ΠΑΛΑΙΑ ΔΙΑΘΗΚΗ

Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΑΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ

ΚΕΙΜΕΝΟ

«Η χώρα που σας φέρνει ο Κύριος, ο Θεός σας, είναι χώρα εύφορη, με ποτάμια, με πηγές και υπόγεια νερά, που αναβλύζουν από κοιλάδες και βουνά· είναι χώρα με άφθονα σιτάρια και κριθάρια, με αμπέλια, συκιές και ροδιές, ελιές και μέλι. Σ' εκείνη τη χώρα, δεν θα υπάρχει φτώχεια και δε θα έχετε τίποτε να στερηθείτε. Οι βράχοι της έχουν σίδερο και από τα βουνά της θα βγάζετε χαλκό· θα φάτε και θα χορτάσετε, θα χτίσετε ωραία σπίτια.... Προσέξτε όμως τότε να μην υπερηφανευτείτε, μήπως σκεφτείτε πως η δική σας υπεροχή και η δύναμή σας έφερε όλον αυτό τον πλούτο. Να θυμάστε τον Κύριο, το Θεό σας, γιατί αυτός σας δίνει τη δύναμη να αποκτάτε τον πλούτο. Έτσι επιβεβαιώνει ότι ακόμη μέχρι σήμερα είναι πιστός στη διαθήκη του, που την υποσχέθηκε με όρκο στους προγόνους σας».

ΔΕΥΤΕΡΟΝΟΜΙΟ 8.7-9, 12,14,17,18

Η ΜΕΣΗ ΑΝΑΤΟΛΗ

Η Μέση Ανατολή στην αρχαιότητα

Τα γεγονότα της Παλαιάς Διαθήκης εκτυλίσσονται στην περιοχή που ονομάζεται Μέση Ανατολή. Οι χώρες που βρίσκονται σήμερα εκεί είναι το Ιράκ, το Ιράν, η Συρία, ο Λίβανος, το Ισραήλ, η Ιορδανία, η Σαουδική Αραβία και η Αίγυπτος. Τα ποτάμια, ο Τίγρης και ο Ευφράτης, χάριζαν ευφορία στην περιοχή. Σ’ αυτή την εύφορη περιοχή δημιουργήθηκαν οι πρώτοι οικισμοί, επινοήθηκε η γραφή και ο τροχός και άνθισαν μερικοί από τους σπουδαιότερους πολιτισμούς του κόσμου.

Η ΓΗ ΧΑΝΑΑΝ, Η ΓΗ ΤΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΙΑΣ

Η Παλαιστίνη είναι χώρα της Ανατολικής Μεσογείου. Αρχικά ονομαζόταν Γη Χαναάν και βρίσκεται στο μέσο μιας εύφορης πεδιάδας. Η Γη Χαναάν είναι η χώρα που ο Θεός υποσχέθηκε στο λαό του. Γι’ αυτό και ονομάστηκε Γη της Επαγγελίας (χώρα της υπόσχεσης), όπως επίσης και Γη Ισραήλ (χώρα των Ισραηλιτών). Είναι η γη στην οποία διαδραματίστηκαν τα περισσότερα γεγονότα της Παλαιάς, αλλά και της Καινής Διαθήκης. Στα βιβλία της Αγίας Γραφής συναντούμε πολλά ονόματα περιοχών αυτής της χώρας.

Έχει έκταση όση περίπου η Πελοπόννησος και δυτικά βρέχεται από τη Μεσόγειο θάλασσα. Η λέξη Παλαιστίνη προέρχεται από την εβραϊκή λέξη Φιλισταία, δηλαδή την παραθαλάσσια πεδινή περιοχή, στην οποία από το τέλος του 13ου αιώνα π.Χ. εγκαταστάθηκαν οι Φιλισταίοι.

Η ΥΠΟΣΧΕΣΗ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΣΤΟΝ ΑΒΡΑΑΜ

Στον Αβραάμ και τους απογόνους του, ο Θεός είχε υποσχεθεί ένα μόνιμο τόπο διαμονής. Αυτό θα ήταν μεγάλη αλλαγή για ένα λαό, ο οποίος βρισκόταν σε διαρκή μετακίνηση για τις ανάγκες των κοπαδιών του σε τροφή και νερό. Η υπόσχεση του Θεού εκπληρώθηκε και ο ισραηλιτικός λαός, μετά από μακροχρόνιες περιπέτειες, εγκαταστάθηκε σε μια θαυμάσια χώρα, τη Γη της Επαγγελίας (υπόσχεσης), την Παλαιστίνη.

