ΒΙΒΛΟΣ

ΜΩΣΑΪΚΟΣ ΝΟΜΟΣ

ΕΝΟΤΗΤΑ 8- ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ

ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ

ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ

(Λευιτικόν 19,1-3. 9-14. 16-18. 20,7-8. 27,16-18)

Ο Κύριος έδωσε εντολή στο Μωυσή τις ακόλουθες διατάξεις για όλη την ισραηλιτική κοινότητα:

- Ο Κύριος ζητάει από τους Ισραηλίτες να είναι άγιοι και να ακολουθούν τις εντολές του, γιατί ο ίδιος είναι άγιος (Λευιτικόν 19,1. 20,7-8).

- Να σέβεται καθένας τον πατέρα του και την μητέρα του και να τηρούν τα Σάββατα, που ήταν αφιερωμένα στον Κύριο (Λευιτικόν 19,2-3. Δευτερονόμιο 27,16).

- Όταν θερίζονται τα χωράφια, να μην κόβονται τα στάχυα ολοκληρωτικά, και όσα έπεφταν μετά το θερισμό, να μην μαζεύονται. Επίσης τ' αμπέλια να μην τρυγιούνται για δεύτερη φορά, ούτε να μαζεύονται οι ρώγες που έπεφταν. Αυτά θα έπρεπε  να αφήνονται για τον φτωχούς και τους ξένους.

- Οι άνθρωποι να μην κλέβουν, να μη λένε ψέμματα, να να μην συκοφαντούν και να εξαπατούν ο ένας τον άλλον. 

- Οι άνθρωποι να μην ορκίζονται ψέμματα στο όνομα του Κυρίου, γιατί έτσι βεβηλώνεται το όνομα του Κυρίου.

- Οι άνθρωποι να μην εκμεταλλεύονται και να αδικούν τον άλλο, ούτε να τον ληστεύουν. Το ημερομίσθιο του εργάτη να μην κατακρατείται ούτε για μία μέρα (Λευιτικόν 19,9-13).

- Οι άνθρωποι να μη κακολογούν τον κουφό και να μην παραπλανούν και να βάζουν εμπόδια στον τυφλό, αλλά να φοβούνται τον Κύριο (Λευιτικόν 19,14. Δευτερονόμιο 27,18).

- Οι άνθρωποι να μην συμπεριφέρονται δόλια και να σκορπούν συκοφαντίες ανάμεσα στους συμπατριώτες τους, ούτε να έχουν φονικές σκέψεις εναντίον του συνανθρώπου τους.

- Οι άνθρωποι να μην κρατούν πικρία και μίσος στην καρδιά τους για τον άλλο. να ελέγχουν τον πλησίον τους, όταν τους προτείνει κάτι κακό, και ποτέ να μην αναλαμβάνουν τις αμαρτίες που βαραίνουν τους άλλους.

- Οι άνθρωποι να μην είναι εκδικητικοί και να μην χειροδικούν, ούτε να είναι μνησίκακοι και να τρέφουν οργή απέναντι στους άλλους, αλλά ν' αγαπάνε τον πλησίον τους όπως τον εαυτό τους (Λευιτικόν 19,16-18).

ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ

(Λευιτικόν 19,19. 19,27-28. 19,32. 19,35-36. Αριθμοί 15,22-31)

- Δεν επιτρεπόταν οι άνθρωποι να ζευγαρώνουν ζώα διαφορετικού είδους, ούτε να σπέρνουν στο χωράφι τους με σπόρους δύο ειδών, ούτε να φορούν ρούχα φτιαγμένα με δύο ειδών νήματα (Λευιτικόν 19,19).

- Δεν επιτρεπόταν οι άνθρωποι να κάνουν κότσο τις άκρες των μαλλιών τους, όπως έκαναν οι ειδωλολάτρες, και να μην ξυρίζουν την μπροστινή άκρη της γενειάδας τους.

- Δεν επιτρεπόταν να κάνουν  χαρακιές στο σώμα τους για χάρη κάποιου νεκρού, και να μην χαράζουν ανεξίτηλα σχέδια στο δέρμα τους (Λευιτικόν 19,27-28).

- Οι άνθρωποι πρέπει να σηκώνονται μπροστά στους ηλικιωμένους, τιμώντας έτσι το πρόσωπο του γέροντα,  και θα πρέπει να φοβούνται πάντοτε τον Θεό (Λευιτικόν 19,32).

- Οι άνθρωποι να μην αδικούν κανένα, ούτε στο δικαστήριο, ούτε να εξαπατούν τους άλλους χρησιμοποιώντας λειψά μέτρα βάρους και όγκου. Να μεταχειρίζονται ακριβείς πλάστιγγες, ακριβή ζύγια και γενικά ακριβή μέτρα μέτρησης βάρους και όγκου (Λευιτικόν 19,35-36).

- Εάν όμως κάποιος αμαρτήσει ενσυνείδητα, από υπερηφάνεια και από πείσμα, είτε είναι Ισραηλίτης είτε ξένος, αυτός πρόσβαλλε και εξόργισε τον Κύριο και θα έπρεπε να εξολοθρευτεί, διότι περιφρόνησε το λόγο του Κυρίου και παρέβηκε την εντολή του (Αριθμοί 15,22-31).

ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ

(Δευτερονόμιο 22,5. 22,8-12. 23,25-26. 25,13-16)

- Η γυναίκα δεν έπρεπε να φοράει τα ρούχα του άντρα, ούτε ο άντρας τα ρούχα της γυναίκας, διότι τον καθένα που έκανε αυτά τα πράγματα, ήταν αποκρουστικός και αηδιαστικός και τον αποστρεφόταν ο Κύριος (Δευτερονόμιο 22,5).

- Εάν κάποιος άνθρωπος έχτιζε καινούριο σπίτι, θα έπρεπε να φτιάξει στηθαίο γύρω από το δώμα του, για να μην πέσει κανείς από 'κει και σκοτωθεί και θα ήταν υπεύθυνος αυτός για το θάνατό του.

