|
|
||||||||||||
|
|
||||||||||||
|
Η ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΣΩΝΥΜΙΩΝ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟY ΕΝΟΤΗΤΑ Δ' - (Ζ-Ι) |
||||||||||||
|
Η ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΣΩΝΥΜΙΩΝ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ
Αμέτρητες είναι οι προσωνυμίες που έχει δώσει ο λαός μας
στην Υπεραγία Θεοτόκο. Είναι τα πολύτιμα μαργαριτάρια που έχει αφιερώσει ο
πιστός και ευσεβής λαός μας στην Αγία και σεπτή μορφή Της. Όλες αυτές οι
προσωνυμίες σφυρηλάτησαν μέσα στο χρόνο το περίτεχνο και ακριβό διάδημα που
της αφιέρωσε η ευσέβεια και η αγάπη των πιστών.
Στον ελληνικό λαό η επωνυμία Παναγία έχει καθιερωθεί ως η
συνηθέστερη επίκληση της Θεοτόκου Μαρίας, που καθιερώθηκε από τον 3ο
αιώνα ως την αγιώτατη από όλους τους αγίους.
Οι ύμνοι που της έχουν αφιερώσει οι πιστοί δεν είναι
τίποτε άλλο παρά μια θαυμάσια συλλογή των προσωνυμιών Της. Ο
Ακάθιστος Ύμνος
και οι Παρακλητικοί Κανόνες το επιβεβαιώνουν. Οι θεολογικές και λαϊκές
προσωνυμίες Της συναγωνίζονται στην ομορφιά του λόγου, στο βάθος των εννοιών
και η μια συμπληρώνει την άλλη. Και όλες μαζί, λόγιες και λαϊκές,
προσφέρονται στη χάρη Της ως πολύτιμο περιδέραιο.
Οι προσωνυμίες αυτές, πέρα από ποιητικές εκφράσεις και
επικλήσεις των πιστών προς την Παναγία μας, δηλώνουν ιδιότητες και χαρακτηρισμούς
της Θεοτόκου, τόπον προέλευσης ή ευρέσεως της θαυματουργού εικόνας, γιορτή
και αλλά πολλά. Έτσι έχουμε προσωνυμίες της Θεοτόκου που δηλώνουν τόπο, φυτά
ή άνθη, θαυματουργικό τρόπο φανέρωσης, τον κτήτορα ή ένα χαρακτηριστικό
γνώρισμα της εικόνας κ.ά. Είναι αδύνατο να αναφερθούν όλες οι προσωνυμίες της Θεοτόκου σε λίγες σελίδες. Η απλή αναγραφή τους θα απαιτούσε πολυσέλιδο βιβλίο. Γι' αυτό σ’ αυτές που ακολουθούν αναφέρονται μόνο οι γνωστότερες από αυτές με σύντομη αναφορά στο ιστορικό τους.
|
||||||||||||
|
Ζ
Προσφιλής ονομασία της Παναγίας μας. Είναι αυτή που δίνει ζωή,
που παρέχει τη ζωή. Η Θεοτόκος είναι η Πηγή της ζωής. Οι εκκλησίες οι
αφιερωμένες στην Παναγία Ζωοδόχο Πηγή, κτίζονται συνήθως κοντά σε ποταμούς,
λίμνες, πηγές. «Επί τάς πηγάς των υδάτων».
Όπως το νερό ζωογονεί τους ανθρώπους, τα ζώα και τα φυτά έτσι και η
Παναγία μας ζωογονεί πνευματικά τον άνθρωπο. Πολλά θαύματα έχει κάνει η
Παναγία μας με τα αγιασμένα, με τη χάρη Της νερά.
«Ζωοπηγή»
Σημαίνει ότι και η προσωνυμία Ζωοδόχος Πηγή.
|
||||||||||||
|
Θ
«Θαλασσινή»
Λαϊκή προσωνυμία της Θεοτόκου. Την ονομασία αυτή τη χρησιμοποιούν
κυρίως οι θαλασσινοί κάτοικοι της πατρίδας μας. Ονομάζουν την Παναγία μας
έτσι γιατί οι εκκλησιές της είναι κτισμένες κοντά στη θάλασσα. Αυτή την
Παναγία, την Παναγία τη θαλασσινή, επικαλούνται οι μάνες, οι γυναίκες και
οι αδελφές των ναυτικών μας ώστε να έχουν καλά ταξίδια και γαληνεμένες
θάλασσες. «Παναγιά μου θαλασσινή, κάνε να γυρίσει πίσω το παλικάρι μου γερό
και σιδερένιο», εύχεται η μάνα του ναυτικού μπροστά στο Άγιο της εικόνισμα.
Στην Άνδρο υπάρχει ναός της Παναγίας Θαλασσινής πάνω σε βράχο στη θάλασσα.
«Θαλασσώστρα»
Λαϊκή προσωνυμία της Παναγίας μας. Είναι αυτή που σώζει τους
ναυτικούς μας από την τρικυμισμένη και φουρτουνιασμένη θάλασσα. Αυτή που
σώζει τους θαλασσινούς από τα ναυάγια και τους κάθε λογής κινδύνους. Η
ονομασία αυτή είναι προσφιλής στα νησιά μας, αλλά κυρίως στις οικογένειες
των ναυτικών.
«Θαλασσομαχούσα»
Λέγεται και «Θαλασσομάχισσα». Είναι η Παναγία που μάχεται με τα
κύματα και την αφρισμένη θάλασσα και τη δαμάζει, τη γαληνεύει, την ηρεμεί. Οι
ναυτικοί μας στις δύσκολες ώρες του ταξιδιού τους κατεβάζουν, με σχοινί, το
Άγιο της εικόνισμα στην τρικυμισμένη θάλασσα κι' αυτή, σαν έρθει σ' επαφή με
το εικόνισμα της Θεοτόκου, αμέσως γαληνεύει.
