Ο ΜΕΓΑΛΗΣ ΒΟΥΛΗΣ ΑΓΓΕΛΟΣ
Eισαγωγικά
|
|
|
Ο Υιός Λόγος ως Άγγελος |
Σε όλες τις εμφανίσεις του Θεού στην Π. Διαθήκη
έχουμε την παρουσία του β΄ προσώπου της αγίας
Τριάδας, του άσαρκου Λόγου, ο οποίος κατά τον
Ιωάννη: «Ούτος ην εν αρχή προς τον Θεόν. πάντα
δι’ αυτού εγένετο, και χωρίς αυτού εγένετο ουδέ
εν ο γέγονεν» (1. 2-3). Δημιουργήθηκε εξ αρχής
από τον Πατέρα και οτιδήποτε συνέβη, έγινε από
αυτόν και χωρίς αυτόν δεν έχει συμβεί τίποτε από
όσα συνέβησαν. Επομένως και όλες οι θεοφάνειες,
που συνέβησαν στην Π.Δ. έγιναν από τον άσαρκο
Λόγο.
Οπότε, οι Προφήτες στην Π.Δ. έβλεπαν το δεύτερο πρόσωπο της αγίας Τριάδας, που αποκαλείται ως, «ο Μεγάλης Βουλής Άγγελος», δηλ. έβλεπαν τον άσαρκο Λόγο, αφού όλες οι θεοφάνειες του Θεού στην Π.Δ. ήταν αποκάλυψη του Λόγου ασάρκως.
Η αγία Γραφή στα χέρια ενός θεόπνευστου, ο οποίος έχει κατάσταση φωτισμού ή θεώσεως είναι θεόπνευστη, στα χέρια όμως ενός κομπογιαννίτη θεολόγου δεν είναι τίποτα. Κάθεται εκεί με την φαντασία του και προσπαθεί να φαντασθεί τι λέγει η αγία Γραφή. Διαβάζει, ότι ο Μωυσής είδε στην καιόμενη βάτο τον άγγελο, τον άγγελο του Κυρίου, που του είπε «εγώ ειμί ο ων», «εγώ ειμί ο Θεός Αβραάμ, ο Θεός Ισαάκ» κ.λπ. και λέει: Έ, αυτά είναι μυθιστορήματα, και το περνάει έτσι και δεν δίδει καμμία σημασία. Αν δούμε, όμως, στις εικόνες έχουμε «ο Ων», αυτό σημαίνει ότι είναι ο άσαρκος Λόγος εκείνος ο οποίος ενεφανίσθη στον Μωυσή και σε όλους τους Προφήτες της Π.Δ.
Αυτό που συμβαίνει στον κομπογιαννίτη θεολόγο,
ακριβώς το ίδιο συμβαίνει και με τους
σπουδαγμένους δυτικούς θεολόγους, οι οποίοι
είναι άμοιροι φωτισμού ή θεώσεως. Και αυτοί δεν
παραδέχονται την παρουσία του Θεού Λόγου ασάρκως,
αλλά θεωρούν ότι στις θεοφάνειες της Π.Δ. έχουμε
την εμφάνιση του ίδιου του Θεού Πατέρα. Ακόμη
και στη σκηνή της βάπτισης του Χριστού δεν
μπορούν να κατανοήσουν, ότι η φωνή εξ Ουρανού,
που λέγει: «ούτος εστιν ο υιός μου ο αγαπητός,
εν ω ευδόκησα» (Μτ. 3. 17) είναι του άσαρκου
Λόγου. Ο Θεός Πατέρας, ούτε οράται, ούτε
ακούγεται, ούτε μιλάει, ούτε εμφανίζεται. Είναι
πάντοτε κρυμμένος. Όλα γίνονται στην Π.Δ. δια
του άσαρκου Λόγου, του Θεού – Υιού.
Ο Μεγάλης Βουλής Άγγελος
Σε όλες τις θεοφάνειες είναι ο Χριστός που εμφανίζεται στους Προφήτες
Ο άσαρκος Λόγος στην Παλαιά Διαθήκη αποκαλυπτόταν ως Μεγάλης Βουλής Άγγελος, ως Άγγελος της Δόξης. Συγχρόνως, στην Παλαιά Διαθήκη συναντάμε εμφανίσεις διαφόρων αγγέλων. Έτσι γίνεται σαφής διάκριση μεταξύ Αγγέλου της δόξης, που είναι ο άκτιστος Λόγος, το Δεύτερο Πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, και των κτιστών αγγέλων, που είναι δημιουργήματα του Θεού. Αυτό είναι ευδιάκριτο κατά την εμπειρία της αποκαλύψεως. Ο Άγγελος της δόξης είναι ο Λόγος, το δεύτερο Πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, που είναι εικών του Πατρός και έχει την ίδια δόξα, το ίδιο φως με τον Πατέρα και βέβαια και με το Άγιον Πνεύμα.