- Δεν έπρεπε κάποιος άνθρωπος να φυτέψει στο αμπέλι σου σπόρους άλλων φυτών, διότι δεν θα ήταν δυνατόν να προσφερθούν στον Κύριο κατά την ίδια μέρα τα πρωτογεννήματα του αμπελώνα και της άλλης σποράς.

- Δεν έπρεπε κάποιος άνθρωπος να οργώσει στο χωράφι του χρησιμοποιώντας στον ίδιο ζυγό βόδι και γαϊδούρι μαζί.

- Δεν έπρεπε κάποιος άνθρωπος να ντύνεται με ύφασμα, το οποίο ήταν φτιαγμένο από λινή και μάλλινη κλωστή.

- Όλα τα ιμάτια θα έπρεπε να έχουν κρόσσια στις τέσσερις κάτω άκρες (Δευτερονόμιο 22,8-12).

- Εάν κάποιος έμπαινε στο αμπέλι του γείτονα του, μπορούσε να φάει όσα σταφύλια ήθελε, ώσπου να χορτάσει, αλλά δεν είχε το δικαίωμα να πάρει και μαζί του.

- Εάν κάποιος έμπαινε στα σπαρτά του γείτονα του μπορούσε να κόψει στάχυα με το χέρι του, αλλά δρεπάνι δεν θα έβαζε στα σπαρτά του (Δευτερονόμιο 23,25-26).

- Οι άνθρωποι δεν έπρεπε να έχουν στο σακί τους δύο ειδών σταθμά (ζύγια), ένα μεγάλο (για ν' αγοράζουν) κι ένα μικρό (για να πουλάνε). Θα έπρεπε αυτά να ήταν σωστά, δίκαια και ακριβή. Μόνο έτσι θα ζούσαν πολλά χρόνια στη χώρα, διότι ο Κύριος αποστρέφεται όποιον διαπράττει τέτοιου είδους αδικία (Δευτερονόμιο 25,13-16).

ΟΙ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ

ΜΕ ΤΟΥΣ ΑΛΛΟΥΣ ΣΥΝΑΝΘΡΩΠΟΥΣ

ΟΙ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΞΕΝΟΥΣ, ΓΙΑ ΤΙΣ ΧΗΡΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΟΡΦΑΝΑ,

ΚΑΙ ΤΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕ ΤΙΣ ΑΛΛΟΥΣ ΣΥΝΑΝΘΡΩΠΟΥΣ

(Έξοδος 22,20-26. 23,9. Λευιτικόν 19,33-34. 23,22. Δευτερονόμιο 23,20-21. 24,6)

- Ο Κύριος προειδοποιεί τους Ισραηλίτες, ότι τους ξένους δεν πρέπει να τους καταπιέζουνε ούτε να τους εκμεταλλεύονται. Το ίδιο ισχύει για τις χήρες και τα ορφανά. Εάν καταπιέσουν και αδικήσουν τις χήρες και τα ορφανά και προσφύγουν στον Κύριο φωνάζοντας για βοήθεια, ο Κύριος θα ανταποκριθεί στο αίτημά τους. Θα εξοργιστεί και τότε θα στείλει τους άντρες σε κάποιο πόλεμο να σκοτωθούνε, και τότε οι δικές τους γυναίκες θα μείνουν χήρες και τα δικά τους παιδιά ορφανά.

- Όταν δανείζεις χρήματα σ' έναν φτωχό συμπολίτη σου, δεν θα τον καταπιέσεις να σου επιστρέψει το δάνειο και μην του ζητάς τόκο.

- Εάν πάρεις το πανωφόρι κάποιου για ενέχυρο, φρόντισε να του το επιστρέψεις πριν από τη δύση του ήλιου, γιατί είναι το μοναδικό του σκέπασμα, με το οποίο προστατεύεται από το κρύο. Εάν αυτός προσφύγει στον Κύριο για βοήθεια, ο Κύριος θα τον ακούσει, γιατί είναι σπλαχνικός (Έξοδος 22,20-26).

- Εάν κάποιος ξένος ερχόταν να μείνει στη χώρα τους, να μην τον εκμεταλλεύονται και να μην τον καταπιέζουν. Θα πρέπει να του συμπεριφέρονται, όπως σ' έναν συμπατριώτη τους και να τον αγαπούν, όπως τον εαυτό τους, γιατί οι Ισραηλίτες ξέρουν πώς αισθάνονται οι ξένοι, αφού κι αυτοί ήταν κάποτε ξένοι στην Αίγυπτο (Έξοδος 23,9. Λευιτικόν 19,33-34).

- Δεν επιτρεπόταν να δανείσουν στο συμπατριώτη τους χρήματα με τόκο ή τρόφιμα με τόκο ή οτιδήποτε άλλο δανειζόταν από αυτούς.  Από τους ξένους μπορούσαν να πάρουν τόκο, αλλά από τον ομοεθνή σου όχι (Δευτερονόμιο 23,20-21).

- Δεν επιτρεπόταν να πάρει κανείς για ενέχυρο το χερόμυλο ή έστω και την πάνω πέτρα του, γιατί ήταν σαν να παίρνει για ενέχυρο την ίδια τη ζωή του φτωχού (Δευτερονόμιο 24,6).

- Όταν οι άνθρωποι θερίζουν τα χωράφια τους, να μην ολοκληρώνουν το θερισμό επιστρέφοντας για να θερίσουν ξανά, ούτε να μαζεύουν από κάτω όσα έπεσαν στη γη, αλλά αυτά να τα αφήνουν για τους φτωχούς και τους ξένους (Λευιτικόν 23,22).

ΟΙ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΑΔΥΝΑΤΩΝ

(Δευτερονόμιο 24,10-22. 27,19)

- Εάν κάποιος είχε δώσει στο συμπατριώτη σου ένα δάνειο, δεν έπρεπε να μπει μέσα στο σπίτι του όταν θα πήγαινε για να πάρει το ενέχυρο για το χρέος. Θα στεκόταν έξω, κι ο οφειλέτης θα του έφερνε έξω το ενέχυρο. Αν ο άνθρωπος αυτός ήταν φτωχός, και του έδωσε ως ενέχυρο το πανωφόρι του, αυτός δεν έπρεπε να το κρατήσει όλη τη νύχτα.  Θα έπρεπε να του το επιστρέψει με τη δύση του ήλιου, για να μπορέσει να τυλιχτεί μέσα στο πανωφόρι του και να κοιμηθεί. Έτσι θα τον ευγνωμονούσε και θα προσευχόταν γι' αυτόν, κι αυτό θα υπολογιζόταν ως δίκαιη πράξη από τον Κύριο.

