ΠΑΛΑΙΑ ΔΙΑΘΗΚΗ

ΡΟΒΟΑΜ ΚΑΙ ΙΕΡΟΒΟΑΜ

Η ΔΙΑΣΠΑΣΗ ΤΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

Ο ΙΕΡΟΒΟΑΜ ΚΑΙ Ο ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΑΧΙΑ

Ο προφήτης Αχιά και ο Ιεροβοάμ

Ο Ιεροβοάμ αρχικά ήταν δούλος του Σολομώντα. Όταν ο Σολομών οχύρωσε την Πόλη Δαβίδ, ο Ιεροβοάμ ήταν ένας από τους εργάτες και ήταν πολύ δυνατός. Ο Σολομών είδε, ότι ήταν άνθρωπος των έργων και τον διόρισε επόπτη στα έργα της φυλής Εφραίμ.

Μια μέρα που ο Ιεροβοάμ είχε βγει από την Ιερουσαλήμ, τον συνάντησε στο δρόμο ο προφήτης Αχιά ο Σηλωνίτης. Ο προφήτης Αχιά πήρε το καινούριο ρούχο που φορούσε, το έσχισε σε 12 κομμάτια και είπε στον Ιεροβοάμ να πάρει τα δέκα κομμάτια, γιατί ο Κύριος αποφάσισε, επειδή ο Σολομώντας λάτρεψε άλλες θεότητες, να διασπάσει τη βασιλεία του Σολομώντα και να δώσει στον Ιεροβοάμ την αρχηγία των 10 βόρειων φυλών. Μόνο δύο φυλές θα μείνουν στο Σολομώντα κι αυτό για χάρη του Δαβίδ και της Ιερουσαλήμ, της ιερής πόλης του Θεού. Είπε ακόμη στον Ιεροβοάμ, ότι εάν βαδίσει στο δρόμο του Κυρίου και τηρήσει τις εντολές του, ο Κύριος θα είναι μαζί του και θα στερεώσει τη βασιλεία του.

Όταν ο Σολομών έμαθε για τη συνάντηση αυτή, φοβήθηκε και θέλησε να θανατώσει τον Ιεροβοάμ. Αυτός, όμως, κατέφυγε στον Σισάκ (Σουσακίμ), βασιλιά της Αιγύπτου, κι έμεινε εκεί μέχρι που πέθανε ο Σολομών.

ΡΟΒΟΑΜ ΚΑΙ ΙΕΡΟΒΟΑΜ- Η ΔΙΑΣΠΑΣΗ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

Με το θάνατο του Σολομώντα το 931 π.Χ. και την άνοδο στο θρόνο του γιου του Ροβοάμ τερματίζεται οριστικά και η ύπαρξη ενός ισχυρού και ενωμένου εβραϊκού βασιλείου. Ο Ροβοάμ μετά το θάνατο του πατέρα του  πήγε στη Συχέμ για να ανακηρυχθεί βασιλιάς όλου του Ισραήλ. Οι εκπρόσωποι των δέκα βόρειων φυλών ζήτησαν από το Ροβοάμ, να τους μειώσει τη βαριά φορολογία που τους είχε επιβάλλει ο πατέρας του.

Ο Ροβοάμ, ο οποίος ήταν άνθρωπος χωρίς σύνεση και κρίση, παρά την αντίθετη γνώμη των πρεσβυτέρων, παρασύρθηκε από τη γνώμη των άπειρων αυλικών του και απέρριψε τα αιτήματα των βόρειων φυλών. Τους μίλησε μάλιστα με τρόπο σκληρό και αλαζονικό: «Ο πατέρας μου έβαλε πάνω σας βαρύ ζυγό, αλλά εγώ θα σας τον κάνω ασήκωτο».

Όταν οι Ισραηλίτες του βορρά είδαν ότι ο βασιλιάς δεν τους άκουσε, αποφάσισαν να διακόψουν τις σχέσεις τους με τους απογόνους του Δαβίδ και να μην αναγνωρίσουν τη διαδοχή τους στο βασιλικό θρόνο. Έπειτα ο Ροβοάμ έστειλε για συμβιβασμό προς τις βόρειες φυλές τον Αδωνιράμ, που ήταν ο επόπτης των φόρων, τον οποίο οι Ισραηλίτες του βορρά τον λιθοβόλησαν και τον σκότωσαν. Μετά απ' αυτό, ο Ροβοάμ ανέβηκε στην άμαξά του κι έφυγε εσπευσμένα για την Ιερουσαλήμ.