Βασικό κομβικό σημείο για την κατανόηση και ερμηνεία της Παλαιάς Διαθήκης είναι το θέμα του Μεγάλης Βουλής Αγγέλου. Ποιος ήταν αυτός ο Άγγελος Κυρίου; Ήταν κτιστός ή άκτιστος; Συνδέεται αυτός ο Άγγελος Κυρίου με την Σοφία του Σολομώντος;
«Υπάρχουν δύο πράγματα: Πώς γράφηκε η Παλαιά
Διαθήκη και πώς ερμηνεύεται. Δεν είναι το ίδιο
πράγμα. Το πως γράφεται και πως ερμηνεύεται
είναι δύο διαφορετικά πράγματα. Η Παλαιά Διαθήκη
ερμηνεύεται με βάση την Καινή Διαθήκη· έτσι
ερμηνεύεται η Παλαιά Διαθήκη. Διότι ο Απόστολος
Παύλος τι εννοεί «η δε (ακολουθούσα) πέτρα ην ο
Χριστός;» (A’ Κορινθίους 10. 4) Ποιος ήταν αυτή
η ακολουθούσα πέτρα δηλαδή; Ήταν ο Χριστός.
Επομένως, όταν ο Χριστός ο ίδιος εμφανίζεται από τον Ιωάννη και λέει: «περί εμού εκείνος (Μωυσής) έγραψεν» (Ιωάννης ε΄ 46) κλπ., υπό ποιαν μορφήν έγραψε; Έγραψε για ποιόν; Για τον Άγγελο του Κυρίου. Εκείνος ο Άγγελος που εμφανίζεται παντού στην Πεντάτευχο κατά την πατερική παράδοση, είναι ο Χριστός. Και για τον Απόστολο Παύλο, ο Χριστός δεν είναι; Ποιος είναι εκείνος που εμφανίζεται; Και το κλειδί πού είναι; Είναι η Σοφία Σολομώντος. Αν πάρεις την Σοφία Σολομώντος και πάρεις όλες τις περιπτώσεις που μιλάει για την Σοφία, θα δεις ποιος είναι η Σοφία. Είναι ο Άγγελος του Κυρίου, διότι περιγράφει όλο το έργο της Σοφίας και είναι παράλληλο με την Πεντάτευχο. Διάβασε τα δύο κείμενα παράλληλα και θα δεις, ότι η Σοφία Σολομώντος δεν κάνει τίποτα άλλο παρά να περιγράφει, τι έκανε ο Χριστός στην Πεντάτευχο. Αυτό κάνει, δηλαδή. Είναι φανερό αυτό το πράγμα, ολοφάνερο.
Μετά, αν διαβάσεις τον Φίλωνα τον Ιουδαίο, ερμηνείες δικές του, δηλαδή, του Φίλωνα, βλέπεις ότι δεν είναι εφεύρεση πατερική αυτός ο τρόπος ερμηνείας της Παλαιάς Διαθήκης, αφού υπήρχε ολόκληρη παράδοση Εβραϊκή που ερμήνευε την Παλαιά Διαθήκη κατ’ αυτόν τον τρόπο. Και οι δικοί μας τους περνάνε για φιλοσόφους όλους αυτούς, και τον Φίλωνα και τον Ιωάννη τον Ευαγγελιστή. Ό,τι θέλεις λένε».
Αυτό φαίνεται έντονα στην υμνογραφία της Εκκλησίας και στην όλη παράδοσή της.
«Σε όλες τις θεοφάνειες είναι ο Χριστός που εμφανίζεται στους Προφήτες. Σε όλες τις θεοφάνειες. Ο Χριστός στην Παλαιά Διαθήκη είναι ο Άγγελος Κυρίου, ο Κύριος της δόξης, ο Γιαχβέ, Κύριος Σαβαώθ, ο Μεγάλης Βουλής Άγγελος κ.ο.κ.