- Δεν έπρεπε να εκμεταλλεύονται τον μισθωτό, το δυστυχισμένο και το φτωχό συμπατριώτη τους ή τον ξένο που ζούσε στη χώρα τους. Να του δίνουν κάθε μέρα το ημερομίσθιό του, πριν απ' τη δύση του ήλιου γιατί ήταν φτωχός και το είχε ανάγκη. Αλλιώς αυτός θα φωνάξει με αγανάκτηση εναντίον τους στον Κύριο, κι αυτό θα τους καταλογιζόταν ως αμαρτία.

- Δεν πρέπει να τιμωρούνται με θάνατο οι γονείς για τις αμαρτίες των παιδιών τους, ούτε τα παιδιά για τις αμαρτίες των γονιών τους. Ο καθένας θα τιμωρούνταν με θάνατο μόνο για τη δική του αμαρτία (Δευτερονόμιο 24,10-16).

- Δεν έπρεπε να διαστρεβλώνουν και να παραβιάζουν το δίκιο του ξένου ή του ορφανού, και να μην παίρνουν για ενέχυρο το φόρεμα της χήρας (Δευτερονόμιο 24,17-18. 27,19).

- Όταν θερίζανε τη σοδειά τους και ξεχνούσαν ένα δεμάτι στάχυα στο χωράφι, δεν έπρεπε να γυρίσουν να το πάρουν. Το ίδιο κι όταν θα μάζευαν τις ελιές τους. Δεν έπρεπε να ξαναγυρίσουν για να μαζέψουν τον ξεχασμένο καρπό, διότι αυτό ήταν για τον ξένο, το ορφανό και τη χήρα. Μόνο έτσι θα τους ευλογούσε ο Κύριος, σε ότι κι αν έκαναν. Τέλος όταν τρυγούσαν το αμπέλι τους, δεν έπρεπε να γυρίσουν για να το ξανατρυγήσουν και να μαζέψουν όλα όσα απόμειναν. Αυτά ήταν για τον ξένο, το ορφανό και τη χήρα(Δευτερονόμιο 24,19-22).

Ο ΝΟΜΟΣ ΤΗΣ ΔΕΚΑΤΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΕΤΟΣ ΤΗΣ ΑΦΕΣΕΩΣ

Ο ΝΟΜΟΣ ΤΗΣ ΔΕΚΑΤΗΣ

(Δευτερονόμιο 14,22-29. 26,12-15)

- Κάθε χρόνο οι Ισραηλίτες ξεχώριζαν το ένα δέκατο απ' όλη τη σοδειά που τους έδιναν τα χωράφια τους. Κάθε χρόνο πηγαίνανε στον τόπο που είχε ορίσει ο Κύριος, για να λατρεύεται το όνομά του, και εκεί τρώγανε ενώπιον του το δέκατο από το σιτάρι, από το κρασί σας κι από το λάδι, καθώς επίσης τα πρωτογέννητα των βοδιών τους και των προβάτων τους, έτσι ώστε να σέβονται πάντοτε τον Κύριο, το θεό τους.

Εάν όμως ο τόπος κατοικίας τους είναι πολύ μακριά από τον τόπο λατρείας του Κυρίου και δεν είναι δυνατό να μεταφέρουν το δέκατο, τότε θα έπρεπε να πουλήσουν το δέκατο και μετά να πάνε στον τόπο λατρείας που έχει ορίσει ο Κύριος. Εκεί μ' αυτά τα χρήματα μπορούν ν' αγοράσουν ότι θέλουν και να τα προσφέρουν στον Κύριο, όπως βόδια, πρόβατα, κρασί, ποτά ή ότι άλλο επιθυμούν, και να τα φάνε μαζί με τις οικογένειές τους, ενώπιον του Κυρίου. Μόνο να μην ξεχάσουν τους Λευίτες που κατοικούν στις πόλεις τους, γιατί αυτοί δεν είχαν κληρονομικό μερίδιο όπως οι άλλοι Ισραηλίτες.

- Στο τέλος κάθε τρίτης χρονιάς, οι Ισραηλίτες θα έπρεπε να χωρίζουν τη δεκάτη από τη σοδειά εκείνης της χρονιάς και θα την καταθέτουν στην πόλη τους. Οι Λευίτες, που δεν είχαν κληρονομικό μερίδιο, καθώς και οι ξένοι, τα ορφανά και οι χήρες της πόλης θα μπορούν να τρώνε να τρώνε απ' αυτά και να χορταίνουν. Έτσι  ο Κύριος για την καλή τους πράξη θα τους ευλογεί σε όλα τους τα έργα (Δευτερονόμιο 14,22-29. 26,12). Μετά την προσφορά της δεκάτης ακολουθούσε δοξολογία στον Κύριο (Δευτερονόμιο 26,13-15).

ΤΟ ΕΤΟΣ ΤΗΣ ΑΦΕΣΕΩΣ

(Δευτερονόμιο 15,1-4. 15,7-23)

- Στο τέλος κάθε έβδομου χρόνου θα έπρεπε οι Ισραηλίτες να κάνουν παραγραφή χρεών. Κατά το έτος αυτό κηρυσσόταν παραγραφή και κάθε δανειστής που είχε δανείσει σε κάποιον Ισραηλίτη, παραιτούνταν από το δικαίωμά του. Δεν έπρεπε να πιέζουν το συνάνθρωπό τους για να εξοφλήσει το χρέος του. Από τον ξένο μπορούσαν να απαιτήσουν το δάνειο, αλλά όχι από τους συμπατριώτες τους.