Έτσι οι φυλές του βορείου Ισραήλ αποσχίστηκαν από το βασιλικό οίκο του Δαβίδ. Κάλεσαν στη συνέλευσή τους, στη Συχέμ, τον Ιεροβοάμ και τον ανακήρυξαν βασιλιά του Ισραήλ, δηλαδή των δέκα βόρειων φυλών. Κανένας δεν ακολούθησε τους απογόνους του Δαβίδ, παρά μόνο οι φυλές του Ιούδα και του Βενιαμίν.

Τα βασίλεια της Παλαιστίνης

Έτσι το βασίλειο χωρίστηκε στα δύο. Στο Βόρειο, που περιλάμβανε τις δέκα βόρειες φυλές και ονομάστηκε Βασίλειο του Ισραήλ, με βασιλιά τον Ιεροβοάμ Α' και πρωτεύουσα τη Συχέμ και αργότερα τη Σαμάρεια. Και στο Νότιο, που περιλάμβανε τις δύο φυλές, Ιούδα και Βενιαμίν, και ονομάστηκε Βασίλειο του Ιούδα, με βασιλιά το γιο του Σολομώντα Ροβοάμ και πρωτεύουσα την Ιερουσαλήμ.

Η ιστορία της περιόδου αυτής αρχίζει και για τα δύο βασίλεια από τη διάσπαση του ενιαίου βασιλείου το 930 π.Χ. και τερματίζεται για το βασίλειο του Ισραήλ, αν και μεγαλύτερο και ισχυρότερο, με την κατάλυσή του από τον Ασσύριο μονάρχη Σαργών Β' το 722 π.Χ. και για το Βασίλειο του Ιούδα με την κατάληψη και καταστροφή της Ιερουσαλήμ απ' το Βαβυλώνιο ηγεμόνα Ναβουχοδονόσορα Β' το 587 π.Χ. Έτσι το Βόρειο βασίλειο επέζησε διακόσια περίπου χρόνια και το Νότιο περίπου τριακόσια πενήντα.

Ύστερα από την απόσχιση των βόρειων φυλών, ο Ροβοάμ συγκέντρωσε από τις φυλές Ιούδα και Βενιαμίν 180.000 άνδρες, για να πολεμήσει με τις βόρειες φυλές και να τους υποτάξει στη βασιλεία του. Όμως με παρέμβαση του προφήτη Σαμαΐα, ύστερα από εντολή του Κυρίου, ο εμφύλιος ματαιώθηκε.

ΟΙ ΟΔΥΝΗΡΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΔΙΑΣΠΑΣΗΣ

Η βαθύτερη αιτία που οδήγησε το μεγάλο και ενιαίο βασίλειο στη διάσπαση ήταν η αμέλεια των Ισραηλιτών να μείνουν πιστοί, στη συμφωνία που είχαν κάνει με το Θεό. Η υπόσχεση που του είχαν δώσει ότι θα τηρούσαν το θέλημά του, δεν τηρήθηκε. Έτσι, τα φαινόμενα κατάχρησης εξουσίας και οι κακές επιλογές ταλαιπωρούσαν το λαό.

Η επαφή και η συνεργασία με τους ειδωλολατρικούς λαούς έβαλε στη ζωή των Ισραηλιτών θεότητες, ήθη και συνήθειες εντελώς ξένες προς τη δική τους παράδοση. Η ανάμιξη στοιχείων από διαφορετικές λατρείες και παραδόσεις λέγεται θρησκευτικός συγκρητισμός και είναι αποτέλεσμα ανασφάλειας, σύγχυσης και ολιγοπιστίας. Φυσική συνέπεια του θρησκευτικού συγκρητισμού ήταν η ηθική κατάπτωση. Διαφθορά και διχόνοια, κλοπές, φόνοι, ψευδορκίες, εκμετάλλευση και καταπίεση των φτωχών και αδυνάτων έγιναν καθημερινά φαινόμενα και στα δύο βασίλεια και υπήρξαν επακόλουθα του θρησκευτικού αποχρωματισμού.

Το Βασίλειο του Ισραήλ αποκομμένο πολιτικά και θρησκευτικά από το εθνικό κέντρο, την Ιερουσαλήμ, μετέπεσε στην ειδωλολατρία, στην οποία τον οδήγησαν, οι βασιλείς του. Για το λόγο αυτό κανένας βασιλιάς του Ισραήλ δεν επαινείται για τα έργα του, αλλά αντίθετα όλοι κατακρίνονται, γιατί έπραξαν αντίθετα με το θέλημα του Κυρίου.