Αν θέλετε να δείτε την πατερική ερμηνεία περί αυτών των θεμάτων, θα πάρετε την υμνολογία της Εκκλησίας και θα δείτε, ότι είναι γεμάτη από την πατερική αντίληψη περί Χριστού στην Παλαιά Διαθήκη. Αυτό είναι το κλειδί της Παλαιάς Διαθήκης εξ επόψεως Ορθοδόξου θεολογίας. Και είναι μια ερμηνεία της Παλαιάς Διαθήκης, που δεν λείπει από την Εβραϊκή παράδοση. Αρκεί να πάρουμε τον Φίλωνα τον Ιουδαίο. Ο Φίλων παραδέχεται ότι ο Θεός υπάρχει, η Σοφία του Θεού, που είναι ο Λόγος, οι ενέργειες του Θεού, που είναι άκτιστες και ότι στην καιομένη βάτο είναι η Σοφία του Θεού και όχι ο ίδιος ο Θεός ο οποίος εμφανίζεται.
Ένα κλειδί της Παλαιάς Διαθήκης είναι η Σοφία Σολομώντος. Αν πάρετε την ερμηνεία της Πεντατεύχου που γίνεται στην Σοφία Σολομώντος, θα δείτε εκεί όλη την πατερική ερμηνεία περί Παλαιάς Διαθήκης. Διότι, όπου στην Πεντάτευχο υπάρχει ο Κύριος της δόξης, ο Άγγελος Κυρίου, στην Σοφία Σολομώντος λέγεται Σοφία του Θεού. Είναι σαφές, δηλαδή, ποια είναι η Σοφία του Θεού. Είναι αυτός ο Λόγος του κατά Ιωάννην ευαγγελίου, ο Χριστός κ.ο.κ.
Ο Χριστός εμφανίζεται στους Προφήτες στην Παλαιά Διαθήκη και οι Προφήτες είδαν τον Χριστό, Άκτιστον στην Παλαιά Διαθήκη, όχι κτιστόν. Δεν υπάρχει κτιστός Χριστός στην Παλαιά Διαθήκη, ακόμη. Είναι άκτιστος ο Χριστός στην Παλαιά Διαθήκη. Είναι αυτός ο Άγγελος που εμφανίζεται στους Προφήτες».
Βέβαια, στην Παλαιά Διαθήκη οι Προφήτες έβλεπαν τον «Μεγάλης Βουλής Άγγελον», τον «Άγγελον της Δόξης», τον άσαρκο Λόγο, την Σοφία του Θεού, το Δεύτερο Πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, προ της ενσαρκώσεως. Αλλά δεν τον εικόνιζαν, διότι δεν υπάρχει ομοιότητα μεταξύ κτιστού και ακτίστου. Ο εικονισμός του Χριστού γίνεται μετά την ενσάρκωση.
«Προ της ενσαρκώσεως, στην Παλαιά Διαθήκη ούτε ο Άγγελος εικονίζεται, διότι είναι άκτιστος. Και αφού δεν υπάρχει ομοιότητα μεταξύ άκτιστου και κτιστού, που είναι δόγμα της Ορθοδόξου Εκκλησίας και της εβραϊκής παραδόσεως, το Άκτιστον δεν εικονίζεται. Αλλά αρχίζει να εικονίζεται πλέον ως άνθρωπος μόνο στην ενσάρκωση.
Στην Παλαιά Διαθήκη, αν και η εμπειρία της Θεώσεως υπερβαίνει όλα τα νοήματα και τα ρήματα, παρά ταύτα απαγορεύεται να εικονίζεται ο Θεός».
Ο Μεγάλης Βουλής Άγγελος της Παλαιάς Διαθήκης είναι ο άσαρκος Λόγος, το Δεύτερο Πρόσωπο της Αγίας Τριάδος.
«Όταν διαβάσει κανείς την Παλαιά Διαθήκη και βλέπει εκεί την καιομένη βάτο, είναι ο Άγγελος του Κυρίου. Αυτός είναι ο Χριστός, αλλά δεν μπορεί να ταυτίσει τον Άγγελο στην καιομένη βάτο με την υπόσταση του Λόγου του Θεού. Διότι, βλέποντας ο Μωυσής και ακούοντας τον Άγγελο Κυρίου, ακούει τον Θεό τον ίδιο. Έχουμε και άλλες περιπτώσεις στην Παλαιά Διαθήκη που εμφανίζεται ο Χριστός.