Κι αυτό γιατί δεν έπρεπε να υπάρχει κάποιος φτωχός ανάμεσά τους, γιατί μόνο έτσι ο Κύριος θα τους ευλογούσε στη χώρα, που τους δίνει για ιδιοκτησία τους (Δευτερονόμιο 15,1-4). Εάν σε κάποια από τις πόλεις τους, βρεθεί ένας φτωχός, να μην του φερθούν με σκληρότητα και να μην του κλείσουν την καρδιά τους. Να ανοίξουν διάπλατα το χέρι τους και να του δώσουν γενναιόδωρα όσα χρειάζεται για τις ανάγκες του. Να προσέξουν, όμως, να μη σκεφτούν πονηρά, ότι πλησιάζει το σαββατικό έτος, που θα γίνει η παραγραφή και φερθούν σκληρά στον φτωχό συμπατριώτη τους. Γιατί τότε εκείνος θα καταφύγει στον Κύριο και τότε θα είναι ένοχοι ενώπιον του Κυρίου. Κι επειδή οι φτωχοί δε θα λείψουν από τη χώρα τους, γι' αυτό, λοιπόν, να δανείζουν πλουσιοπάροχα, γιατί μόνο έτσι ο Κύριος, θα τους ευλογήσει για την πράξη τους σε όλα τους τα έργα (Δευτερονόμιο 15,7-11).

- Εάν ένας Ισραηλίτης αγοράσει δούλο Εβραίο, θα του δουλέψει έξι χρόνια. Τον έβδομο χρόνο της αφέσεως θα τον αφήσει ελεύθερο, χωρίς εκείνος να του δώσει χρήματα για να εξαγοράσει την ελευθερία του.

Όταν όμως τον αφήσει ελεύθερο, δεν θα τον αφήσει να φύγει με άδεια χέρια, αλλά θα του δώσει ένα μέρος από τα ζώα του ή από τους καρπούς των αγρών του ή οτιδήποτε άλλο. Ο Ισραηλίτης δεν θα στενοχωρηθεί και δεν θα δυσφορήσει εναντίον των δούλων, τους οποίους άφησε ελεύθερους, διότι επί έξι χρόνια τον υπηρέτησαν και μόνο έτσι θα έχει την ευλογία του Κυρίου (Έξοδος 21,1-2. Δευτερονόμιο 15,12-23).

ΟΙ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ

ΟΙ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΜΕ ΤΗΝ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ

ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΑΔΙΚΗΜΑΤΩΝ

(Έξοδος 22,5-14)

- Εάν κάποιος βόσκει το ζώο του στον αγρό ή τον αμπελώνα του και μετά το αφήσει να βοσκήσει στον αγρό ενός άλλου, τότε ο δράστης θα πληρώσει από τον δικό του αγρό την ζημιά, την οποία προκάλεσε στον άλλο. Και εάν το ζώο βοσκήσει και καταστρέψει όλο τον αγρό ενός άλλου, τότε ο δράστης θα καταβάλει ως αποζημίωση τα καλύτερα προϊόντα από το δικό του αγρό.

- Εάν κάποιος ανάψει φωτιά και η πυρκαγιά επεκταθεί και γίνει αιτία για να καεί το αλώνι, ή το χωράφι με τα στάχυα κάποιου άλλου, ή κάποια πεδιάδα, τότε εκείνος που προκάλεσε την πυρκαγιά θα πληρώσει χρηματικό πρόστιμο που άναψε τη φωτιά.

- Εάν κάποιος δώσει σ' έναν άλλο χρήματα ή αντικείμενα να του τα φυλάξει και του τα κλέψουν από το σπίτι του, αν ο κλέφτης συλληφθεί, τότε θα καταβάλει στον ιδιοκτήτη τα διπλάσια. Εάν όμως δεν βρεθεί ο κλέφτης, τότε αυτός που τα φύλαγε στο σπίτι του θα πλησιάσει ενώπιον του Θεού, για να ορκιστεί και να εξακριβωθεί ότι δεν σκέφτηκε κάτι πονηρό και δεν καταχράστηκε τα πράγματα που του εμπιστεύτηκαν.

Σε οποιαδήποτε περίπτωση διεκδίκησης κυριότητος απωλεσθέντος, είτε πρόκειται για βόδι, είτε υποζύγιο, είτε για πρόβατο, είτε για ρουχισμό ή για οποιοδήποτε χαμένο αντικείμενο που καθένας ισχυρίζεται πως είναι δικό του, θα αναφέρουν και οι δύο την υπόθεση στο Θεό. Και εκείνος, που ο Θεός θα τον αποκαλύψει ως ένοχο κατακρατήσεως ξένης περιουσίας, τότε θα πληρώσει στον άλλο τη διπλάσια αξία του απολεσθέντος.

- Εάν κάποιος δώσει στον άλλο να του φυλάξει ένα υποζύγιο ή ένα βόδι ή ένα πρόβατο ή οποιοδήποτε άλλο ζώο κι αυτό ψοφήσει ή σπάσει κάποιο πόδι ή το κλέψουν, χωρίς να υπάρχει αυτόπτης μάρτυρας για να το επιβεβαιώσει, τότε ο άλλος θα δώσει όρκο ενώπιον του Θεού, ότι δεν σκέφτηκε κάτι πονηρό και δεν ιδιοποιήθηκε αυτό που ανήκε στον άλλο. Η διαβεβαίωση αυτή πρέπει να γίνει δεκτή από τον ιδιοκτήτη του ζώου, και ο άλλος θα απαλλαγεί από κάθε αποζημίωση. Εάν όμως αποδειχθεί ότι το ιδιοποιήθηκε και το έκλεψε, τότε θα αποζημιώσει τον ιδιοκτήτη του ζώου.

Εάν πάλι το παραδοθέν προς φύλαξη ζώο κατασπαραχτεί από ένα άγριο θηρίο, τότε ο φύλακας του ζώου θα οδηγήσει τον ιδιοκτήτη του ζώου εκεί, όπου αυτό φαγώθηκε από το θηρίο, και δεν θα πληρώσει αποζημίωση.

- Εάν κάποιος δανειστεί από κάποιον άλλο ένα αντικείμενο ή ένα ζώο, και το αντικείμενο σπάσει ή το ζώο ψοφήσει ή κλαπεί, χωρίς να είναι μπροστά ο ιδιοκτήτης του που το δάνεισε, τότε αυτός που δανείστηκε θα πληρώσει αποζημίωση. Εάν όμως ο ιδιοκτήτης ήταν παρών ή κοντά, τότε ο άλλος δεν θα πληρώσει αποζημίωση.

