ΓΛΩΣΣΑΡΙΟ

Σ

σαλός: Σαλός είναι ο τρελλός και κατά Χριστόν σαλοί ονομάζονται κάποιοι άγιοι, οι οποίοι κάνανε κάποια περίεργα και παράλογα πράγματα, με απώτερο σκοπό να τους θεωρούν παλαβούς ή παλιανθρώπους και να μη τους τιμούν οι άνθρωποι· και έτσι αυτοί να ζουν με ταπείνωση και στην αφάνεια.

σάλπιγγα: Εβραϊκά "κερέν". Πνευστό μουσικό όργανο που χρησιμοποιούσαν ιδιαίτερα σε πολέμους, γιορτές, πομπές. Κατασκευάζονταν από αργύριο (Αριθμοί 10,2), ή από κέρατα ζώων (Ιησούς του Ναυή 6,4. 6,6. 6,8. 6,13). Ο Μωυσής κατασκεύασε δύο αργυρές για να τις χρησιμοποιούν οι ιερείς όταν θέλανε να συγκαλέσουν τη συναγωγή και να καλέσουν σε πόλεμο. Αργότερα πολλοί ιερείς ορίσθηκαν να σαλπίζουν μπροστά στην Κιβωτό του Θεού (Α' Παραλειπομένων 15,24). Ένα είδος σάλπιγγας ήταν η ονομαζόμενη "ευθεία σάλπιγγα", στα εβραϊκά "χατποτσερόθ". Υπήρχε και ημέρα που ονομαζόταν γιορτή των Σαλπίγγων (Λευιτικό 25,9).
Συναντιέται πάνω από 100 φορές, Έξοδος 19,13. 19,16. Λευιτικό 23,24 10,8-10. 29,1. Α' Βασιλέων 1,34. Β' Βασιλέων 11,14. 12,13. Α' Παραλειπομένων 16,6. 15,24. Β' Παραλειπομένων 5,13. 13,12 (σάλπιγγες δυνατές). 23,13. 29,26. Α' Βασιλειών 13,3. Β' Βασιλειών 2,28. 15,10. 20,1. 20,22. Ιησούς του Ναυή 6,9. 6,13. 6,20. Κριτές 7,8. 7,16. 7,18-20. 7,22. 3,27. 6,34. Έσδρας 3,10. Νεεμίας 12,35. 12,41. 4,18. Ψαλμοί 47,5. 150,3. 87,5. Ησαΐας 18,3. Ιεζεκιήλ 7,14. 33,3-6. Δανιήλ 3,5. 3,7. 3,10. 3,15. Ωσηέ 5,8. Ιωήλ 2,1. Αμώς 2,2. 3,6. Σοφονίας 1,16. Ζαχαρίας 9,14. κλπ. Στη Καινή Διαθήκη: Ματθαίος 24,31. 6,2. Α' Κορινθίους 14,8. 15,52. Α' Θεσσαλονικείς 4,16. Εβραίους 12,19. Αποκάλυψη 1,10. 4,1. 8,2. 8,6. 8,13. 9,14. 10,7. 11,15.

σάλπιγγα κεράτινη: Εβραϊκά "σοφάρ κερέν". Είδος σάλπιγγας που ήταν κατασκευασμένη από κέρατα κριού. Ο ήχος της ήταν δυνατός και βροντώδης και θεωρείτο η "εθνική σάλπιγγα" των Ισραηλιτών. Τη χρησιμοποιούσαν ιδιαίτερα σε θρησκευτικές και στρατιωτικές τελετές (Λευιτικό 25,9. Ιώβ 39,24-25. Ιερεμίας 4,5. 6,. 6,17. Β' Παραλειπομένων 15,14. Ωσηέ 5,8). Στο βιβλίο Ιησούς του Ναυή 6,4. 6,6. 6,8. 6,13 αναφέρεται η ύπαρξη επτά κεράτινων σαλπίγγων τις οποίες χρησιμοποίησαν οι Ισραηλίτες για να ρίξουν τα τείχη της Ιεριχώ. Το "σοφάρ" χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα στις συναγωγές. Παρόμοιο όργανο δε συναντιέται σε κανέναν άλλο λαό της αρχαιότητας.

σάπφειρος (Ζαφείρι): Το ζαφείρι ή σάπφειρος ανήκει στους πολύτιμους λίθους. Το χρώμα του ποικίλει ανάλογα με την γωνία υπό την οποία παρατηρείται και οφείλεται σε παρουσία μικρών ποσοτήτων σιδήρου και τιτανίου. Συνήθως είναι από ανοικτό έως σκούρο γαλάζιο και μερικές φορές ιώδες. Υπάρχουν κι άλλα με χρώμα καστανό, πράσινο, γκρίζο, πορτοκαλί, κίτρινο αλλά και άχρωμο.

σείστρο: Κρουστό μουσικό όργανο, αναφέρεται στο Β' Βασιλειών 6,5. Ταυτίζεται με τα σημερινά κρόταλα.

σεπτός: Ο άξιος σεβασμού, ο ιερός.

σίκλος: Εβραϊκή μονάδα βάρους και ασημένιο νόμισμα. Ένας σίκλος ισοδυναμούσε με 11,4 γραμμάρια και με 1 ελληνική μνα.

σκνίπες: Μικρά έντομα μικρότερα από 2,5 χιλιοστά, αλλά το τσίμπημά τους είναι ενοχλητικό όπως και του κουνουπιού. Ήταν η τρίτη από τις δέκα πληγές της Αιγύπτου. Ορισμένα από τα είδη της μεταδίδει τη νόσο λεϊσμανίαση.