Πάνω στην ίδια περίπου γραμμή ήταν και η ιστορία του Βασιλείου του Ιούδα. Οι πόλεμοι ήταν συνεχείς, η αποστασία γενική, η βασιλεία κληρονομική, το προφητικό κήρυγμα ελεγκτικό κλπ. Από τους βασιλείς του Ιούδα μόνο οι Εζεκίας και Ιωσίας εγκωμιάζονται για την προσπάθειά τους να προχωρήσουν σε θρησκευτική μεταρρύθμιση και να απαλλάξουν τη λατρεία από ξένα στοιχεία.

Ως συνέπεια της διάσπασης συχνοί ήταν οι εμφύλιοι πόλεμοι ανάμεσα στο Βόρειο και το Νότιο Βασίλειο για το ποιος θα υπερισχύσει. Οι εχθροί των Ισραηλιτών εκμεταλλεύονταν αυτή τη διχόνοια και γίνονταν απειλητικότεροι. Οι βασιλείς, για να αντιμετωπίσουν τους κινδύνους, συμμαχούσαν με άλλους ειδωλολατρικούς λαούς. Για να πετύχουν μάλιστα την υποστήριξή τους έφταναν να προσκυνούν και τους θεούς τους.

Σε επίπεδο πολιτικό, κυριαρχούν οι δολοπλοκίες, οι δολοφονίες, οι συνεχείς αλλαγές στο βασιλικό θρόνο. Δυστυχώς για τον Ισραήλ, βασιλείς σαν τον Δαβίδ και το Σολομώντα δε θα ξαναφανούν.

Εκτός από μικρές περιόδους ακμής και ηρεμίας οι ταραχές ήταν μεγάλες και συχνές, ιδιαίτερα στο Βόρειο Βασίλειο. Είναι χαρακτηριστικό ότι από τους δεκαεννιά συνολικά βασιλείς του Ισραήλ οι οκτώ έπεσαν θύματα πολιτικών δολοφονιών.

Όλα αυτά είχαν σαν αποτέλεσμα την σταδιακή εξασθένηση των δύο Βασιλείων και τελικά το βόρειο υπέκυψε στους Ασσύριους, το 722 π.Χ. και το νότιο στους Βαβυλώνιους το 587 π.Χ.

ΠΟΙΟΙ ΗΤΑΝ ΟΙ ΙΣΧΥΡΟΙ ΛΑΟΙ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ

Τον 8ο και 7ο αιώνα π.Χ. οι Ασσύριοι ήταν η μεγαλύτερη δύναμη στη Μέση Ανατολή. Είχαν επεκταθεί μέχρι τα παράλια της Μεσογείου, φτάνοντας να απειλήσουν ακόμη και την Αίγυπτο. Τα μικρά κράτη της Συρίας και της Παλαιστίνης προκειμένου να προστατευτούν από την ασσυριακή απειλή συχνά συμμαχούσαν μεταξύ τους. Όμως, από τα μέσα του 7ου αιώνα π.Χ. η τεράστια δύναμη της Ασσυριακής αυτοκρατορίας άρχισε να κλονίζεται, καθώς άλλοι λαοί αναδείχτηκαν πρωταγωνιστές στην περιοχή. Ήταν οι Βαβυλώνιοι και λίγο αργότερα οι Μήδοι. Τα χρόνια που ακολούθησαν ήταν δύσκολα για όλους τους μικρούς λαούς της Μέσης Ανατολής. Αυτό ίσχυε ιδιαίτερα για την Παλαιστίνη, εξαιτίας της σημαντικής θέσης της. Κάθε ισχυρός λαός ήθελε να την κατακτήσει.

ΟΙ ΠΡΟΦΗΤΕΣ, ΟΙ ΜΕΓΑΛΟΙ ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ

Παρά το γεγονός ότι η περίοδος από τη διάσπαση του βασιλείου μέχρι την πτώση της Ιερουσαλήμ είναι εποχή κρίσης και παρακμής για τους Ισραηλίτες, η αγάπη του Θεού δεν τους εγκατέλειψε. Μέσα στην κρισιμότητα των καιρών ανέδειξε τους Προφήτες, οι οποίοι ανέλαβαν να καλέσουν το λαό σε μετάνοια και ορθή σχέση με το Θεό. Για τη διδασκαλία και το έργο τους μαθαίνουμε από τα βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης που φέρουν το όνομά τους.