Εάν αυτός που δανείστηκε είναι μισθωτός τότε η αποζημίωση θα κρατηθεί από το μισθό του (Έξοδος 22,5-14).

Ο ΝΟΜΟΣ ΤΗΣ ΕΠΑΝΟΡΘΩΣΗΣ

Ο ΝΟΜΟΣ ΤΗΣ ΕΠΑΝΟΡΘΩΣΗΣ

(Αριθμοί 5,5-10)

Ο Κύριος είχε δώσει στο Μωυσή τις ακόλουθες οδηγίες:

- Εάν ένας άντρας ή γυναίκα είχε κάνει κάποιο από τ' ανθρώπινα αμαρτήματα και ζημιώσει το συνάνθρωπό του, είτε από άγνοια είτε από αμέλεια, τότε διέπραξε αμαρτία και ήταν υπεύθυνος ενώπιον του Κυρίου. Αυτός θα έπρεπε να ομολογήσει την αμαρτία του και να επανορθώσει, καταβάλλοντας στον αδικηθέντα όλη την αξία της ζημιάς που προξένησε, αυξημένη κατά το ένα πέμπτο.

Εάν όμως δεν υπήρχε αυτός που ζημιώθηκε ή κάποιος συγγενής του, στον οποίο να καταβληθεί η αποζημίωση, τότε αυτή ανήκε στον Κύριο και δινόταν στον ιερέα, μαζί με το κριάρι που προσφερόταν ως θυσία επανόρθωσης και εξιλέωσης από την αμαρτία του. Επίσης οτιδήποτε προσφερόταν ως ιερή προσφορά στον Κύριο, δινόταν και ανήκαν στον ιερέα, στον οποίο το έφερναν (Αριθμοί 5,5-10).

ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΡΧΟΝΤΕΣ ΚΑΙ ΤΟ ΒΑΣΙΛΙΑ

ΟΙ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΡΧΟΝΤΕΣ

(Έξοδος 20,27)

- Το Θεό δεν πρέπει να τον βλαστημάς, ούτε κανέναν άρχοντα του λαού σου να βρίζεις (Έξοδος 22,27).

ΟΙ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΒΑΣΙΛΙΑ

(Δευτερονόμιο 17,14-20)

^- Όταν οι Ισραηλίτες θα αποφάσιζαν να βάλουν επικεφαλής τους ένα βασιλιά, όπως έχουν τ' άλλα έθνη, τότε ο βασιλιάς αυτός θα έπρεπε οπωσδήποτε να εκλεγεί από τον Κύριο. Θα έπρεπε να ήταν Ισραηλίτης και όχι  ξένος. Ο βασιλιάς σας δεν θα έπρεπε να έχει στην ιδιοκτησία του πολλά άλογα ούτε θα έπρεπε ν' αγοράσει άλλα από άλλες χώρες, για ν' αυξήσει το ιππικό του. Ούτε πολλές γυναίκες δικές του θα έπρεπε να έχει ο βασιλιάς, για να μην ξεστρατίσει η καρδιά του στη σαρκολατρεία. Ούτε πάρα πολύ ασήμι και χρυσάφι θα έπρεπε να έχει στην ιδιοκτησία του.

Όταν ο βασιλιάς θ' ανέβει στο θρόνο, θα έπρεπε να αντιγράψει για τον εαυτό του το νόμο αυτό σε βιβλίο από το πρωτότυπο, το οποίο φυλάσσεται από τους Λευίτες. Το βιβλίο αυτό θα έπρεπε να το έχει μαζί του και να το διαβάζει όλες τις μέρες της ζωής του, για να μάθει να σέβεται τον Κύριο, το Θεό του, και να προσέχει να εφαρμόζει όλες τις εντολές και τις διατάξεις αυτού του νόμου. Δεν έπρεπε να θεωρήσει τον εαυτό του ανώτερο από τους ομοεθνείς του και να τηρεί απαρέγκλιτα τις εντολές του Κυρίου. Έτσι η βασιλεία η δική του και των απογόνων του θα ήταν μακρόχρονη (Δευτερονόμιο 17,14-20).

ΟΙ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΟΥΛΕΙΑ

ΟΙ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΜΕ ΤΟΥΣ ΔΟΥΛΟΥΣ

(Έξοδος 21,1-11. Δευτερονόμιο 15,12-23. 23,16-17. 24,7)

- Εάν ένας Ισραηλίτης αγοράσει δούλο Εβραίο, θα του δουλέψει έξι χρόνια. Τον έβδομο χρόνο θα τον αφήσει ελεύθερο, χωρίς εκείνος να του δώσει χρήματα για να εξαγοράσει την ελευθερία του.

Όταν όμως τον αφήσει ελεύθερο, δεν θα τον αφήσει να φύγει με άδεια χέρια, αλλά θα του δώσει ένα μέρος από τα ζώα του ή από τους καρπούς των αγρών του ή οτιδήποτε άλλο.

- Εάν ο δούλος αυτός ήταν μόνος, χωρίς σύζυγο και τέκνα, μόνος του θα φύγει ελεύθερος. Αν έγινε δούλος μαζί με τη γυναίκα του, θα ελευθερωθεί κι εκείνη μαζί του. Αν τη γυναίκα του του την έδωσε ο κύριος του, κι αυτή του γέννησε γιους ή κόρες, τότε η γυναίκα και τα παιδιά θα παραμείνουν ιδιοκτησία του κυρίου του, και μόνον αυτός θα φύγει ελεύθερος.

- Εάν όμως ο δούλος αυτός δηλώσει ρητά ότι αγαπάει τον κύριο του, τη γυναίκα του και τα παιδιά του, και δε θέλει να τους αφήσει για να απελευθερωθεί, τότε ο κύριος του θα τον οδηγήσει ενώπιον των δικαστών, τους οποίους ο Θεός όρισε, δια να ομολογήσει εκεί ο δούλος την απόφασή του. Έπειτα θα τον φέρει στην πόρτα της οικίας του, κοντά στις παραστάδες, και θα του τρυπήσει το αυτί μ' ένα τρυπητήρι, κι έτσι θα παραμείνει δούλος του για πάντα.