«Θεόκτιστη»
Προσωνύμιο της Παναγίας μας, που δηλώνει ότι ο ναός της
κτίστηκε κατά θαυμαστό τρόπο. Ότι τον ναό της τον έκτισε ο Θεός και όχι
ανθρώπινο χέρι.
«Θεομάνα»
Η γλυκύτερη προσωνυμία της Θεοτόκου. Είναι η μάνα του Χριστού,
η μάνα του Θεανθρώπου, η μάνα όλων των ανθρώπων. Σ' αυτή τη Μάνα,
προσφεύγουμε, μικροί και μεγάλοι, στη χαρά και τον πόνο. Είναι η Μάνα μας
που λυτρωτικά στεγνώνει, με το θείο της μαντήλι, τα δάκρυα μας. Η Θεοτόκος,
η Μάνα του Χριστού μας, είναι η κοινή μητέρα όλων μας.
«Θεοσκέπαστη»
Προσωνυμία της Παναγίας μας στην Άνδρο και σε αλλά μέρη της
πατρίδας μας. Η παράδοση στην Άνδρο διηγείται: «Καράβι φορτωμένο ξυλεία
κινδυνεύει στα ανοιχτά έξω από την Άνδρο. Οι καραβοκυραίοι προσεύχονται,
ζητούν την δύναμη για να δαμάσουν τον «Μαινόμενο Λεβιάθαν», και το θαύμα
γίνεται. Η ξυλεία ρίχνεται στη θάλασσα, το πλοίο σώζεται, και τα ξύλα μετά
από λίγο ξεκουράζονται ήσυχα στην άμμο του Παραπορτιού για να σκεπάσουν μετά
την ασκεπή εκκλησία και να την πουν «Θεοσκέπαστη». Είναι η εκκλησία της Παναγίας,
που με θαυματουργικό τρόπο, με την επέμβαση του Θεού, σκεπάστηκε η οροφή
της.
«Θεοτόκος»
Η πιο διαδεδομένη ονομασία της Παναγίας μας. Ο όρος Θεοτόκος
είναι δογματικός και σημαίνει αυτήν που έτεκε τον Θεόν, αυτή που γέννησε το
Θεό, τον Ιησού Χριστό, τον Σωτήρα και Λυτρωτή του κόσμου. 0ι αιρετικοί διδάσκουν ότι η Παναγία
γέννησε τον Χριστό άνθρωπο. Εμείς οι Ορθόδοξοι διακηρύττουμε και ομολογούμε
ότι η Παναγία γέννησε τον θεάνθρωπο Ιησού Χριστό, ο όποιος είναι τέλειος
Θεός και τέλειος άνθρωπος. Εμείς οι ορθόδοξοι ομολογούμε στο σύμβολο της Πίστεως μας, το γνωστό
σε όλους μας «Πιστεύω», «Τον δι' ημάς τους
ανθρώπους και δια την ημετέραν σωτηρίαν κατελθόντα εκ των ουρανών και
σαρκωθέντα εκ Πνεύματος Αγίου και Μαρίας της Παρθένου και ενανθρωπήσαντα».
«Θεραπεία»
Προσωνύμιο της Παναγίας μας, που προήλθε από τον στίχο της
ακολουθίας των Χαιρετισμών «Χαίρε, χρωτός του εμού θεραπεία». Η Παναγία, με
τη χάρη του Θεού που είναι ντυμένη, μας θεραπεύει από κάθε ασθένεια και μας
καθαρίζει με τις αδιάλειπτες προσευχές της «από παντός μολυσμού σαρκός και
πνεύματος».
«Θρηνούσα»
Προσωνύμιο της Παναγίας μας, που προήλθε από τους
εικονογραφικούς τύπους της Σταυρώσεως και του Επιταφίου Θρήνου. Η Παναγία Μητέρα
μας θρηνεί για τον θάνατο του Υιού της. Θρηνεί όμως και για τα πταίσματα
μας.
|
||||||||||||
|
Ι
«Ιαματική»
Προσωνυμία της Παναγίας μας, που της δόθηκε από τους πιστούς εξ
αιτίας των πολλών ιάσεων που έκανε. Είναι γνωστό το τροπάριο του Μικρού Παρακλητικού
Κανόνος: «Ίασαι Αγνή, της ψυχής μου την ασθένεια... ». Λέγεται όμως και
Ιαματική γιατί γέννησε τον Ιατήρα, τον θεραπευτή των ανθρώπων, τον Ιησού
Χριστό. Στον Κανόνα του Ακάθιστου Ύμνου ψάλλουμε· «Ιατήρα, των ανθρώπων ή
κυήσασα, χαίρε θεόνυμφε... ».
Γνωστή προσωνυμία της Παναγίας μας στην Αγία Πόλη Ιερουσαλήμ.
Γι' αυτό και Ιεροσολυμίτισσα. Σκέπει και φρουρεί την Αγία Πόλη, την Σιών,
που είναι η «μήτηρ των Εκκλησιών». Φρουρεί τα πανάγια προσκυνήματα και τους
κατοικούντες σ' αυτήν. Προστατεύει την Αγιοταφική Αδελφότητα.
«Ιεσσαί»
Προσωνυμία της Παναγίας μας που προήλθε από τον γνωστό
εικονογραφικό τύπο «Ρίζα του Ιεσσαί».
|
||||||||||||
|
|