σκυλόμυγες (κυνόμυγες): Έντομα δίπτερα που υπάρχει σε σμήνη στην Ασία. Το τσίμπημά τους είναι αρκετά ενοχλητικό. Μία από τις δέκα πληγές που έστειλε ο Θεός στους Αιγυπτίους.

σμύρνα: Σύμφωνα με την χριστιανική παράδοσή η σμύρνα είναι ένα από τα δώρα που έφεραν οι Τρεις Μάγοι στο νεογέννητο Χριστό, ενώ με ίδιο βότανο άλειψε τα πόδια Του η Μαρία Μαγδαληνή.

Η σμύρνα είναι μία ρητίνη (ρετσίνι) στο χρώμα της σκουριάς, που εξάγεται από δέντρα που φύονται στη Μέση Ανατολή και την Αιθιοπία. Η ρητίνη βρίσκεται στον παχύ στραβό κορμό και στους βλαστούς του δένδρου. Τα μικρά του φύλλα έχουν αγκαθωτές άκρες και από τους βλαστούς φυτρώνουν λευκά η πράσινα ανθάκια.

Έχει μία έντονη χαρακτηριστική οσμή και μια γεύση στυφή και ελαφρώς πικρή. Αυτή είναι η σμύρνα, που στην εβραϊκή γλώσσα σημαίνει πικρία! Η σμύρνα ήταν γνωστή από την αρχαιότητα για τις θαυματουργές επιδράσεις της σε ανοιχτές πληγές. Η ρητίνη είναι στυπτική και αντιμικροβιακή. Έχει αντισηπτική δράση και πολύ καλά αποτελέσματα στις παθήσεις των βλεννογόνων του στόματος και του λάρυγγα. Από τη σμύρνα με απόσταξη παίρνουμε το αιθέριο έλαιο, το μύρο, που το χρησιμοποιούσαν και στην Αρχαία Ελλάδα σαν επουλωτικό! Είναι τοπικό αναισθητικό, αντιμικροβιακό, αντιφλεγμονώδες και αναλγητικό!

σολέας: Ο χώρος ανάμεσα στο εικονοστάσιο και τον άμβωνα των Βυζαντινών ναών.

σοφιολογία: Η ενασχόληση με τη σοφία.

σπαργάνωμα: Το φάσκιωμα του βρέφους. Σπάργανο είναι πλατιά και μακριά λουρίδα υφάσματος, με την οποία περιτυλίγουν το βρέφος, η φασκιά.

σπονδή: Προσφορά, θυσία. Σημαίνει ακόμη την έκχυση κρασιού ή άλλου υγρού από κάποιο αγγείο για τις ιεροτελεστίες.

στακτή: Το αιθέριο έλαιο του θάμνου της σμύρνας ή μύρρας, η λεγόμενη στακτή, προερχόταν από την Ανατολή και ήταν ιδιαίτερα ακριβό. Ήταν γνωστό στους Έλληνες της Μικράς Ασίας απ' όπου πέρασε και στην ηπειρωτική Ελλάδα. Η χρήση του είχε οδηγήσει σε κατάχρηση με αποτέλεσμα να απαγορευτεί με νόμο στην αρχαία Αθήνα, ήδη από τα χρόνια του Σόλωνα το 594 π.Χ.

Σύμβολο της Πίστεως: Σύντομο ομολογιακό κείμενο στο οποίο αναφέρονται τα βασικά δόγματα της χριστιανικής πίστης. Το πιο γνωστό Σύμβολο είναι το Σύμβολο "Νικαίας - Κωνσταντινουπόλεως", το πιστεύω".

σύναξη: Η συναγωγή, η συγκέντρωση πιστών σ' ένα ορισμένο τόπο.

συναρμοσμένα: Όλα είναι συνδεδεμένα έτσι ώστε να βρίσκονται σε αρμονία μεταξύ τους και να αποτελούν ένα ενιαίο και λειτουργικό σύνολο.

συνομοσπονδία: Ένωση κρατών ή επαρχιών με δική τους κυβέρνηση, αλλά που υπάγονται σε μια κεντρική εξουσία.

συντηρητισμός: Συντηρητισμός ή κονσερβατισμός ονομάζεται η επιφυλακτική και συντηρητική αντιμετώπιση νέων θεσμών, αρχών και αξιών της κοινωνίας, σε ατομική και ομαδική βάση. Γενικά, σημαίνει την επιφυλακτική έως αρνητική στάση απέναντι σε οποιοδήποτε νεωτερισμό. 

σχίσμα: Η διάσταση γνωμών, διχογνωμία. Στην εκκλησιαστική ορολογία σημαίνει το χωρισμό μιας ομάδας πιστών από το εκκλησιαστικό σώμα για δογματικούς ή διοικητικούς λόγους. Γνωστό είναι το Σχίσμα του 1054 μ.Χ. μεταξύ της Ορθόδοξης και της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας.

σωβινισμός: Ο σωβινισμός είναι η ακραία και άλογη αφοσίωση σε μια ομάδα στην οποία κάποιος ανήκει, ιδιαίτερα όταν αυτή η αφοσίωση προϋποθέτει μοχθηρία και μίσος εναντίον μιας αντίπαλης ομάδας. Ο όρος έλκει την καταγωγή του από τον Νικολά Σωβέν, έναν στρατιώτη του Ναπολέοντα Βοναπάρτη κατά τη διάρκεια της Πρώτης Γαλλικής Αυτοκρατορίας, εξαιτίας του φανατικού του ζήλου για τον Αυτοκράτορά του.

Η καταγωγή του και η πρώιμη χρήση του δείχνουν πως επινοήθηκε για την περιγραφή του ακραίου εθνικισμού και πατριωτισμού. Σήμερα, ωστόσο, ο όρος σωβινισμός χρησιμοποιείται συχνότερα ως αναφορά στον ρατσισμό ή τον σεξισμό.