- Εάν κάποιος πουλήσει τη θυγατέρα του για δούλη, τότε αυτή δεν θα απελευθερωθεί όπως απελευθερώνονται οι άλλες δούλες των ειδωλολατρών. Εάν δεν ικανοποιήσει τον κύριό της στον οποίο δόθηκε ως δούλη ή ως παλλακίδα, μπορεί να την πουλήσει μόνο σε ομοεθνή του. Δεν έχει όμως το δικαίωμα, επειδή την καταφρόνησε και την απέρριψε, να την πουλήσει σε αλλοεθνείς.

- Εάν ο κύριος αγοράσει τη δούλη και την παντρέψει με το γιο του, θα την θεωρεί ως θυγατέρα του και θα τη συμπεριφέρεται σύμφωνα με το δίκαιο που ισχύει για τις θυγατέρες.

- Εάν ο κύριος της δούλης πάρει και άλλη γυναίκα, δεν επιτρέπεται να της στερήσει τα μέσα για τη συντήρησή της, να περικόψει δηλαδή την τροφή της, ούτε το ρουχισμό της, ούτε και τα συζυγικά του καθήκοντα μαζί της. Αν ο κύριός της δεν της χορηγεί αυτά τα τρία, τότε αυτή μπορεί να γίνει ελεύθερη χωρίς να καταβάλλει χρήματα.

- Ο Ισραηλίτης δεν θα στενοχωρηθεί και δεν θα δυσφορήσει εναντίον των δούλων, τους οποίους άφησε ελεύθερους, διότι επί έξι χρόνια τον υπηρέτησαν και μόνο έτσι θα έχει την ευλογία του Κυρίου (Έξοδος 21,1-11. Δευτερονόμιο 15,12-23).

- Εάν ένας δούλος φύγει οικειοθελώς από τον τυραννικό κύριό του και ζητήσει καταφύγιο ανάμεσα στους Ισραηλίτες, να μην τον παραδώσουν στον κύριό του, αλλά ας εγκατασταθεί ανάμεσα τους, στον τόπο που θα διαλέξει, χωρίς να τον εκμεταλλευτούνε (Δευτερονόμιο 23,16-17).

- Εάν κανείς από τους Ισραηλίτες είχε απαγάγει έναν ομοεθνή του και τον έκανε σκλάβο του ή τον πούλησε για δούλο, τότε ο απαγωγέας θα πρέπει να θανατώνεται. Έτσι θα εξαλειφόταν το κακό απ' ανάμεσα τους (Δευτερονόμιο 24,7).

ΟΙ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΦΤΩΧΕΙΑ ΚΑΙ ΤΗ ΔΟΥΛΕΙΑ

(Λευιτικόν 25,35-55)

- Εάν κάποιος άνθρωπος είχε φτωχύνει και είχε δυστυχήσει, αυτοί που ζούσαν γύρω του, θα έπρεπε να τον ενισχύσουν, όπως θα έκαναν εάν ήταν ξένος ή πάροικος, ώστε να μπορέσει να ζήσει κι αυτός μαζί τους. Δεν επιτρεπόταν να πάρουν απ' αυτόν τον άνθρωπο τόκο ή κάποιο πρόσθετο ποσό από τα χρήματα που θα του δανείσουν, ούτε επιτρεπόταν να βγάλουν κάποιο κέρδος από την τροφή που θα του πουλήσουν, ώστε να επιβιώσει κι αυτός μαζί τους.

- Εάν κάποιος άνθρωπος είχε φτωχύνει και είχε πουληθεί σε κάποιον άλλο, δεν θα έπρεπε να τον μεταχειρίζεται σαν δούλο.  Αλλά θα μείνει στο σπίτι του σαν μισθωτός εργάτης ή σαν παρεπίδημος και θα τον υπηρετεί ως το επόμενο Ιωβηλαίο έτος.  Τότε θα φύγει από το σπίτι του ανθρώπου αυτού, μαζί με τα παιδιά του και θα γυρίσει στο σπίτι του και στην ιδιοκτησία των προγόνων του. Κι αυτό γιατί οι Ισραηλίτες ανήκουν στον Κύριο και δεν έπρεπε να πουλιούνται μεταξύ τους ως δούλοι, όπως γίνεται με τους αλλοεθνείς. Δεν έπρεπε να τους συμπεριφέρονται με σκληρότητα και να τους επιβαρύνουν με εξαντλητικές εργασίες. Οι δούλοι και οι δούλες που θα αποκτούσαν, θα έπρεπε να προέρχονται από τα γύρω έθνη και από τους πάροικους που ζούσαν ανάμεσά τους. Αυτοί θ' αποτελούσαν μέρος της ιδιοκτησίας τους και μπορούσαν να τους μεταβιβάζουν κληρονομικά στους απογόνους τους. Αλλά ανάμεσα στους συμπατριώτες τους κανένας δεν έπρεπε να καταδυναστεύει τον άλλον με σκληρότητα.

- Εάν κάποιος ξένος ή πάροικος που ζούσε ανάμεσα στους Ισραηλίτες πλουτίσει, ενώ κάποιος Ισραηλίτης, που συναλλάσσεται μαζί του, είχε φτωχύνει και είχε πουληθεί στον ξένο ή στον πάροικο ή σε κάποιο μέλος της οικογένειάς τους,  διατηρούσε πάντα το δικαίωμα, και μετά την πώληση του, να εξαγοραστεί.