Η χώρα αυτή και τα αγαθά της θα θυμίζουν διαρκώς στον Ισραήλ την αγάπη και την πιστότητα του Θεού, στις οποίες θα πρέπει να ανταποκριθεί με ευγνωμοσύνη και υπακοή, χωρίς υπερηφάνεια. Η ασφάλεια της μόνιμης διαμονής, ο πλούτος και η ιδιοκτησία δεν πρέπει να τον κάνουν να ξεχάσει το Θεό και την συμφωνία μαζί του. Γιατί στις πόλεις και στα χωριά, στα βουνά και στους λόφους, στα ποτάμια, στις λίμνες, στα πηγάδια και στους κάμπους της, ο Θεός θα φανερώνεται και θα τους βεβαιώνει για την αμετάκλητη απόφασή του να επιστρέψει ο άνθρωπος ξανά κοντά του. Οι τόποι της ιδιαίτερης αυτής γωνιάς θα γίνουν και θα παραμείνουν για πάντα "οι Άγιοι Τόποι" από όπου ξεκίνησε η σωτηρία, για να απλωθεί σ' ολόκληρη τη γη και την ανθρωπότητα.

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ

Χάρτης της Παλαιστίνης

Η Παλαιστίνη διαιρείται σε τρεις περιοχές, α) τη Γαλιλαία στο βορρά, β)  την Ιουδαία στο νότο  και γ) τη Σαμάρεια στο κέντρο.

Μορφολογικά διαιρείται σε τέσσερις περιοχές,  που   εκτείνονται από βορρά προς νότο, σαν μακρόστενες λωρίδες γης:

α) Στην παραθαλάσσια λωρίδα, που είναι πεδινή και εύφορη με κλίμα μεσογειακό.

β) Στην ορεινή λωρίδα, που περιλαμβάνει κυρίως βουνά, μεταξύ των οποίων είναι τα όρη Θαβώρ και Γαριζίν.

γ) Στην κοιλάδα του Ιορδάνη ποταμού, ο οποίος πηγάζει από το όρος Ερμών του Λιβάνου, περνάει από τη λίμνη της Γενησαρέτ και χύνεται στη Νεκρά Θάλασσα. Ο Ιορδάνης έχει μήκος 190 χλμ., είναι ορμητικός και αυτό δυσκολεύει την επικοινωνία των περιοχών της ανατολικής και δυτικής όχθης, οι οποίες είναι πολύ εύφορες.

δ) Στη λωρίδα του ανατολικού οροπεδίου, γνωστή και ως συριακή στέπα, του οποίου το βόρειο τμήμα είναι πολύ εύφορο.

ΚΛΙΜΑ ΚΑΙ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ

Η γη της Παλαιστίνης σε μεγάλο ποσοστό είναι άγονη και κατάλληλη μόνο για κτηνοτροφία. Καλλιεργούσαν δημητριακά, στάρι και όσπρια, και μια μεγάλη ποικιλία λαχανικών που αποτελούσαν και τη βάση της διατροφής τους. Η αλιεία κατείχε ξεχωριστή θέση στην οικονομία και στη διατροφή του ισραηλιτικού λαού.

Η Νεκρά Θάλασσα αποτελεί ένα μοναδικό φαινόμενο. Έχει μεγάλη περιεκτικότητα σε αλάτι και γι’ αυτό δεν υπάρχει πλούσια βλάστηση και πουλιά στις όχθες της ούτε ζουν ψάρια στα νερά της.

Επειδή η χώρα βρίσκεται ανάμεσα στην έρημο και στη θάλασσα, το κλίμα της παρουσιάζει εντυπωσιακές διαφορές από λωρίδα σε λωρίδα και από τόπο σε τόπο. Έτσι, αλλού βρέχει συχνά κι ευνοούνται οι καλλιέργειες. Αλλού πάλι οι βροχές είναι σπάνιες κι επικρατεί ξηρασία. Εξαιτίας της οι άνθρωποι της Παλαιάς Διαθήκης συχνά υπέφεραν από πείνα. Παρ' όλα αυτά η Παλαιστίνη ήταν πάντα γι’ αυτούς η χώρα όπου ρέει γάλα και μέλι.

