|
ΠΑΛΑΙΑ ΔΙΑΘΗΚΗ |
||||||||||||||
|
|
||||||||||||||
|
ΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟΝΟΜΙΟΝ
Το «Δευτερονόμιον» είναι το πέμπτο βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης. Είναι ένα από τα βιβλία του κανόνα της Παλαιάς Διαθήκης. Στον Παλαιστινό (Ιουδαϊκό) Κανόνα συναριθμείται μεταξύ των πέντε πρώτων βιβλίων, που απαρτίζουν την συλλογή του Νόμου. Στον αντίστοιχο Αλεξανδρινό (Ελληνικό) Κανόνα είναι το τρίτο από τα πέντε βιβλία που αποτελούν την Πεντάτευχο και εντάσσεται στη συλλογή των Ιστορικών Βιβλίων.
Οι Εβραίοι ονομάζουν
το βιβλίο αυτό "Ελ χαντεμπαρίμ", από τις αρχικές λέξεις του κειμένου που
σημαίνουν "Αυτοί οι λόγοι" (Ούτοι οι λόγοι).
Οι Εβδομήκοντα που προέβησαν στη
μετάφρασή του,
το ονόμασαν, Δευτερονόμιο, αφενός από το γεγονός ότι έτσι αναφέρεται στο
Κεφ. 17,18 και αφετέρου γιατί με τη προσωνυμία αυτή εκφράζεται ακριβέστερα
το όλο περιεχόμενο του κειμένου,
που αποτελεί στο μεγαλύτερο μέρος του επανάληψη της νομοθεσίας που
παρατίθεται στο βιβλίο της Εξόδου με ορισμένες συμπληρώσεις και προσαρμογές
στις νέες συνθήκες ζωής μετά την εγκατάσταση των Ισραηλιτών στη Χαναάν. Συγγραφέας του βιβλίου του Λευιτικού και όλης της Πεντατεύχου φέρεται να είναι ο Μωυσής που την συνέγραψε κατά τη διάρκεια της μακράς πορείας των Ισραηλιτών στην έρημο.
ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΔΕΥΤΕΡΟΝΟΜΙΟΥ
Το Δευτερονόμιο περιέχει τρεις λόγους του Μωυσή, τους οποίους απηύθυνε όταν οι Ισραηλίτες ήταν στρατοπεδευμένοι στις πεδιάδες της Μωάβ, πέρα από τον Ιορδάνη. Το Δευτερονόμιο δεν έχει το απέριττο ύφος της αφήγησης ούτε τη σχολαστικότητα της νομοθεσίας στη διατύπωση τελετουργικών διατάξεων. Έχει ομιλητικό ύφος, δραματικότητα στο λόγο και παραινετικό χαρακτήρα. Το βιβλίο κάνει έναν απολογισμό στην ιστορία και στα γεγονότα που συνέβησαν μετά την αναχώρηση των Ισραηλιτών από το Σινά και μια διασάφηση των βασικών αρχών του Δεκαλόγου και της νομοθεσίας του Σινά, που γίνεται με τη μορφή τριών λόγων τους οποίους εκφωνεί ο Μωυσής λίγο πριν από το θάνατό του. Στις ομιλίες αυτές ο Μωυσής υπενθυμίζει στο λαό του τις διάφορες ευεργεσίες του Θεού στο διάστημα των 40 ετών που παρήλθαν από την έξοδο. Κεντρικό θέμα του Δευτερονομίου αποτελεί ο τονισμός της μοναδικότητας του Θεού, από την οποία απορρέει η διδασκαλία για την ενότητα πίστης, λατρείας και ηθικής, καθώς και η υποχρέωση των Ισραηλιτών για πιστή τήρηση των διατάξεων του Νόμου. Ο Θεός εξέλεξε από αγάπη και μόνο τον Ισραήλ ως λαό του και συνήψε μαζί του διαθήκη. Προϋπόθεση για την πιστότητα του Θεού στους όρους της διαθήκης είναι η πιστότητα του λαού στην τήρηση του νόμου του ενός και μοναδικού Θεού, ο οποίος λατρεύεται σε ένα και μοναδικό ιερό.
Το περιεχόμενο του κάθε λόγου συνοπτικά έχει ως εξής Πρώτος λόγος (κεφ. 1-4). Στον πρώτο λόγο του ο Μωυσής κάνει μια ανασκόπηση της πρόσφατης ιστορίας από τη νομοθεσία του Σινά και εξής. Αναφέρεται στη ζωή της ερήμου, στους δώδεκα κατασκόπους, στους γογγυσμούς του λαού και στην προειδοποίηση του Θεού ότι κανένας από τη γενιά που βγήκε από την Αίγυπτο, δεν θα αξιωθεί να μπει στη Χαναάν. Η επισκόπηση της ιστορίας της ερήμου τελειώνει με αναφορά σε γεγονότα της τελευταίας περιόδου, όπως στην κατατρόπωση του Σηών και του Ωγ και στη διανομή της ανατολικής πλευράς του Ιορδάνη στις φυλές Ρουβήν, Γαδ και στη μισή φυλή Μανασσή. Η επισκόπηση γίνεται για να τονιστεί η συμπαράσταση του Θεού στον αγώνα των Ισραηλιτών για επιβίωση. Ακολουθεί μια σειρά παραινέσεων με τις οποίες παροτρύνεται ο Ισραήλ να φυλάξει και να τηρήσει όσα ο Νόμος προστάζει, όχι μόνο γιατί σ' αυτόν οφείλει τη ζωή του, αλλά και γιατί είναι το μόνο έθνος στον κόσμο που αξιώθηκε να έχει ένα τέτοιο (αιώνιο) Νόμο. Ο συγγραφέας του Δευτερονομίου τονίζει ακόμη την ανάγκη της πιστότητας του λαού στη Διαθήκη Κυρίου και προτρέπει την αποφυγή της ειδωλολατρίας, απαγορεύει την αναπαράσταση του Θεού με μορφές ανθρώπων, ζώων, πτηνών, ερπετών κλπ..