Μπορούσε και έπρεπε να τον εξαγοράσει κάποιος από τους πλησιέστερους συγγενείς του ή κάποιος από τους συμπατριώτες του. Εάν κάποια στιγμή ο ίδιος έχει στο μεταξύ κερδίσει αρκετά χρήματα, μπορεί να εξαγοράσει τον εαυτό του. Στην περίπτωση αυτή έπρεπε, από κοινού μ' εκείνον που τον αγόρασε, να υπολογίσουν το χρόνο από τότε που πουλήθηκε ως το επόμενο Ιωβηλαίο έτος και να καθορίσουν έτσι την τιμή της πώλησής του. Τα οφειλόμενα χρήματα θα υπολογιστούν με βάση το ημερομίσθιο που δίνεται σ' έναν εργάτη και ανάλογα με τα χρόνια που έμεινε με τον αγοραστή του. Εάν υπολείπονται πολλά χρόνια μέχρι το επόμενο Ιωβηλαίο, θα καταβάλλει το ανάλογο ποσό για την εξαγορά του. Εάν αντιθέτως υπολείπονται λίγα χρόνια, θα υπολογίσει και θα πληρώσει την εξαγορά του, ανάλογα με τα χρόνια που υπολείπονται. Ο δούλος αυτός θεωρούνταν ως εργάτης μισθωμένος για όσα χρόνια αυτός ζούσε μαζί του κι εκείνος που τον είχει στην υπηρεσία του δεν έπρεπε να τον μεταχειρίζεται με σκληρότητα και να του βάζει τις πιο εξαντλητικές εργασίες.

Εάν ο Ισραηλίτης δούλος δεν εξαγοραστεί σύμφωνα με τους προηγούμενους τρόπους, θα απελευθερωθεί οπωσδήποτε στο Ιωβηλαίο έτος μαζί με τα παιδιά του (Λευιτικόν 25,35-55).

ΟΙ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΓΗ, ΤΗΝ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ

ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ

ΟΙ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΓΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ

(Λευιτικόν 25,23-34. Δευτερονόμιο 19,14)

- Η γη δεν έπρεπε να πωλείται οριστικά, γιατί ανήκει στον Κύριο και οι άνθρωποι είναι σαν ξένοι και παρεπίδημοι που τους δόθηκε η άδεια να την κατοικούν. Γι' αυτό, έπρεπε να αναγνωρίζεται το δικαίωμα εξαγοράς της γης από τον πρώτο ιδιοκτήτη της: Εάν ένας Ισραηλίτης φτώχυνε κι αναγκάστηκε να πουλήσει ένα μέρος από την ιδιοκτησία του, τότε ο πλησιέστερος συγγενής του είχε το δικαίωμα εξαγοράς, δηλαδή να πάρει πίσω με εξαγορά αυτό που πούλησε ο συγγενής του.

Εάν όμως αυτός που πούλησε το κτήμα δεν είχε κανένα συγγενή με δικαίωμα εξαγοράς, και ευπορήσει αργότερα και μπορεί να προσφέρει ο ίδιος το τίμημα για την εξαγορά, τότε έχει το δικαίωμα να το εξαγοράσει. Η αξία της γης υπολογίζεται με βάση το Ιωβηλαίο έτος. Θα έπρεπε δηλαδή να υπολογιστούν και να αφαιρεθούν τα χρόνια που πέρασαν από την ημέρα που έγινε η πώληση, και να πληρώσει σ' αυτόν που πουλήθηκε το κτήμα του τα υπόλοιπα χρόνια μέχρι το επόμενο Ιωβηλαίο, κι έτσι θα μπορούσε να ξαναποκτήσει πάλι την ιδιοκτησία του.

Εάν όμως δεν μπορούσε να πληρώσει το τίμημα για να εξαγοράσει το κτήμα του, αυτό θα παρέμεινε στα χέρια αυτού που πουλήθηκε ως το επόμενο ιωβηλαίο. Κατά ο χρόνο εκείνο το κτήμα θ' αποδεσμευτεί και θα γυρίσει πάλι στον αρχικό ιδιοκτήτη του.

- Εάν κάποιος αναγκαζόταν να πουλήσει μια κατοικία που βρισκόταν σε περιτειχισμένη πόλη, είχε το δικαίωμα εξαγοράς μέχρις ότου συμπληρωθεί ένας χρόνος από την πώλησή του. Εάν όμως κατά το διάστημα αυτό δεν καταβληθούν τα χρήματα για την εξαγορά του, τότε το σπίτι αυτό θα ανήκει για πάντα στον αγοραστή και στους απογόνους του και δεν θ' αποδεσμευτεί ούτε κατά το Ιωβηλαίο έτος. 

Τα σπίτια όμως που βρίσκονταν στους αγρούς και σε χωριά μη περιτειχισμένα, θεωρούνταν κατά την πώληση ως χωράφια. Ο αρχικός ιδιοκτήτης είχε το δικαίωμα εξαγοράς, και στο Ιωβηλαίο έτος το σπίτι αποδεσμεύεται από την πώληση και επέστρεφε στον αρχικό ιδιοκτήτη του.

- Τα σπίτια των Λευιτών που βρίσκονταν στις πόλεις και που είχαν στην ιδιοκτησία τους, οι Λευίτες διατηρούσαν πάντοτε το δικαίωμα της εξαγοράς. Εάν κάποιος αγόραζε ένα σπίτι από τους Λευίτες, σε μια από τις πόλεις των Λευιτών, και το σπίτι δεν εξαγοραστεί, η αγορά αυτή ακυρώνονταν κατά το Ιωβηλαίο έτος. Κι αυτό γιατί τα σπίτια που είχαν οι Λευίτες μέσα στις πόλεις τους, ανήκουν μόνιμα στους Λευίτες.  Το ίδιο και οι αγροί που βρίσκονταν γύρω από τις πόλεις των Λευιτών, δεν επιτρέπονταν η οριστική πώλησή τους, αλλά ήταν παντοτινή ιδιοκτησία των Λευιτών (Λευιτικόν 25,23-34).

- Δεν επιτρεπόταν κάποιος να μετακινεί σε όφελός του τα σύνορα των κτημάτων του γείτονά του από τη θέση που καθόρισαν οι πρόγονοί τους, όταν κληρονόμησαν και μοίρασαν τη χώρα (Δευτερονόμιο 19,14. 27,17).

ΟΙ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

(Αριθμοί 27,7-11. 36,1-13)

Το κληρονομικό δίκαιο που ίσχυε μέχρι την εποχή του Μωυσή, ήταν ο μεγαλύτερος γιος κληρονομούσε τα 2/3 της πατρικής περιουσίας, ενώ οι υπόλοιποι γιοι μοιράζονταν το υπόλοιπο 1/3. Οι κόρες δεν είχαν μερίδιο στην πατρική περιουσία.