Είναι σαφεστάτη η Παλαιά Διαθήκη για την διάκριση των Προσώπων του Πατρός και του Λόγου. Δεν μπορεί να ταυτισθεί ο Άγγελος Κυρίου με τον Θεό τον ίδιο. Γιατί Άγγελος σημαίνει απεσταλμένος. Και αυτός ο Άγγελος λέγεται Θεός. Είναι άκτιστος αυτός ο Άγγελος».
Στην διδασκαλία των Αγίων Πατέρων φαίνεται ότι γίνεται συνεχής λόγος για τον Άγγελο της δόξης, διότι δι’ Αυτού οι Προφήτες γνώρισαν την Αγία Τριάδα.
«Εκείνο που θέλω να τονίσω είναι ότι, όταν οι Πατέρες κάνουν ερμηνευτική της Παλαιάς Διαθήκης και μιλάνε για τον Άγγελο της δόξης, τον Άγγελο Κυρίου κλπ., γιατί μιλάνε; Για τους Πατέρες, αυτή είναι η διδασκαλία περί Αγίας Τριάδος στην Παλαιά Διαθήκη και στην Καινή Διαθήκη. Μιλώντας για τον Άγγελο Κυρίου, για τις θεοφάνειες του Αγγέλου της δόξης, για την εμπειρία της Θεώσεως στην Παλαιά Διαθήκη και στην Καινή Διαθήκη, γιατί μιλάνε; Μιλάνε για την Αγία Τριάδα.
Αυτή είναι η διδασκαλία περί της Αγίας Τριάδος. Δεν ήταν ανάγκη να μιλάνε για μία ουσία και τρεις υποστάσεις, ούτε για το ομοούσιο. Δεν τους απασχολούσαν αυτά τα θέματα. Εκείνο που τους απασχολούσε, είναι ότι εφ’ όσον ο Άγγελος αυτός είναι εικών του αοράτου Θεού, ο Θεός κτιστή εικόνα δεν μπορεί να έχει, γι’ αυτό και απαγορεύεται να ζωγραφίζεται ο Θεός. Δεν μπορεί να έχει ο άκτιστος Θεός εικόνα. Και αυτή είναι διδασκαλία και της Ζ’ Οικουμενικής Συνόδου. Γι’ αυτό δεν εικονογραφείται ο Πατέρας. Εικονίζουμε τον Χριστό που είναι εικών του Πατρός και σαρκώθηκε».
Ο Μεγάλης Βουλής Άγγελος της Παλαιάς Διαθήκης λοιπόν είναι ο Χριστός.
«Ο Άγγελος της δόξης, ο Κύριος της δόξης εμφανιζόμενος στον Ισραήλ διαμέσου των Προφητών, εν τη δόξη Αυτού, άκτιστος νεφέλη, πυρ, γνόφος, καπνός και αστραπή, που οδηγούσε τον λαό Του, κατέστρεφε τους εχθρούς του, κατοικούσε στην σκηνή και στον Ναό και έτσι, επικοινωνώντας άμεσα με μέσα της δικής Του φυσικής και άκτιστης δόξας, δεν είναι μόνο σύμβολα της μελλοντικής κοινωνίας μεταξύ Θεού και ανθρώπου μέσα στον Χριστό και την Εκκλησία, αλλά είναι ήδη μια αληθινή κοινωνία μεταξύ του άσαρκου Λόγου και του λαού Του, του Ισραήλ.
Ο Άγγελος ή Κύριος της δόξης του Ισραήλ είναι ακριβώς ο ίδιος ο Χριστός· και η παλαιοδιαθηκική δόξα Του, θρόνος της θεότητος, νεφέλη και γνόφος, Φως, με το οποίο περιβάλλεται και φαίνεται σ’ εκείνους μέσα σ’ αυτό το άκτιστο Άγιον των Αγίων, είναι η φυσική ενέργεια, με την οποίαν αποκαλύπτει τον Εαυτό Του, μέσα και διαμέσου της ανθρώπινης φύσης Του, την οποίαν πήρε από την Παρθένο Μαρία.
Πηγή: «π. Ι. Ρωμανίδη: Εμπειρική Δογματική»
Τόμος Β΄.
Ι. ΚΑΡΔΑΣΗΣ
