωπούν τις τάξεις των μορφωμένων του ειδωλολατρικού κόσμου, μέσα στις οποίες ήταν επίσης διάχυτη η προσδοκία του Λυτρωτού.

Κατόπιν, με θεϊκή παρέμβαση  άγγελος εμφανίστηκε σε όνειρο στους μάγους και τους είπε ότι δεν έπρεπε να ξαναγυρίσουν στον Ηρώδη, επειδή το Θείο Βρέφος κινδύνευε, αλλά να φύγουν από άλλο δρόμο για την πατρίδα τους.

Κάποια παράδοση του 11ου αιώνα αναφέρει για λείψανα των Τριών Μάγων, τα οποία από την Αγία Ελένη μετακομίστηκαν στην Κωνσταντινούπολη, τον 4ο επίσης αιώνα στα Μεδιόλανα, το δε 1164 στην Κολωνία, όπου και ανοικοδομήθηκε τον 13ο αιώνα ο και μετέπειτα περίλαμπρος καθεδρικός ναός της πόλεως.

 Η μνήμη του γεγονότος της Προσκυνήσεως των Μάγων, που στους Ορθοδόξους συνδέεται με την εορτή των Χριστουγέννων, στους Δυτικούς εορτάζεται την 6η Ιανουαρίου πανηγυρικώς και δίδει αφορμή προς ανάπτυξη λιτανειών και λαϊκών θρύλων. Χαρακτηριστική επίσης είναι η προβολή τους σε Ανατολή και Δύση από την Χριστιανική Τέχνη.