Με αφορμή όμως το περιστατικό με τις κόρες του Σαλπαάδ, ο οποίος ήταν απόγονος του Μανασσή και πέθανε στην έρημο, όταν ο πατέρας δεν είχε γιους η πατρική περιουσία να δίνονταν πλέον στις κόρες του (Αριθμοί 27,1-6). Ο Κύριος δικαίωσε τις κόρες του Σαλπαάδ, αλλά με αφορμή και τον προβληματισμό που έθεσαν στο Μωυσή, οι αρχηγοί των οικογενειών της φυλής Μανασσή, ότι αν οι κόρες του Σαλπαάδ, του συγγενή τους, πάρουν άντρα από άλλη φυλή, τότε το μερίδιό τους θα αφαιρεθεί από την κληρονομιά της φυλής των προγόνων τους και θα προστεθεί στην φυλή που θα ανήκουν πλέον, με αποτέλεσμα το μερίδιο της φυλής τους, που τους κληρώθηκε να ελαττωθεί και με το επόμενο Ιωβηλαίο έτος, να προστεθεί οριστικά στην ιδιοκτησία της φυλής στην οποία αυτές θα ανήκουν.

Ο Κύριος δικαίωσε τους αρχηγούς των οικογενειών της φυλής Μανασσή, και μέσω του Μωυσή είπε, ότι οι κόρες του Σαλπαάδ μπορούσαν να παντρευτούν όποιον θέλουν, αρκεί να πάρουν άντρα από οικογένεια της δικής τους φυλής, έτσι ώστε να μην περιφέρεται η κληρονομιά από τη μια φυλή στην άλλη (Αριθμοί 36,1-13).

Έτσι το κληρονομικό δίκαιο που ίσχυε, ήταν το εξής:

- Εάν κάποιος άνθρωπος πέθαινε χωρίς να αποκτήσει γιο, η ιδιοκτησία του θα μεταβιβάζεται στην κόρη του. Εάν όμως αυτός δεν έχει κόρη, η ιδιοκτησία του θα μεταβιβάζεται στους αδερφούς του και εάν δεν έχει αδερφούς, θα μεταβιβάζεται στους αδερφούς του πατέρα του, και εάν δεν υπάρχουν αδερφοί του πατέρα του, τότε η ιδιοκτησία του θα μεταβιβάζεται στον πλησιέστερο συγγενή (Αριθμοί 27,7-11).

- Κάθε Ισραηλίτης θα έπρεπε να είναι άρρηκτα δεμένος με την ιδιοκτησία της προγονικής του φυλής. Επίσης κάθε κόρη, που θα κληρονομεί την κληρονομιά του πατέρα της, θα έπρεπε να παίρνει άντρα από οικογένεια της ίδιας φυλής. Έτσι κάθε Ισραηλίτης θα κληρονομεί την ιδιοκτησία των προγόνων του, και η ιδιοκτησία δε θα μεταβιβάζεται από τη μια φυλή στην άλλη (Αριθμοί 36,7-9).

ΟΙ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΓΙΟΥΣ

Ο ΝΟΜΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΡΩΤΟΤΟΚΟ

(Δευτερονόμιο 21,15-17)

- Εάν κάποιος είχε δύο γυναίκες και αγαπούσε τη μια περισσότερο από την άλλη και του γέννησαν και οι δύο γιους κι ο πρωτότοκος γιος δεν προέρχεται από την ευνοούμενη σύζυγο, ο πατέρας, όταν θα μοίραζε την περιουσία του στους γιους του, δεν δικαιούνταν να δώσει στο γιο της ευνοούμενης συζύγου τα δικαιώματα του πρωτοτόκου εις βάρος του άλλου γιου, του πραγματικού πρωτοτόκου. Ήταν υποχρεωμένος ν' αναγνωρίσει ως πρωτότοκο, το γιο της μη ευνοούμενης, δίνοντάς του διπλάσιο μερίδιο απ' όλα του τα υπάρχοντα. Γιατί αυτός ήταν στην πραγματικότητα ο πρώτος γιος και σ' αυτόν ανήκαν τα δικαιώματα του πρωτοτόκου (Δευτερονόμιο 21,15-17).

Ο ΝΟΜΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΔΥΣΤΡΟΠΟ ΚΑΙ ΤΟΝ ΑΠΕΙΘΑΡΧΟ ΓΙΟ

(Δευτερονόμιο 21,18-21)

- Εάν κάποιος είχε έναν γιο κακό, δύστροπο, υβριστή, απείθαρχο και ανυπάκουο στους γονείς του, παρ' όλες τις παιδαγωγικές τιμωρίες που του επέβαλλαν, τότε ο πατέρας και η μάνα μπορούσαν να πάρουν το γιο τους και να τον φέρουν στους πρεσβυτέρους, στην πύλη της πόλης τους, και να τους πουν, ότι ο γιος τους είναι κακός, άσωτος, δύστροπος και απείθαρχος. Τότε όλοι οι άντρες της πόλης θα τον καταδικάσουν και θα τον θανατώσουν με λιθοβολισμό. Έτσι θα εξαλειφόταν το κακό από ανάμεσά τους, και όλοι οι άλλοι γιοι όταν θα τ' ακούσουν, θα καταληφθούν από φόβο και θα προσέχουν τη συμπεριφορά τους (Δευτερονόμιο 21,18-21).

ΟΙ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΓΙΑ ΤΑ ΝΕΚΡΙΚΑ ΕΘΙΜΑ

ΟΙ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΓΙΑ ΤΑ ΝΕΚΡΙΚΑ ΕΘΙΜΑ

(Δευτερονόμιο 14,1-2)

- Οι Ισραηλίτες δεν πρέπει όταν πενθούν, να κάνουν χαρακιές στο σώμα τους και να ξυρίζουν το κεφάλι τους ή το πρόσωπό τους, όπως κάνουν τ' άλλα έθνη (Δευτερονόμιο 14,1-2).