KAINH ΔΙΑΘΗΚΗ

 

Η ΠΑΛΑΙΑ ΔΙΑΘΗΚΗ ΩΣ "ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΣ ΕΙΣ ΧΡΙΣΤΟΝ"

 

Η Παλαιά Διαθήκη ως "Παιδαγωγός εις Χριστόν" (Γαλ. 3,24)

 

Κεντρική γραμμή της Παλαιάς Διαθήκης είναι η προετοιμασία της ανθρωπότητας να δεχτεί το Λυτρωτή του κόσμου, τον Υϊό και Λόγο του Θεού. Ο Πανάγαθος Δημιουργός, διώχνοντας τους πρωτόπλαστους από τον Παράδεισο εξαιτίας της παρακοής τους, αποφάσισε ταυτόχρονα να στείλει το Μονογενή Του Υϊό, το Μεσαία, για να ξαναφέρει τον άνθρωπο στον Παράδεισο. Την απόφασή Του μάλιστα αυτή ανακοίνωσε και στους πρωτόπλαστους (Πρωτευαγγέλιο), αλλά και σε πολλούς ευσεβείς άντρες της ιστορίας αργότερα.

Για να προετοιμάσει όμως θρησκευτικά και ηθικά την ανθρωπότητα ώστε να δεχτεί το Λυτρωτή, ο Θεός διάλεξε τον εβραϊκό λαό. Με τις αποκαλύψεις και τις θαυματουργικές επεμβάσεις Του, τον δίδαξε την αληθινή θρησκεία και τη σωστή σχέση των ανθρώπων με το Θεό και μεταξύ τους. Όλα σχεδόν τα κύρια πρόσωπα και τα σημαντικά γεγονότα
της ιστορίας του ισραηλιτικού λαού αναφέρονται άμεσα ή έμμεσα στο σχέδιο του Θεού για τη σωτηρία της ανθρωπότητας και αποτελούν προεικονίσεις και τύπους του Λυτρωτή (Μελχισεδέκ, Ισαάκ, Ιωσήφ, Ιώβ, Ιωνάς, διάβαση της Ερυθράς θάλασσας, το μάννα, το χάλκινο φίδι κλπ.

 

Ο ισραηλιτικός λαός χρησιμοποιήθηκε επίσης ως όργανο του Θεού για την προετοιμασία και των λαών να δεχτούν το Μεσσία. Αυτό έγινε με την κατάληψη της Παλαιστίνης διαδοχικά από τους γύρω λαούς (Ασσύριους, Βαβυλώνιους, Πέρσες, Έλληνες, Ρωμαίους), με τη Βαβυλώνια αιχμαλωσία και με τη διασπορά των Ισραηλιτών σ' όλο τον τότε γνωστό κόσμο, καθώς και με τη μετάφραση της Παλαιάς Διαθήκης στα Ελληνικά. Με όλα αυτά ο ειδωλολατρικός κόσμος γνώρισε την αληθινή θρησκεία και προετοιμάστηκε για την αναμονή του Λυτρωτή. Έτσι η Παλαιά Διαθήκη έγινε, όπως γράφει ο Απόστολος Παύλος, «Παιδαγωγός εις Χριστόν» για όλη την ανθρωπότητα. Δηλαδή εμπόδισε τους Ισραηλίτες να αφομοιωθούν από το ειδωλολατρικό περιβάλλον μέσα στο οποίο ζούσαν. Τους δίδαξε τη συναίσθηση της αμαρτίας και την αληθινή λατρεία του Θεού, και καλλιέργησε σ’ όλο τον κόσμο τον πόθο για τον ερχομό του Λυτρωτή.

 

 

Το "λείμμα" στην Παλαιά και στην Καινή Διαθήκη

 

Ο ισραηλιτικός λαός δε φάνηκε πάντοτε συνεπής στις υποχρεώσεις του απέναντι στο Θεό. Πολλές φορές μάλιστα η απομάκρυνσή του από τη συμφωνία που είχε μαζί Του ήταν τόση, ώστε νόμιζε κανείς ότι το σχέδιο του Θεού πήγαινε να ναυαγήσει. Και σ’ αυτές όμως τις περιπτώσεις, όπως ήταν π.χ. το κύμα της διαφθοράς που εμφανίστηκε την εποχή των προφητών, έμενε πάντοτε ένα μικρό μέρος του ισραηλιτικού λαού, ένα «λείμμα» (υπόλοιπο). Το υπόλοιπο αυτό έμενε πιστό στην αληθινή θρησκεία, θυμόταν τις υποσχέσεις του Θεού και περίμενε να πραγματοποιηθεί το σχέδιό Του (Αμώς 3,12. 5,15 κ.ά.). Έτσι με τη χάρη του Θεού αξιώθηκε τελικά να δει να πραγματοποιείται η υπόσχεσή Του ότι θα στείλει το Μεσσία. Αρκεί να θυμηθούμε εδώ το παράδειγμα του δίκαιου Συμεών στην Υπαπαντή (Λουκ. 2, 25).

Αυτό το υπόλοιπο θα γίνει τελικά και ο πυρήνας της Βασιλείας του Θεού, της Εκκλησίας, που θα ιδρύσει ο Χριστός πάνω στη γη. Θα είναι βέβαια φτωχό και ολιγάριθμο, αλλά θα αποδειχτεί εκλεκτό. Θα αποτελέσει τον καινούργιο λαό του Θεού, που, ενώ θα ζει ανάμεσα σε πλήθη απορροφημένα από τα επίγεια αγαθά, αυτός θα μείνει αφοσιωμένος στη Βασιλεία του Θεού και θα γίνει το νέο προζύμι που θα ζυμώσει όλο τον κόσμο.

 

 

Η χρήση της Παλαιάς Διαθήκης στην ορθόδοξη λατρεία

 

Η Παλαιά Διαθήκη έχει μεγάλη σημασία στο θέμα της σωτηρίας μας και στην ορθόδοξη πίστη μας. Γι’ αυτό ακριβώς έχει και ιδιαίτερη θέση μέσα στη λατρεία μας. Πολλοί από τους ύμνους που ψάλλονται στις εκκλησίες μας είναι εμπνευσμένοι από τα γεγονότα και τη διδασκαλία της Παλαιάς Διαθήκης. Σ’ όλες τις ακολουθίες, στα Ιερά Μυστήρια και στη Θεία Λειτουργία διαβάζονται μικρές ή μεγάλες περικοπές από τα ιστορικά, διδακτικά ή προφητικά βιβλία της. Δεν υπάρχει ορθόδοξη λατρευτική εκδήλωση, στην οποία να μη χρησιμοποιείται ο θρησκευτικός πλούτος της Παλαιάς Διαθήκης. Ιδιαίτερα μάλιστα το βιβλίο των Ψαλμών, με τις πανανθρώπινες αλήθειες του και την πλούσια ποιητική του έκφραση, αποτελεί ανεξάντλητη πηγή εμπνεύσεως των ύμνων της λατρείας μας.