Δεύτερος λόγος (κεφ. 5-28). Με συχνές αναφορές στα περιστατικά της Εξόδου και την ιστορία της ερήμου, από τις οποίες αντλεί πολύτιμα θεολογικά διδάγματα, ο Μωυσής επισημαίνει στο δεύτερο λόγο του βασικές διδασκαλίες, τις οποίες μάλιστα επεξεργάζεται σε βάθος. Η αναφορά στην Εκλογή - Διαθήκη, αγάπη, πιστότητα και αμέριστη συμπαράσταση του Θεού προς τον περιούσιο λαό του κλπ. αποσκοπεί στο να θεμελιώσει το κήρυγμά του σε θεολογικές βάσεις. Στην αρχή παραθέτει τον Δεκάλογο σε μορφή που λίγο διαφέρει απ' εκείνη της Εξόδου. Στη συνέχεια ο Μωυσής, προτρέπει τους Ισραηλίτες όχι μόνο να μη συνάψουν συνθήκη με τους Χαναναίους και να 'ρθουν σε επιγαμία μαζί τους, αλλά να καταστρέψουν τα είδωλά τους και να τους εξολοθρέψουν. Ο Μωυσής παροτρύνει τους ισραηλίτες να αποφεύγουν την ειδωλολατρία, ν' αγαπούν και να λατρεύουν τον Κύριο. Ακολουθεί μια σειρά απαγορεύσεων που αναφέρονται στην αλλοίωση του Νόμου, στην αποστασία και στην υιοθέτηση ξένων συνηθειών, καθώς και προτροπών για την προσφορά στο Ναό δεκάτης ή την απόδοσή της σε χρήμα για την ενίσχυση των άκληρων Λευιτών, των προσηλύτων, ορφανών και χηρών, για την άφεση των χρεών και τη δανειοδότηση των Ισραηλιτών κατά το Σαββατικό Έτος. Άλλες διατάξεις αφορούν στην απελευθέρωση των δούλων, την αφιέρωση των πρωτοτόκων των ζώων, την τήρηση των τριών μεγάλων ετήσιων γιορτών, τα καθήκοντα των δικαστών, τα δικαιώματα των Λευιτών, τους ψευδοπροφήτες και τους προφήτες, τις πόλεις-άσυλα όπου μπορούσαν να καταφεύγουν οι ακούσιοι φονιάδες και την ανάγκη θεμελίωσης κατηγορίας στη μαρτυρία δύο τουλάχιστον μαρτύρων. Σε μια νέα σειρά διατάξεων αντιμετωπίζονται θέματα σχετικά με το δίκαιο του πολέμου, όπως και του γάμου, του διαζυγίου, της ξένης ιδιοκτησίας, της μοιχείας κλπ. Ο δεύτερος λόγος του Μωυσή τελειώνει με τη διαβεβαίωση ότι, αν ο λαός φυλάξει αναλλοίωτο το Νόμο και τον εφαρμόσει στη ζωή του, θα τον αναδείξει σε άγιο και ευλογημένο λαό, αν όμως παραβεί τις εντολές θα είναι επικατάρατος και θα υποστεί τις συνέπειες της παρακοής.
Τρίτος λόγος (κεφ. 29-30). Και στο λόγο αυτό προτρέπεται ο Ισραήλ να παραμείνει πιστός στη Διαθήκη και να τηρεί το Νόμο, όπως τον παρέλαβε. Στην επιτακτική αυτή ανάγκη αναφέρεται με πάθος ο συγγραφέας του Δευτερονομίου, προσπαθώντας να δείξει ότι τήρηση του Νόμου δεν σημαίνει δουλική υποταγή σε διατάξεις, αλλά ελεύθερη εκλογή ανάμεσα στη ζωή και στο θάνατο, στο καλό και στο κακό, στην ευλογία και στην κατάρα. Για την πλήρωση των σκοπών της Εκλογής και της Διαθήκης αλλά και για το δικό του καλό προτρέπεται ο Ισραήλ να επιλέξει τη ζωή, το καλό και την ευλογία.
Μετά τους τρεις λόγους, στο τελευταίο μέρος του βιβλίου (κεφ. 31-34), ακολουθεί μια ιστορική αφήγηση που αναφέρεται στις τελευταίες μέρες του Μωυσή. Σ' αυτήν ενθαρρύνεται ο διάδοχός του Ιησούς του Ναυή στο δύσκολο ηγετικό ρόλο που πρόκειται να αναλάβει και δίνεται η διαβεβαίωση στη νέα γενιά ότι παρά τις πονηρίες της θα αξιωθεί να εισέλθει στη Χαναάν. Ακολούθως παρέχεται η πληροφορία ότι ο Μωυσής έγραψε όλους τους λόγους του νόμου αυτού σε βιβλίο και τους παρέδωσε στους Λευίτες για να τους τοποθετήσουν στην Κιβωτό της Διαθήκης του Κυρίου. Ακολουθεί ωδή του Μωυσή, στην οποία ύστερα από επισκόπηση της ιστορίας ελέγχεται ο λαός για την αποστασία του και προτρέπεται να επιστρέψει στο Θεό του. Το βιβλίο του Δευτερονομίου τελειώνει με την ευλογία του Μωυσή και με την περιγραφή του θανάτου και της ταφής του.
|
||||||||||||||
|
|