Η ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΗ ΓΕΦΥΡΑ ΜΕΓΑΛΩΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΩΝ

Η γεωγραφική θέση της Παλαιστίνης ήταν ιδιαίτερα σημαντική, γιατί ήταν πέρασμα για χώρες και λαούς που ανέπτυξαν μεγάλους πολιτισμούς στην αρχαιότητα. Γι' αυτό το λόγο, παρ' όλη τη μικρή της έκταση, όλοι οι ισχυροί λαοί της περιοχής ήθελαν να κατακτήσουν τη Χαναάν.

Η γόνιμη γη έλκυσε τους Φιλισταίους, ναυτικό λαό που ζούσε από την πειρατεία, και εγκαταστάθηκαν στο νότιο τμήμα της, την πεδιάδα του Σάρωνος, στο τέλος του 13ου αιώνα π.Χ. Από αυτούς πήρε και το όνομα της. Προηγουμένως ονομαζόταν Χαναάν και οι κάτοικοι της, που ανήκαν σε διάφορες εθνότητες, Χαναναίοι.

Αργότερα, οι Φοίνικες, λαός σημιτικός, εγκαταστάθηκαν στο βόρειο τμήμα της Οι Φοίνικες ήταν θαλασσοπόροι και ανέπτυξαν μεγάλη εμπορική και πολιτιστική δραστηριότητα.

Οι Αιγύπτιοι, οι Ασσύριοι, οι Βαβυλώνιοι, πάντοτε ήθελαν να ελέγχουν την περιοχή της Παλαιστίνης για λόγους εμπορικούς και στρατιωτικούς. Οι πόλεις - κράτη της Χαναάν πλήρωναν φόρο υποτέλειας στους Αιγυπτίους. Τον 8ο αιώνα κατέκτησαν την Παλαιστίνη οι Ασσύριοι και στις αρχές του 6ου αιώνα οι Βαβυλώνιοι, οι οποίοι όχι μόνο κυρίευσαν την Ιερουσαλήμ, αλλά και πήραν χιλιάδες αιχμαλώτους στη Βαβυλώνα.

Τότε έκανε την εμφάνιση της στην περιοχή μια νέα μεγάλη δύναμη, οι Πέρσες, που είχαν εντυπωσιακό πολιτισμό. Αυτοί επέβαλαν την κυριαρχία τους για δύο περίπου αιώνες. Το 332 π.Χ. η Παλαιστίνη υποτάσσεται στο Μέγα Αλέξανδρο και τον 1ο π.Χ. αιώνα στους Ρωμαίους.

Οι συνεχείς κατακτήσεις δεν επέτρεψαν στον ισραηλιτικό λαό να έχει ομαλό πολιτικό βίο και να αναπτύξει τον πολιτισμό του. Προικισμένος όμως με εντυπωσιακή αντοχή, κατόρθωσε να διατηρήσει την ενότητα και την ταυτότητά του. Αυτό βέβαια δε σημαίνει ότι δεν δέχτηκε επιδράσεις από τους άλλους λαούς.

Εξαιτίας της πολυτάραχης αυτής ιστορίας, περίπου τέσσερα εκατομμύρια Ισραηλιτών κατά την εποχή της Καινής Διαθήκης βρίσκονταν στη διασπορά, δηλαδή σε όλα τα μέρη της γης, ενώ οι μόνιμοι κάτοικοι της Παλαιστίνης ήταν περίπου τρία εκατομμύρια.

Η ιστορία του ισραηλιτικού λαού χαρακτηρίζεται ως θεοκεντρική γιατί αναφέρεται στη σχέση του με το Θεό. Έτσι, μπορούμε να καταλάβουμε γιατί η κοινωνική οργάνωση του λαού αυτού είναι θεοκρατική και γιατί η Παλαιά Διαθήκη αποτέλεσε τη βάση της πολιτειακής δομής και λειτουργίας.